بحران «فصل گرم»
خورشید وسط آسمان است. آفتاب مستقیم و گرم، توی صورت می‌تابد. خورشید انگار خودش را توی مغز سر جا کرده و آب میان‌بافتی‌اش را تبخیر می‌کند. تازه این‌جا پایتخت است. خبرها را که می‌خوانید، می‌مانید چطور آن‌سوی کشور جایی در جنوب با نام «جکی‌گور» در اعماق بلوچستان یا در خوزستان مردم با آن گرما کنار آمده‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، از نظر حوادث و سوانح، در این فصل سال، گرما حادثه می‌آفریند. همین چند وقت پیش بود در روزهای آغازین خردادماه که خبرها، حکایت از افزایش دما در شبه‌قاره هند داشت. همان زمان که سیستان و مهمتر از همه بلوچستان ما (اینها دو منطقه جدا از هم هستند هر چند در یک استان قرار دارند) داغ گرما بر پیشانی‌اش بود. در خبرها آمده بود که « گرما، جان ٢٠٠ هندی را گرفته است». کارشناسان هواشناسی آن روز می‌گفتند: این موج گرما، موج جدیدی است که جنوب و مرکز هند را درنوردیده و همچنان ادامه خواهد یافت.» احتمالا این خبر حکایت از این داشت که گرفتن جان بیش از ٢٠٠ نفر در ایالت‌های جنوبی هند توسط گرما (آنجا که به «استوا» از ما نزدیک‌تر است)، تازه اول کار است و باید بیش از این منتظر خسارت بود.
گزارشی که آن روز «سازمان مدیریت بلایای طبیعی هند» داده بود، نشان می‌داد دمای هوا در برخی نقاط این کشور و برخی از ایالت‌هایش، به ٤٩ و ٥٠ درجه رسیده است. گرمایی که در آن مضاف بر انسان‌ها، زمین را هم تحت‌تأثیر قرار داده و کام خشک آن را خشک‌تر کرده است. البته آن گزارش نشان می‌داد که آمار سال گذشته هند و میزان قربانیان به‌جا مانده از موج گرما، بیشتر از عدد ٢٠٠ نفری است که اعلام شده است. پارسال موج گرما و خشکسالی جان ٣٠٠ نفر را در این کشور گرفت.
درست ٢٥ روز بعد از این خبر که چهارم خرداد منتشر شد، حدود ١٠ روز قبل، خبرها گویای این بود که موج گرما به کشور ما رسیده و آن گرمای آزاردهنده آغاز خرداد، به گرمای کشنده بدل شده است. خبرها حکایت از این داشت که در یک فقره، گرمای زیاد و تشنگی جان ٢ نوجوان ١٣ساله اهل «مسکوتان» از توابع شهرستان «فنوج» در بلوچستان را گرفته است. محمودرضا ناصح، مدیر «مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی دانشکده علوم پزشکی ایرانشهر» در توضیح این ماجرا گفت بود: ٥ نوجوان اهل روستای «مسکوتان» از توابع شهرستان فنوج که به منطقه «جلگه» و روستای «چاه جنگی خان» رفته بودند، در مسیر برگشت به علت نقص فنی خودرو در مسیر گرفتار شدند. ٣ نوجوان ١٣ساله از این جمع تصمیم می‌گیرند پیاده به طرف «مسکوتان» حرکت کنند که در راه برگشت به دلیل گرمای شدید هوا و تشنگی زیاد، متاسفانه ٢ نفر از آنان فوت کردند و یک نفر دیگر که با کمک اهالی پیدا شد، به مرکز درمانی «مسکوتان» انتقال یافت.
موضوع گرما به همین‌جا ختم نمی‌شود. گزارش‌ها حکایت از این دارد که افزایش گرمای هوا در خوزستان هر ساله با قطع برق و آتش‌سوزی خودبه‌خودی کنتورها همراه می‌شود. گرمای بی‌سابقه هوای خردادماه گذشته، خوزستان را نیمه‌تعطیل کرده است. ستاد بحران خوزستان در پی افزایش دما و بروز مشکل در شبکه برق، ساعت کاری در تمام شهرستان‌های استان را تا پایان هفته جاری تا ساعت ۱۲ اعلام کرده بود. مطابق گزارش‌ها، دمای هوا در این منطقه از کشور که به نیمه‌تعطیلی استان خوزستان انجامید، به بیش از ۴۹ درجه سانتیگراد رسیده بود.
علاوه بر این، هفته آخر خرداد هم سازمان محیط زیست هشدار داد که احتمال آتش گرفتن درختان بر اثر گرما در مناطق گرمسیر وجود دارد. این هشدار بر این اساس بود که در بیرجند درختان بر اثر گرما خودبه‌خود آتش گرفته بودند.
چه باید کرد؟
داستان گرما و خسارات ناشی از آن، بسیار بیشتر از اینهاست که گفته شد. اگر قرار باشد تمام مخاطراتی که از طریق شیوع گرما در جامعه پیرامون ما رخ می‌دهد را در نظر بگیریم، احتمالا باید همچنان به اخبار مختلف مناطق گرمسیری ارجاع دهیم! اخباری که هر لحظه مخابره می‌شود و تمامی هم ندارد! با این حال، مهم این است که هر سال با فرارسیدن فصل گرما، حوادث بسیار زیادی رخ می‌دهد و باید ذیل این حوادث، تدابیر خاصی اندیشید. حوادثی که تا همین‌جا ارایه شد را از نظر بگذرانید. قطعا نظر کارشناسی این است که این حوادث نیاز به پاسخگویی دارد و باید به حادثه‌دیدگان در این زمینه امدادرسانی کرد، اما در مناطق دور از دسترس چه باید کرد؟ اگر آن دو جوان ١٣ساله که در «مسکوتان» بلوچستان به علت نقص فنی خودرو در راه ماندند (که همان نقص هم احتمالا به دلیل گرمای هوا بوده) آموزش‌های اولیه دیده بودند که مثلا باید در سایه می‌ماندند و اعمالی که تعرق بدن را زیاد می‌کند و آب بدن را هدر می‌دهد، انجام نمی‌دادند، این احتمال نبود که زنده بمانند؟
این بخش را چند روز پیش با سخنگو و معاون آموزشی هلال‌احمر در میان گذاشته بودیم و او هم می‌گفت که باید بر مقوله آموزش سرمایه‌گذاری کرد. در آن پرسش و پاسخ از سوی این روزنامه این موضوع با تأکید مطرح شد که اگر مخاطرات هر منطقه اولویت‌بندی شود و بدانیم باید در سیستان و بلوچستان و خوزستان به مردم راهکارهای مقابله با گرمازدگی را آموزش دهیم و در مناطق سیل‌خیز، آموزش مقابله با سیل بدهیم، بخشی از مشکلات حل خواهد شد. بدون هیچ شک و تردیدی، آموزش باعث افزایش کارایی ما در مقابله با سوانح و حوادث خواهد شد.
در آن پرسش و پاسخ، تأکید این بود که تغییرات آب و هوایی خود را در ماموریت‌های هلال‌احمر نشان داده و این سازمان هم هر ساله تدارک این برنامه‌ها را دیده و می‌بیند، اما موضوع اصلی در این فقره یعنی گرما که فی‌الحال در متن فصل آن هستیم، افزایش دمای حدود دو درجه‌ای کره زمین است؛ افزایشی که دارد خود را نشان می‌دهد، هر‌سال در گوشه‌ای از دنیا و حتی در حوزه سرزمینی ما هم «جان» آدمیان را می‌گیرد. جان آدمیان را می‌گیرد و دسترنج‌شان را هم به باد می‌دهد.
باز هم در همین خرداد پرحادثه امسال بود که خبر دادند: نخل‌های قصر قند بر اثر گرمای هوا سوخته‌اند. آنجا که شهردار قصرقند (شهری در نزدیکی چابهار و نیکشهر) گفت: ١١٢ نخل خرما، درخت زیتون، انبه و بیش از ٢ هکتار از اراضی کشاورزی شامل یونجه و شبدربرسیم بر اثر گرمای هوا در منطقه بگان این شهرستان روز یازدهم خرداد در آتش سوخت.
اینها بخشی از خسارات گرماست. بخشی از خساراتی است که در جنوب رخ می‌دهد و کمتر هم مورد توجه قرار می‌گیرد. در شمال هم هر سال همین خسارات وارد می‌شود اما جانی! خساراتی که بر کرانه دریا در قواره حوادث هر ساله کمین کرده و اهالی این مرز و بوم را در کام خود فرومی‌برد.
همه اینها را که می‌شنویم، همان سوال تکراری «چه باید کرد؟» در ذهن زنگ می‌زند و مثل ساعت کوک‌شده بیدارمان، نه بیدارمان نمی‌کند. گرما در کمین است. اگر آموزش‌های مورد نیاز در این زمینه تدارک دیده نشود، هیچ بعید نیست سال بعد لیست خسارات مالی و جانی بیشتر شود. گرمای کره زمین چیزی نیست که منتظر ما بماند. آموزش‌های فصل گرما را جدی بگیریم!
