تولید برق از زباله ؛ دستاورد شکست خورده!
تولید برق از زباله یکی ازسوژه‌های داغ نخستین گفت‌و‌گوی انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری است که با واکنش‌های جدی و حتی شوخی‌آمیز کاربران ایرانی در فضای مجازی مواجه شد اما واقعیت تولید برق از زباله تهران چیست؟
براساس آمار وزارت نیرو در حال حاضر میزان برق تولیدی از زباله آن‌قدر ناچیز است که حتی به یک‌درصد برق کشور هم نمی‌رسد و تنها ۰/۰۱۲درصد از برق کشور از طریق نیروگاه‌های زیست توده و بازیافت زباله به دست می‌آید. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که شیرازی‌ها و مشهدی‌ها در تولید برق از زباله پیشتاز بوده‌اند و تهران نخستین قدم‌ها را برنداشته است. به جز این نخستین نیروگاه تولید برق از زباله در پایتخت را شرکت آب و فاضلاب تهران ایجاد کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، حمیدرضا صالحی، دبیر سابق سندیکای برق و عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی می‌گوید: تولید برق از زباله بسیار غیراقتصادی و گرانقیمت است و در حالی‌که قیمت خرید هر کیلو وات برق از نیروگاه‌های معمولی ٤٢٠ تا ٥٠٠ تومان است، قیمت تمام شده هرکیلو وات برق تولیدی از زباله به بیشتر از هزار تومان می‌رسد و بنابراین این شیوه تولید برق اصلا توجیه اقتصادی ندارد.از این گذشته برق تولیدی از زباله از طریق سوزاندن زباله‌های شهری به دست می‌آید که این موضوع مخالفت‌های جدی شورای شهر تهران را به دنبال داشته و بنابراین تولید برق از زباله سال‌هاست به صورت پایلوت و آزمایشی دنبال شده است.
مخالفت شورای شهر با برق زباله
نخستین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری جمعه، هشتم اردیبهشت‌ماه با محوریت مسائل اجتماعی و فرهنگی برگزار شد. در جریان این مناظره یکی از نامزدها در پاسخ به اظهارات نامزد دیگر درخصوص ناکامی برای اجرای طرح تفکیک زباله به‌رغم گذشت ۱۲سال گفت: «یکی از توفیقات این دوره مدیریت شهری پایتخت، تولید برق از زباله بوده است. هر چند که مسئولان وزارت نیرو نسبت به این اظهارات سکوت کرده‌اند و روابط‌عمومی سازمان انرژی‌های نو حاضر نشد که اطلاعاتی درخصوص میزان خرید برق تولید شده از زباله در اختیار روزنامه بگذارد اما مسئولان و فعالان بخش خصوصی نسبت به این ادعا واکنش‌هایی نشان دادند. به‌طوری که معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، در این‌باره در توییتر خود نوشت: «در پسماند هم نکته آقای جهانگیری درست بود. تفکیک از مبدأ در تهران پیش نرفته، زباله‌سوز فقط ٢٠٠تن را پردازش می‌کند یعنی فقط ۵درصد زباله تهران که ۷۰۰۰ تن است». اما حمید رضا صالحی، رئیس سابق سندیکای برق که به نوعی اظهارات قالیباف را رد می‌کند در این‌باره می‌گوید: حجم برق تولیدشده در نیروگاه‌های زیست توده در تهران در مقایسه با سرانه تولید و مصرف برق در کشور به‌شدت پایین بوده و تولید برق از نیروگاه‌ها در مرحله آزمایشی و پایلوت قرار داد.
اما تندگویان، سخنگوی فراکسیون اصلاح‌طلبان شورای شهر تهران، یکی دیگر از منتقدان به صحبت‌های این نامزد انتخابات صحبت‌های خود را اینگونه بیان کرد که «در جلسه علنی شورای شهر تهران منصور باقرصاد، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند، ادعا می‌کند که نمی‌توانیم از زباله برق تولید کنیم، چراکه وزارت نیرو برق تولیدی را به قیمت مناسب نمی‌خرد و هفته گذشته نیز در کانال معاونت برنامه‌ریزی، مسئولان امر باز هم ادعا کردند که چون دولت همکاری مناسبی ندارد، نمی‌توان برق تولید کرد، اما از سوی دیگر شاهد هستیم که در مناظره، یکی از نامزدها می‌گوید که از زباله برق تولید می‌کنیم و جای سوال است که بالاخره برق تولید می‌شود یا نه!؟ به‌گفته او اگر ادعای این نامزد انتخابات مبنی بر این‌که از زباله برق تولید می‌شود را بپذیریم، جای سوال است که چرا تا امروز رقم تولید انرژی برق اعلام نشده و اگر برق تولید می‌شود چرا تاکنون فروخته نشده است و در طی ۱۲سال اخیر هیچ دستاورد و درآمدزایی نداشته‌ایم!
مشهدی‌ها و شیرازی‌ها پیشتاز بوده‌اند
اما ماجرای تولید برق از زباله تنها محدود به تهران نیست. آن‌گونه که در پایگاه آماری انرژی‌های نو آمده است، تولید برق از زباله برای نخستین‌بار در سال ٨٨ در شهر شیراز و مشهد اجرایی شد در حالی که اولین زمان نخستین بهره‌برداری از نیروگاه‌های زیست توده تهران به آبان ٨٩ باز می‌گردد که مجری آن نیز شرکت آب و فاصلاب تهران بوده است. طبق جداول منتشر شده در سایت «ستبا» نیروگاهی که در سال ٨٨ در مشهد به بهره‌برداری رسیده هم‌اکنون با ظرفیت تولید ٦/٠مگاوات تولید برق از زباله مشغول به کار است. اما شیراز دیگر شهری است که شاهد فعالیت نیروگاه‌های زیست توده در آن هستیم. ظرفیت این نیروگاه‌ها که در شهریور ٨٨ به بهره‌برداری رسیده ٠٦/١ مگاوات اعلام شده است.
تولید برق از زباله توسط شرکت آب و فاضلاب تهران
بازیافت تیم کیان، نیروگاه شرکت آب و فاضلاب تهران، تدبیر توسعه سلامت، ٣ نیروگاه زیست توده‌ای (تولید برق از زباله) ایجادشده درتهران و حومه تهران هستند. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد ظرفیت تولید برق نیروگاه بازیافت تیم کیان درشهر آبعلی ١,٩ مگاوات، تدبیر توسعه سلامت کهریزک ٣ مگاوات و شرکت آب و فاضلاب تهران درشهر ری ٤ مگاوات است. حمید صالحی دراین‌باره می‌گوید: حجم برق تولیدشده در نیروگاه‌های زیست توده درتهران درمقایسه با سرانه تولید و مصرف برق درکشور بشدت پایین است. ادعایی که با توجه به آمارهای موجود چندان هم بیراه هم نیست. درحالی که میزان تولید برق حاصل از فعالیت نیروگاه‌های زیست توده درتهران ٩/٨ مگاوات اعلام شده که ظرفیت تولید برق کشور از مرز ٧٥هزار مگاوات عبور کرده است. به عبارت دیگر، آنچه که شهردار ١٢ساله تهران از آن به‌عنوان عملکرد مثبت و قابل طرح درمناظره‌های انتخاباتی استفاده می‌کند، تنها ٠١٢/ ٠درصد از برق کشور را به خود اختصاص داده است. اما بالابودن قیمت تمام‌شده ایجاد نیروگاه زیست توده نکته دیگری است که حمیدرضا صالحی به آن اشاره می‌کند. او درحالی که سرمایه لازم برای تولید هر مگاوات برق در نیروگاه زیست توده ١٦میلیون دلار و درنیروگاه‌های بادی و خورشیدی ٣میلیون دلار برآورد می‌کرد، ادامه داد: قیمت تمام‌شده ایجاد نیروگاه‌های زیست توده ٥ الی ٦برابر قیمت تمام‌شده ایجاد یک نیروگاه بادی یا خورشیدی است. ضمن این‌که مدت بازگشت سرمایه درنیروگاه‌های ٢٠ مگاواتی که با استقبال زیاد بخش خصوصی مواجه شده، درحالی ٢.٥سال است که این زمان درنیروگاه‌های زیست توده به بیش از ١٠سال می‌رسید. براساس مستندات موجود و اعلام شهرداری تهران، دهه فجر٩٣ کارخانه زباله‌سوز آرادکوه کهریزک با هزینه ساخت ١٢میلیارد دلار اعتبار ارزی و ١٦٠میلیارد ریال اعتبار ریالی ساخته شد که ٦٠درصد آن توسط شهرداری و ٤٠درصد ازسوی بخش خصوصی تأمین شد. قرار بود با سوزاندن روزانه ٢٠٠ تن زباله دراین کارخانه ٣ مگاوات برق تولید کند که این مسأله با اعتراض تعدادی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران و کارشناسان حوزه شهری روبه‌رو شد.صالحی همچنین با اشاره به ارزان‌بودن انرژی در ایران گفت: درحال حاضر، وزارت نیرو هر کیلو وات برق تولیدشده درنیروگاه‌های خورشیدی و بادی را ٤٢٠ تا ٥٠٠ تومان می‌خرد. این درحالی است که قیمت تولید هرکیلو وات برق از زباله به بیش از هزارتومان می‌رسد و فعالیت درآن برای بخش خصوصی هیچ توجیه اقتصادی ندارد. این فعال صنعت برق ادامه داد: درحال حاضر، ١٥درصد برق تولیدی کشور توسط بخش خصوصی واقعی، ٤٠درصد توسط شبه‌دولتی‌ها و ٤٥درصد دیگر توسط دستگاه‌های دولتی تأمین می‌شود.
سرانه تولید زباله درتهران بالاتر از میانگین کشوری
تولید برق از زباله درحالی ازطرف شهردار تهران مطرح شد که صنعت بازیافت زباله در ایران با انتقادهای بسیاری همراه است. آن‌گونه که معصومه ابتکار اعلام کرده است تنها ٥درصد از ٧هزار تن(در روز) زباله تهران تفکیک می‌شود. این عقب‌ماندگی درشرایطی است که پیش‌بینی می‌شود تا ٦٦سال دیگر، ٧٠درصد از جرم کره‌زمین بازیافت می‌شود. این به این معناست که مواد روی زمین تمام می‌شود و برای رسیدن به مواد تازه مجبور به بازیافت پسماندها هستیم. معادن آهن دیگر آهنی ندارند و باید برای ساخت کشتی و خودرو هواپیما و مبلمان و قفل درخانه‌تان از اسقاط قبلی استفاده کنید و آنها را بازیافت کنید. فلزات قبلی را ذوب کنید و از نو بسازید. به همین دلیل، آخرین تکنولوژ ی‌ها درصنعت بازیافت پسماند مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید ازخود بپرسید که تهرانی‌ها چقدر زباله تولید می‌کنند. ایرانی‌ها در سال ٢٠میلیون تن آشغال تولید می‌کنند. براساس گفته‌های مصطفی سرمدی سرانه تولید زباله در ایران ٧٥٠گرم در روز است که حجم پسماند تولیدی استان تهران با آن برابری می‌کند.
