بحران اقتصادی امروز ریشه در اقتصاد ۴۰ ساله ایران دارد

روز گذشته مناظره‌ای میان محسن صفایی فراهانی، حجت میرزایی، حجت‌الله عبدالملکی و یاسر جبراییلی درباره ارزیابی کارنامه اقتصادی و رفاهی دولت یازدهم در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران توسط انجمن اسلامی این دانشگاه برگزار شد.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، در بخشی از این مناظره حجت‌ میرزایی – عضو هیات علمی گروه اقتصادی دانشگاه علامه طباطبایی – با بیان این‌که باید در تحلیل وضعیت اقتصادی کنونی پیوستار تاریخی را در نظر داشت، اظهار کرد: آنچه امروز می‌بینیم نتیجه اتفاقاتی است که از سال ۱۳۸۴ تاکنون رخ داده است. من معتقدم برای تحلیل وضعیت اقتصادی امروز کشور باید پیوستگی خرد و کلان در اقتصاد را در نظر داشت. آنچه در سطح اقتصاد خرد اتفاق می‌افتد وابستگی بسیاری دارد که در سطح کلان رخ می‌دهد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: در سال‌های گذشته بنگاه‌های اقتصادی دست کم از پنج ناحیه تحت تاثیر شوک بودند ابتدا این‌که قیمت حامل‌های انرژی در دوران احمدی‌نژاد چند برابر شد و در ادامه بنگاه‌ها با مشکل نقدینگی روبه‌رو شده و بعضا نمی‌توانستند وجوهی که پرداخت آنها ضروری بود را پرداخت کنند. همچنین شوک بزرگی که به بنگاه‌های اقتصادی وارد شد شوک ارزی بود به این صورت که ارز ناگهان ۴۰۰ درصد افزایش پیدا کرد و بنگاه‌هایی که از قطعات و ماشین‌آلات و غیره استفاده می‌کردند با مشکل مواجه شدند و نتوانستند از مقعطی به بعد نوسازی صنعتی انجام دهند.

وی همچنین بیان کرد: یکی از شوک‌های دیگری که به بنگاه‌های اقتصادی وارد شد شوک تحریم بوده است به این ترتیب که با شدت گرفتن تحریم‌ها علیه ایران مبادلات برای بسیاری از بنگاه‌ها دشوار شد و یکی از شوک‌های دیگر که بنگاه‌ها را بسیار تحت تاثیر قرار داد شوک استخدام بود که احمدی‌نژاد در سال پایانی دولت به اقتصاد وارد کرد به این دلیل که می‌خواست کارنامه اشتغال خود را بهبود ببخشد. در مقطعی فقط در ذوب آهن ۱۰ هزار نفر و در بانک توسعه تعاون ۱۰۰۰ نفر استخدام شدند.

میرزایی درباره‌ی شوک مربوط به نرخ سود بانکی هم گفت: نرخ سود بانکی و بالا بودن آن شوک دیگری بود که به بنگاه‌های اقتصادی وارد شد. طبق برخی آمارها بانک‌هایی بودند که سالانه ۱۰۰۰ میلیارد تومان سود و جرائم بانکی پرداخت می‌کردند.

عضو هیات علمی گروه اقتصادی دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر این‌که کارنامه اقتصادی دولت نهم و دهم در شرایطی اتفاق افتاده است که وی درآمد نفتی بسیار بالایی داشته، گفت: اسحاق جهانگیری از درآمد ۷۰۰ میلیارد دلاری سخن گفت در حالی که این درآمد به مراتب بیشتر و در حدود ۸۲۶ میلیارد دلار بود.

در ادامه این مناظره حجت‌الله عبدالملکی با بیان این که معتقد است دولت‌ها بهتر است هشت ساله باشند، اظهار کرد: من فکر می‌کنم دولت‌ها بهتر است که چهار ساله نباشند، چرا که تا یک دولت بخواهد برای کارهای خود برنامه‌ریزی کند و به اصطلاح بفهمند در هیات دولت از کدام سمت باز می‌شود شش ماه طول می‌کشد و همین موضوع هزینه بالایی دارد. ولی با این حال دولت روحانی کاری کرده که من آرزو می‌کنم که این دولت حتی چهار سال و یک روز هم عمر نکند.

وی با بیان این که به دولت احمدی‌نژاد هم انتقاداتی داشته خطاب به صفایی فراهانی و حجت میرزایی، ادامه داد: در سال‌هایی که ما به آقای احمدی‌نژاد انتقاد می‌کردیم شما کجا بودید؟ که حاضرین در سالن به در زندان بودن صفایی فراهانی در انتهای دهه ۸۰ اشاره کردند.

قائم مقام وزارت امور اقتصاد و دارایی در دولت اصلاحات، بیان کرد: من حتی زمانی که در زندان به سر می‌بردم نیز از ارائه راهکارهای کارشناسی احمدی‌نژاد دست نکشیدم همچنان که در سال ۱۳۸۹ درباره یارانه‌ها نامه‌ای به احمدی‌نژاد نوشتم و به نزدیکان وی سپردم که به دست او برسانند که دراین نامه مفصلا تبعات هدفمندی یارانه‌ها را به گوش او رساندم و در جواب شنیدم «به همین خیال باش که احمدی‌نژاد اشتباه کند».

حجت میرزایی نیز در ادامه این سخنان گفت: در سال ۱۳۸۴ که نه روزنامه‌ای بود و نه حزبی فعالیت می‌کرد ۵۰ اقتصاددان نامه‌ای به احمدی‌نژاد نوشتند که آنچه در حال وقوع بود را هشدار دادند. نتیجه‌ آن نامه این بود که ۲۵ نفر از اساتید اخراج و بازنشسته شدند که یکی از آنها من بودم. اساتید اقتصاد نامه‌های زیادی برای احمدنژاد نوشتند، بعضا این نامه‌ها ۲۰ تا ۳۰ صفحه گزارش کارشناسی از وضعیت اقتصادی کشور و نقدهایی بود که به تصمیمات اقتصادی احمدی‌نژاد وارد بود البته آن نامه‌ها هیچ‌ کدام نتیجه نداد و امروز متاسفانه می‌بینیم که رانت‌خواران که دستشان از بیت‌المال بریده در کنار روحانی صف کشیده اند.

در ادامه این بحث عبدالملکی گفت: ما با دولت احمدی‌نژاد کاری نداریم و به آنها منتقدیم وضعیت معاش مردم در سال ۱۳۹۶ بدتر از سال ۱۳۹۲ است همچنان که نگاهی به وضعیت شاخص‌ها مربوط به معیشت این موضوع را تایید می‌کند. امروز بیکاری افزایش یافته، قدرت خرید مردم کاهش یافته و شکاف طبقاتی بدتر شده است. همچنین یک میلیون نفر بر سر کار هستند و حقوق هم نمی‌گیرند. یادتان باشد که بخشی از کارکنان معدن یورت آزادشهر را چنین افرادی تشکیل می‌دادند.

صفایی فراهانی هم در پاسخ به این مساله گفت: بهتر است که یادتان نرود که معدن یورت مربوط به دولت نبود و من از شما سوال می‌پرسم که معدن یورت متعلق به کجا بود که حقوق کارکنانش را پرداخت نمی‌کرد؟

قائم مقام وزارت امور اقتصادی و دارایی در دولت اصلاحات همچنین با اشاره به این‌که نرخ رشد اقتصادی در دولت روحانی روند صعودی گرفته و از منفی ۶.۸ درصد در سال پایانی احمدی‌نژاد به حدود ۱۱ درصد در دولت روحانی رسیده است، ادامه داد: در پاسخ به کسانی که می‌گویند رشد اقتصادی حاصل از فروش نفت بوده باید بگویم در طول ۴۰ سال گذشته چه زمانی رشد اقتصادی حاصل از فروش نفت نبوده می‌گویید احمدی‌نژاد به دلیل تحریم‌ها مشکل پیدا کرد ولی این مساله نیز این پاسخ را دارد که مشکل تحریم‌های هسته‌ای را این دولت برطرف کرد.

وی ادامه داد: این‌که در بحران اقتصادی زندگی می‌کنیم شکی نیست، ولی این بحران ناشی از عملکرد این دولت نیست. بررسی رشد اقتصادی از سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۳ نشان می‌دهد که میانگین رشد اقتصادی در تمامی این سال‌ها در حدود ۲.۱ درصد بوده است. ضمن این‌که احمدی‌نژاد نیز مشکلات بدی برای اقتصاد ایران ایجاد کرد که دولت بعدی را برای برطرف کردن آن مشکل‌ها به سختی انداخت. بعد از احمدی‌نژاد دولتی بر سر کار آمد که برخی مشکلات را کنار زد و برخی را حل کرد.

صفایی فراهانی در پاسخ به ثروتمند بودن برخی وزرا نیز بیان کرد: تاکید می‌کنم که هیچ کدام از این وزرا هیچ ثروتی به دست نیاوردند و قبل از این‌که وارد کابینه شوند سرمایه‌دار بودند مگر این که با خود بیندیشیم که سرمایه دار بودن ایراد دارد که در این صورت وامصیبتا.

در ادامه این بحث جبراییلی با توجه به هدفمندی یارانه‌ها گفت: رئیس دولت اصلاحات گفته بود هدفمندی یارانه‌ها آرزوی من بود که نتوانستم آن را انجام دهم. باید به موجب آن از کالا برداشته می‌شد و به کسانی که نیاز دارند پرداخت می‌شد. این موضوعی است که نه دولت دهم انجام داد و نه دولت یازدهم.

وی همچنین این سوال را که به نظرش یارانه سه برابری در دولت دوازدهم با چه منابع مالی تحلیل خواهد شد و آیا تورم‌زا نخواهد بود، ادامه داد: تورم‌زا نخواهد بود و البته توضیحی درباره‌ی چگونگی آن نداد.

جبراییلی با انتقاد از دولت برخی پروژه‌های اقتصادی کشور را به خارجی‌ها می‌سپارد به نحوه‌ ایجاد کارخانه ایرباس و علم شدن آن در برابر بوئینگ اشاره کرد و گفت: اگر ایرباس از ضرر دادن می‌ترسید هرگز نمی‌توانست در برابر بوئینگ به قدرت برسد دولت باید به فکر تولید باشد و از واردات کالاهای خارجی جلوگیری کنیم.

صفایی فراهانی نیز با اشاره به این‌که پیشینه هر دولتی به خوبی نشان‌دهنده این است که از تولید داخلی حمایت می‌کنند یا خیر به دولت اصلاحات اشاره کرد و گفت: شرکت مپنا و فراب را من با ۳۵۰ میلیون دلار پایه‌گذاری کردم که از موفق‌ترین شرکت‌ها بود و این نشان‌دهنده این است که ما به تولید داخلی اهمیت زیادی می‌دهیم که در دولت نهم و دهم چنین اتفاقاتی نیفتد.