گردش مالی ۱۷۶ میلیاردی گلابگیری

 ایران به دلیل دارا بودن مواد اولیه مناسب از نظر کمیت و کیفیت محصول، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گلاب در جهان است. در حال حاضر سطح زیر کشت گل ‌محمدی در ایران بالغ بر ۱۵‌هزار هکتار است و نزدیک به ۱۰‌درصد این مساحت، یعنی در حدود ‌هزار و ۲۴۰ هکتار از آن در منطقه کاشان قرار دارد. گلابگیری هم دارای ابعاد مثبت اجتماعی و فرهنگی است و هم مزیت‌های اقتصادی دارد. گلاب کاشان یکی از اصلی‌ترین محصولاتی است که در این زمینه از دیرباز وجود داشته است. هر چند همه مردم گلاب و گلابگیری را با کاشان می‌شناسند، اما با توجه به افزایش صادرات این کالا و پیشرفت گلابگیری، این صنعت به بسیاری از شهر‌های دیگر مانند اصفهان، کرمان، کرمانشاه، فارس و حتی آذربایجان شرقی و غربی رسیده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، بر اساس آخرین آمارهای اعلام شده، تولید گلاب در کشور سالانه حدود ۲۲‌هزار تن است که با در نظر گرفتن متوسط قیمت ۸۰۰۰ تومانی برای هر کیلو از این محصول، گردش مالی سالانه بازار گلاب کشور به رقمی بیش از ۱۷۶‌میلیارد تومان می‌رسد. از این میزان تولید گلاب در کشور، حدود ۴۰درصد به مصرف بازارهای داخلی رسیده و ۶۰‌درصد مابقی به خارج از کشور صادر می‌شود. ایران همچنین با تولید حدود ۲‌میلیارد شاخه گل، هفدهمین تولیدکننده گل در جهان است و با تولید حدود ۳۰‌هزار تن گل محمدی نخستین تولیدکننده این نوع گل به شمار می‌رود، اما در زمینه صادرات گل در رتبه ۱۷۰ و در زمینه صادرات گل سرخ پس از مراکش در رتبه دوم قرار گرفته است. عطر و گلاب گل‌سرخ ایران به علت شرایط مناسب آب و هوایی از مرغوبیت خاص و شهرت جهانی برخوردار است و بیشتر کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، انواع مختلف عرقیات و گلاب مورد استفاده خود را از ایران خریداری می‌کنند. هم‌اکنون بزرگ‌ترین بازارهای هدف گلاب ایران نیز در میان کشورهای آسیایی در خلیج‌فارس، بازار کشورهای امارت متحده عربی، بحرین، کویت و قطر بوده است و بیش از ۵۵‌درصد گلاب این کشورها متعلق به گلاب ایران است.

گلابگیری 10‌هزار کاشانی

بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی کاشان به‌طور متوسط 10‌هزار نفر به صنعت گلابگیری در این شهرستان اشتغال دارند که این تعداد اشتغال به کار، در زمان کاشت، داشت و برداشت به بیش از ۲۲۰‌هزار نفر افزایش می‌یابد. بر اساس همین آمار ۲۰ کارخانه صنعتی و نیمه‌صنعتی هم در کاشان در زمینه فراوری گل محمدی فعالیت می‌کند. بیش از ۹۵۰ واحد گلابگیری سنتی نیز در زمینه تولید گلاب در مناطق قمصر، جوشقان و کامو، برزک و نیاسر کاشان فعالیت دارد. به‌طور میانگین از هر هکتار از این باغات 4000 کیلوگرم گل و سالانه بیش از 6200 تن گل محمدی برداشت می‌شود که با آموزش‌های ترویجی و رعایت مسائل زراعی به چند برابر قابل افزایش است. گل محمدی نقش بسزایی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند، زیرا از منابع تامین ارز خارجی علاوه برسرمایه‌گذاری خصوصی دربخش صادرات است. در این عرصه مسائل و مشکلاتی وجود دارد که موجب می‌شود کشاورزان، گلابگیران، تا حدودی انگیزه لازم برای انجام این فعالیت را از دست بدهند. در اغلب روستاها مردم به تولید فراورده‌های گل محمدی مشغول هستند و اقتصاد زندگی آنها به این محصول بستگی کامل دارد، به‌گونه‌ای که گاهی تا ۸۰‌درصد درآمد اهالی یک روستا بستگی به این محصول دارد. در حال حاضر در قمصر چهار کارخانه صنعتی و سه کارخانه نیمه صنعتی گلابگیری وجود دارد. تعداد کارگاه‌های سنتی این منطقه ۱۱۷ کارگاه مجموعا شامل ۲۹۸ دیگ است و میزان گل مصرفی آنها ۷۴۵ تن بوده و مصرف روزانه هر کارگاه تقریبا ۵۰۰ کیلوگرم است. تعداد واحدهای سنتی تولیدکننده گلاب این شهرستان نیز حدود ۹۵۰ واحد و میزان مصرف گل سالانه آنها حدود‌هزار و ۸۰۰ تن است. در حال حاضر یکی از بهترین نوع گلاب‌ها به ایران مربوط می‌شود، اما متاسفانه فعالیت‌های گلابگیری در کشورمان به صورت سنتی انجام می‌شود و به دلیل نبود امکانات، تجهیزات و بازاریابی تخصصی، از برند و نشان تجاری گلاب بی بهره بوده‌ایم. متاسفانه شهرستان کاشان به‌رغم موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های بالقوه‌ای که در بسیاری از زمینه‌ها از جمله گلابگیری دارد، نتوانسته است بازار جهانی را از این محصول با اهمیت و کلیدی بهره‌مند کند.

امنیت خرید برای گلکاران

به نظر می‌رسد نظارت مستقیم وزارت بهداشت برکیفیت گلاب، ایجاد بازارچه‌های عرضه وتقاضا در مسیر‌های پرتردد و تشکیل اتحادیه‌ای مخصوص این صنف موجب رونق هر چه بیشتر این بخش و همچنین اشتغال‌زایی می‌شود. یکی از مشکلات عمده گلکاران در بخش بازاریابی وفروش است، زیرا گل عمر کوتاهی دارد و هر چه از زمان چیدن آن بگذرد، از عطر آن کاسته می‌شود و اگر کشاورزان باعدم خرید محصول خود مواجه شوند، به آسانی از نظر اقتصادی زیان می‌بینند، اما تا کنون امنیت خرید برای کشاورزان حاصل نشده است. متاسفانه وجود دلالان به دلیل عدم نظارت کافی و ضعف‌های مدیریتی موجب شده تا فاصله بین فروشنده و خریدار به وجود بیاید و جولانگاهی برای سوء استفاده از صنعت گلاب ایران شود. برای مثال، اسانس گل محمدی مرغوب را با قیمت پایین خریداری می‌کنند و با قیمت‌های بالایی به تولیدکنندگان عطر و ادکلن‌های معتبر کشور‌های اروپایی مانند فرانسه و هلند به فروش می‌رسانند. همچنین وجود اسانس‌های تقلبی باعث خارج شدن ایران از بازار‌های جهانی شده است. متاسفانه وجود اسانس‌های مصنوعی موجب شده تا صادرات آن از سال ۸۳ تا به امروز کاهش پیدا کند. به گفته مسئولان گلابگیری در کشور علت اصلی افول بازار گلاب، وجود اسانس‌های مصنوعی ارزان قیمت و سهل‌الوصول و رغبت کارگاه‌های ناشناخته به تولید محصولات ترکیبی آن است.

گلابگیری و جذب گردشگر

گل محمدی به عنوان یک محصول استراتژیک کشاورزی از نگاه اقتصادی و همچنین شرایطی که گلستان‌های گل محمدی کاشان در زمان برداشت و آیین سنتی گلابگیری دارند، می‌تواند در جذب گردشگر موثر واقع شود. همزمان با رویش گل‌های محمدی در شهر کاشان، آیین گلابگیری به صورت سنتی آغاز می‌‎شود که از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد ادامه دارد و مسافران و توریست‌ها با حضور در باغات گل این منطقه از طبیعت زیبا و عرقیات گیاهی تولیدی در این منطقه که گلاب اصلی‌ترین محصول آنها به شمار می‌رود، استفاده می‌کنند. بر اساس سند ملی گیاهان دارویی قرار است تا پایان برنامه ششم و هفتم توسعه سطح زیر کشت گل محمدی به ۵۰‌هزار هکتار در کشت آبی افزایش یابد. پیش‌بینی کشت آبی و دیم گل محمدی تا پایان برنامه ششم ۱۷۰‌هزار هکتار است، اما ۳۰ الی ۵۰‌درصد این میزان تنها به توسعه صنایع مرتبط و افزایش صادرات بستگی دارد. در چند سال اخیر تولید گل محمدی در کشور رو به افزایش بوده، اما به سبب نبود تکنولوژی لازم، فراوری این محصول روبه فراموشی است. صنعت گل محمدی از پر‌بازده‌ترین صنایع است که به سبب کاهش مصرف آب و عدم نیاز به زمین مرغوب می‌تواند ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشد. در راستای تحقق سیاست اقتصاد مقاومتی و ارزآوری این صنعت لازم است که این گیاه در محل‌های مناسبی با به‌کارگیری روش‌های مناسب کشت شود، چرا که می‌تواند در مدت زمان کوتاهی به تولید محصول برسد. نیاز ایجاد کارخانه‌های تولید و عصاره‌گیری و اسانس‌گیری گل محمدی در کشور احساس می‌شود و در صورت افزایش تولید اسانس این محصول، ارز‌آوری خوبی نصیب کشورمان خواهد شد.