۴ هزار باغ در تهران، قربانی برج سازی شدند

بر اساس طرح جامع تهران مصوب سال ۱۳۸۶ شهرداری تهران موظف بود ظرف سه تا ۶ ماه پس از تصویب طرح جامع، ضوابط بلندمرتبه‌سازی را به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی برساند و صدور پروانه ساخت ساختمان‌های بلند با استناد به این ضوابط انجام گیرد اما پیروز حناچی دبیر شورای عالی معماری و شهر‌سازی می‌گوید شهرداری در مدت 6 سال بدون توجه به قوانین مجوز ساخت ساختمان‌های بلند مرتبه، تغییر کاربری فضای سبز و باغ‌ها را صادر کرده است و بیشترین تخلفات مربوط به ساخت و ساز در این دوره انجام شده است و در دولت قبل بدون آنکه شورای عالی معماری و شهرسازی نقشی داشته باشد مجوزها صادر می‌شد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، آن‌طور که دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی می‌گوید شهرداری از دادن اطلاعات مربوط به ساخت وسازهای تهران  در10 سال گذشته امتناع کرد تا اینکه این شورا با متوسل شدن به سازمان بازرسی کل کشور توانست برای نظارت بر ساخت و ساز و اجرای قوانین آمار را به دست آورد. در ادامه گفت‌و‌گو  با دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی را می‌خوانید:

چقدر از درآمدهای شهرداری از راه ساخت و ساز است؟

بر اساس بررسی‌هایی که در 8 کلانشهر(شهرهای بالای یک میلیون نفر)، انجام دادیم 79 درصد بودجه شهرداری‌ها در این شهرها مستقیم و غیر مستقیم به ساخت و ساز وابسته است. بخش کمی از این ساخت و سازها قانونی است و بخش عمده‌ای از آن با عدول از قانون است. مثالی می‌زنم: در ردیف اعتباری همه کلانشهرها درآمدهای ناشی از کمیسیون ماده 100 وجود دارد، در شهر تهران درآمدهای ناشی از فروش پارکینگ 500 میلیارد تومان در سال است که در بودجه شهرداری آمده است ادعای ما نیست. اگر ساخت وساز به‌صورت قانونی باشد فرد بدون اینکه پول بیشتر برای گرفتن تراکم بپردازد مسیر قانونی را طی می‌کند و پروانه ساخت می‌گیرد و هزینه‌ای که نیاز است را می‌پردازد؛ غیر قانونی یعنی اینکه تخلف کنی پول اضافه می‌دهی و از کمیسیون ماده 5 تراکم اضافی می‌گیری که در این مسیر غیر قانونی از درز ضوابط استفاده می‌شود و با زد و بند با مدیریت شهری تراکم اضافه می‌گیری. در هر صورت آنچه که مشخص است این است که 79 درصد بودجه شهرداری وابسته به ساخت و سازها است یعنی اگر کسی برای ساخت و ساز نیاید و پولی به شهرداری ندهد شهرداری پولی ندارد.

چرا این حجم از درآمد شهری وابسته به ساخت و ساز است در حالی که مدیریت شهر از درآمدهای پایدار باید باشد.

نحوه مدیریت بسیار تأثیرگذار است. وقتی 79 درصد بودجه سازمان تحت نظر شما وابسته به ساخت وساز است، بدین صورت که مدیریت شهری راه جلوی پای مالکان بزرگ می گذارد و برای ساخت آنها را تشویق می کند اما اگر بودجه شهرداری وابسته به درآمدهای پایدار باشد مدیریت شهری به دنبال گفت‌و‌گو با دولت و بخش‌های مختلف است تا شرایط مطلوب درآمد پایدار را فراهم کند. این دولت سرجمع 11 هزار میلیارد از محل عوارض ناشی از ارزش افزوده سوخت وسایر عوارض دولتی به شهرداری کمک کرده است در سال اول دولت 5 هزار میلیارد بودجه به شهرداری پرداخت کرده است.

مسأله دیگر بهره‌وری ما از شهرها است. اینکه ما فرض کنیم بدنه بی تخصص و سنگین برای بدنه شهری خود درست کنیم،آدم‌هایی بی‌تخصص استخدام کنیم. آدم‌هایی که بود و نبودشان برای شهر هیچ فرقی نمی‌کند و بی‌تخصص هم معلوم است. یکی از شهرداران اسبق تهران اظهار کرده وقتی من از شهرداری رفتم 40 هزار پرسنل داشتیم الان عدد رسمی که به شورا گزارش شده 65 هزار نفر است که مطمئناً بیش از این هستند، مثل شرکتی‌ها...خوب این عدد را به حقوق تبدیل کنید می‌شود سالی 5 هزار میلیارد وقتی چنین حالتی داریم باید سطح تخصص نیروها را ببریم بالا و عدد را پایین بیاوریم. این مشکل فقط مشکل شهرداری تهران نیست، اهواز هم این مشکل را دارد، مشهد... در اهواز در دوره قبلی مدیریت، حدود 8 هزار پرسنل داشت الان 18 هزار پرسنل دارد، مثلاً شهرداری اهواز الان خدمات ویژه‌ای به مردم ارائه می‌کند؟ قطعاً نه.

در قانون آیا اجازه کسب درآمد از راه فروش تراکم داده شده است.

در هیچ قانونی اجازه فروش تراکم داده نشده‌ است ولی ما قوانینی داریم که به مصوبات شهرداری قابلیت انعطاف داده است.

یعنی دور زدن قانون؟

دور زدن نیست. این یک ابزار است مثلاً شما با اسلحه می‌توانید دشمن را بکشید می‌توانید شکار کنید یا آدم بکشید ایراد از اسلحه نیست، اسلحه ابزار است انعطاف قانون هم یک ابزار است. شهر استاتیک نیست، داینامیک است دائماً در حال تحرک و پویایی است شما تصمیم گیری‌هایتان باید متناسب با تحرک شهری انعطاف داشته باشد، قانونگذار این را برای این موضوع گذاشته که مثلاً فرض کنید اگر اینجا نتوانستید فضای سبز ایجاد کنید در جایی دیگر ایجاد کنید اگر از ابزار درست استفاده نکنید به ضد خودش تبدیل می‌شود. ما افتخار‌مان این است که در این دوره این ابزار را در مسیر خودش انداختیم.

یعنی دیگر تخلفی نخواهیم داشت در ساخت و سازها؟

می‌توانیم به مردم قول بدهیم که کمیسیون ماده 5 خروجی غیرقابل دفاعی ندارد البته این موضوع آنی نبوده است مانند این بود که ترمز قطاری با بار سنگین با 200 کیلومتر سرعت را کشیدیم، این ترمز را که کشیدید خط ترمزی روی زمین می‌ماند طول می‌کشد تا متوقف شود ولی می‌توانیم بگوییم الان تصمیمات کمیسیون ماده 5 به صواب به عقل و نظر تخصصی نزدیک شده است.

آیا شهرداری الزامات شورای عالی معماری و شهرسازی و تصمیمات کمیسیون ماده 5 را اجرا می‌کند؟

هر وقت دیدید شهرداری اطلاعات شفاف، بدون دغدغه و قابل انتشار دارد بدانید شهرداری دارد درست عمل می‌کند اگر نتوانستید به اطلاعات دست یابید و سیستم پورتال شهرداری قفل شد آن وقت بدانید کار خلاف اتفاق افتاده است. آن را که حساب پاک است از محاسبه چه باک است.

تدوین قوانین جدید بلند مرتبه‌سازی در چه مرحله‌ای است؟

در طرح جامع سال 86 ظرف سه تا 6 ماه شهرداری تهران موظف شد قانون را رعایت کند اما تا سال 92 که ما آمدیم چنین کاری انجام نشده بود. البته در شورای عالی شهر سازی و معماری ، طبق طرح جامع تهران دستور توقف هر گونه مجوز بلند مرتبه سازی پیش از تصویب  ضوابط صادر گردید. پیش از توقف، بنا به دستور شهردار تهران مجوز بررسی 45 مورد داده شد که اکثراً هم رد شد. شهرداری این ضوابط را اجرا نکرد تا سال 93 با فشارهای شورای عالی معماری و شهرسازی این اتفاق افتاد بعد از رفت و برگشت فراوان پیشنهادی از کمیسیون ماده 5 به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه شد که ما آن را در دستور کار کمیته‌های فنی قرار دادیم که این پیشنهادها برای تأیید در کمیته فنی گیر کرد. اعضای کمیته فنی گفتند ما برای آنکه بتوانیم نظر دهیم باید ببینیم چقدر از این ظرفیت استفاده شده است. یک کاسه یک ظرفیتی دارد شما چقدر از این کاسه مصرف کرده‌اید همه آن را مصرف کرده‌اید خوب دیگر اجازه بلندمرتبه‌سازی ندارید اگر نصف ظرفیت را مصرف کرده‌اید مگر قرار است نصف باقیمانده هم در دوره شما مصرف شود؟ اطلاعات خواستیم، شهرداری از دادن اطلاعات امتناع کرد. اصلی‌ترین مشکل شورای عالی شهرسازی این بود که اساساً شهرهای ما برای این حجم از بلندمرتبه‌سازی آمادگی ندارند و قطعاً باید انقباضی برخورد کنیم. در هر پلاک و معبری مجوز ندهیم، در هر گسلی مجوز ندهیم در حالی که قبلاً این مجوزها داده شده بود بنابراین شورا باید کاملاً بازدارنده و انقباضی عمل می‌کرد. ما به‌ زور بازرسی کل کشور اطلاعات بلند مرتبه‌سازی را از شهرداری گرفتیم من به عنوان دبیر شورا اصلاً اطلاعات روشن، تخصصی و متقن در مورد بلند مرتبه‌سازی از شهرداری نتوانستم بگیرم، اعضای شورای شهر هم نمی‌توانند بگیرند مردم عادی هم نمی‌توانند بگیرند چرا؟ اگر کار قانونی باشد چرا باید اطلاعات را پنهان کنید این کار خلاف قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات است. خلاف قانون است. مجرمان به حبس محکوم می‌شوند. مصداق انتشار آزاد اطلاعات در شهرسازی و حوزه شهرسازی یکی از مصادیق بسیار بارز است چرا؟ چون شهرسازی امکان تولید رانت دارد، شما زمین فضای سبز دارید یک شبه تبدیل می‌شود به برج چقدر ارزش افزوده دارد؟ اگر کسی این جور اطلاعات را وقتی دستگاه‌های نظارتی آن را می‌خواهند منتشر نکند معنی آن این است که خلاف انجام شده است و کاری کرده اید که غیر قابل دفاع است.

آماری از تخریب فضای سبز دارید؟

من به عنوان دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی آمار دقیق ندارم اما این آمار باید قابل دسترس باشد یعنی شهرداری تهران براحتی به آن دسترسی دارد، دقیق‌ترین سیستم پرتال را در شهرداری‌ داریم که براحتی می‌تواند آمار را در اختیار قرار دهد. اخبار غیر رسمی ما از کمیسیون محیط زیست شورای شهر تخریب 4 هزار هکتار باغ در تهران است که این تخریب میسر نشده الا با ضوابط برج باغ.

 ضوابط برج باغ از کجا آمده؟

در شورای دوم که احمدی‌نژاد شهردار تهران بود گفتند برای جلوگیری از تخریب باغ‌ها 30 درصد از سطح را اجازه اشغال بدهیم مثلاً برای باغی 5 هزار هکتاری 30 درصد می‌شود 9 طبقه بقیه زمین مشاع شود و فضای سبز حفظ شود ایده به ظاهر جذاب بود 30 درصد می‌سازیم بقیه را حفظ کنیم. باید ببینیم درعمل چه اتفاقی افتاد.

نخست اینکه ما اساساً به باغ مجوز ساخت نمی‌دادیم اما با این مجوز کاربری زمین‌های باغی را به مسکونی تغییر دادیم، دوم مجوزی که تا قبل از آن به باغ‌ها می‌دادیم حداکثر 2 تا 150 متر بود یعنی 7 تا 10 درصد سطح اشغال، سوم اینکه یعنی 30 درصد سطح اشغال به 100 درصد رسید وقتی حجم تراکم اینقدر سنگین بود برای اینکه بتوانند تأمین پارکینگ کنند مجبور بودند در زیر زمین بیش از 30 درصد و حتی 100 درصد گود برداری کنند، به آنها می‌گفتیم خوب شما اجازه سطح اشغال 30 درصد داده اید الان که 100 درصد شده می‌گفتند در سطح زمین 30 درصد است، اما دیگر باغ کجا بود وقتی 100 درصد سطح را اشغال می‌کنید یعنی همه درخت‌ها را بریدید و از ریشه درآوردید و گود‌برداری کردید... می‌گفتند در 1- و 2- 100 درصد می‌کنیم از سطح زمین به بالا 30 درصد... وقتی متخصص نباشید همچین حرفی می‌زنید.

ضوابط برج باغ هم قرار است تغییر کند؟

چون در برنامه پنجم این ضوابط تأیید و نهادینه شد موانعی داریم اما الان بشدت پیگیر هستیم که باقیمانده را اصلاح کنیم ضمن اصلاح طرح تفصیلی تهران و ابلاغش، شورای عالی پیش از عید مصوبه‌ای طراحی کرد که به این موضوع می‌پردازد.

بسیاری از ساختمان‌های بلندمرتبه از نظر ایمنی در معرض خطر هستند بعد از حادثه پلاسکو این موضوع بیشتر نمود یافت برای این ساختمان‌ها چه برنامه‌ای دارید؟

پلاسکو نقطه عطفی است هم در ایمنی و شیوه برخورد با ساختمان‌های بلند مرتبه هم در بحث نگهداری هم در بحث نگاه ما به ساختمان‌های آسیب‌پذیر موجود... ما از سال 68، آیین‌نامه 2800 را بعد از زلزله رودبار اجرا کردیم اما مشخص نکردیم با ساختمان‌هایی که روپا هستند و در بافت فرسوده نیستند و قبل از سال 68 ساخته شده‌اند چه کنیم؟ این اتفاق معطوف شد که از این به بعد باید به آنها هم بپردازیم. کمیته تفحصی ایجاد شد که ما باید برای ساختمان‌های موجود آسیب پذیر که مقررات ملی ندارند فکری داشته باشیم.

با وجود چنین ساختمان‌هایی و نیازی که شهر تهران به بودجه دارد برای ساماندهی این نوع بافت‌ها ساخت و سازهایی هم انجام شده که کارشناسان معتقدند توجیه اقتصادی و شهری ندارد.

بله دقیقاً مثلاً هدف از ساخت پل صدر چه بود؟ اینکه چرا اجرا شود هیچ توجیهی ندارد، ساخت صدر چه تأثیرات مثبت و منفی دارد؟ 7 هزار میلیارد هزینه شده با تملک واجرا، چه به دست آوردیم آیا آنچه به دست آمد ارزش این همه هزینه را دارد؟ به مدت چند سال 20 درصد بودجه شهرداری صرف هزینه ساخت پل صدر شد.

همان موقع که ما صدر را شروع کردیم حداقل 20 نمونه داریم در دنیا که اتوبانی دو طبقه بتنی را در وسط شهر جمع کردند، سئول، شانگهای، امریکا...

قوانین شهری جدید که شورای عالی معماری و شهرسازی به دنبال آن است آیا در دولت‌های آینده نیز قابل اجرا است؟

این قوانین چیز عجیب و غریبی نیست باید از منابع پایدار برای مدیریت شهری استفاده کنیم و هزینه تخلف را بالا ببریم. همه به این نتیجه رسیدیم که به جهت اجتماعی و خواسته‌های مردم اگر بخواهید کیفیت زندگی در شهرها را بالا ببرید چاره‌ای جز این ندارید.