میوه دیپلماسی موفق ایران در اوپک

  به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ،  اوپک سازمانی است که بر پایه اجماع شکل گرفته است. پایه‌گذاران این سازمان از همان ابتدا بر این باور بودند که هر تصمیمی باید همواره با موافقت «تمام» اعضا گرفته شود و مبنای تصمیمات نباید براساس «حداکثر» آرا باشد. به همین واسطه است که در سال‌های اخیر هیچ‌گاه دبیرکل اوپک از میان کشورهای ایران و عربستان که در انتخاب هر کدام کشور مقابل رای مخالف را داشته است، انتخاب نمی‌شود. در دوران سکانداری دولت دهم و در سال 2011 اما ایران بدون درنظر گرفتن عواقب یک تصمیم، با حذف نظام سهمیه‌بندی این سازمان و رعایت سقف 30 میلیون بشکه‌یی تولید موافقت کرد. این تصمیم تنها یک سال بعد عواقب نامناسب و مشکل‌زای خود برای ایران را به تصویر

کشید.

تصمیمی که بیژن زنگنه وزیر نفت همواره از آن با نام «اشتباه تاریخی» یاد می‌کند. از بین رفتن نظام سهمیه‌بندی سبب شد ایران که از سال 2012 با شدیدترین نوع تحریم‌ها مواجه شده بود، عملا قافیه را به رقبای خود در منطقه که برخلاف تصورها نه فقط عربستان بلکه از آن مهم‌تر عراق بود، ببازد. باز تاریخی اوپک که برای دهه‌های طولانی همواره رتبه دومین تولید‌کننده نفت خام این سازمان و به تبع آن، دومین تامین‌کننده نفت خام بسیاری از کشورهای جهان را در دست داشت، در طول این سال‌ها گاهی تا رتبه پنجم این سازمان نیز سقوط کرد.

این روند تا به نتیجه رسیدن توافق ایران و غرب بر سر برنامه هسته‌یی ایران ادامه داشت. ماجرا در سال 2013 و 2014 به جاهای باریک نزدیک شده و کار به نقطه‌یی رسید که طبق گفته‌های علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، این کشور مجبور به فروش کمتر از یک میلیون بشکه نفت خام آن ‌هم در ازای دریافت غذا و دارو می‌شد.

با به نتیجه رسیدن توافق ایران و غرب اما فرصت بازیابی مشتریان سابق، دوباره به ایران داده شد. چالش جدید اما افت شدید بهای نفت خام و تحرکات عربستان‌سعودی برای فلج کردن شانس‌ جدید ایران به‌شمار می‌رفت. در واقع ایران درحالی که توانسته بود از منظر دیپلماسی برای خود موفقیتی را در برجام رقم بزند، به دیپلماسی‌ جدیدی در مواجهه با اعضای اوپک که هر کدام نفع حداکثری خود را درنظر می‌گرفتند، نیاز پیدا کرد. برخلاف سال 2011 که ایران به‌سادگی تن به تصمیم اوپک برای حذف نظام سهمیه‌بندی داد، این‌بار کهنه‌کاران وزارت نفت روشی متفاوت درپیش گرفته و توانستند خود را از طرح کاهش تولید نفت خام اوپک مستثنا کنند.

این موضوعی است که رویترز روز دوشنبه در خبر خود درمورد «افزایش چشمگیر» صادرات نفت خام ایران به کره‌جنوبی به آن اشاره کرده و نوشته است که ایران این شانس را در سایه موفقیت خود در بیرون ماندن از دایره کاهش تولید نفت خام سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام به دست آورده است. در متن خبر منتشر شده در رویترز آمده است: «ایران در 3 ماهه نخست سال 2017 دومین تامین‌کننده نفت خام پنجمین کشور مصرف‌کننده طلای سیاه در جهان بوده است.»

در ادامه آمده است: «براساس آمار موجود در 3ماهه نخست سال جاری میلادی، کره‌جنوبی برای تامین بخش زیادی از نفت خام خود در این مدت، روی ایران حساب کرده است. طبق آمار منتشر شده ازسوی شرکت نفت کره‌جنوبی، این کشور واردات نفت خام خود از ایران را به 597هزار و 935بشکه در روز رسانده که دو برابر میزان واردات در سال گذشته به‌شمار می‌رود.»

اما درحالی که عراق با تمام تلاش‌هایش و تاکید بر موضوع درگیری با داعش نتوانست خود را از چنگ طرح کاهش تولید برهاند، آمارهای منتشر شده حاکی از آن است که ایران جایگاه عراق را در تامین نفت خام کره‌جنوبی به دست آورده است. برحسب آمار در یک‌چهارم ابتدایی سال 2016 میلادی ایران پس از عربستان‌سعودی، عراق، کویت و قطر، پنجمین تامین‌کننده نفت خام کره‌جنوبی به‌شمار می‌رفت.

رویترز می‌نویسد که این تغییر در میزان عرضه نفت خام ایران به‌دنبال مستثنا شدن این کشور از طرح کاهش تولید نفت خام اوپک صورت گرفته است.

این خبرگزاری بخش دیگری از صعود ایران به رتبه دوم تامین‌کنندگان تقاضای نفت خام کره‌جنوبی را به تقاضای میعانات نفتی از سوی پالایشگاه‌های کره‌جنوبی مربوط می‌داند.

عربستان‌سعودی به‌عنوان نخستین تامین‌کننده نفت خام کره‌جنوبی در ماه مارس و کل یک‌چهارم ابتدایی سال 2016 لقب گرفته است. کره‌جنوبی اکنون روزانه 838هزار و 387بشکه نفت خام از عربستان‌سعودی وارد می‌کند که رشدی بیش از 10درصدی را نسبت به این میزان واردات در سال گذشته نشان می‌دهد.

عربستان‌سعودی در یک‌چهارم ابتدایی سال 2017 در مجموع 77میلیون و 120هزار بشکه نفت خام از عربستان‌سعودی وارد کرده است، رقمی که 4.4درصد بالاتر از واردات 74میلیون بشکه‌یی کره‌جنوبی از پادشاهی در یک‌چهارم ابتدایی سال 2015 قرار می‌گیرد.

توفیق ایران در افزایش تولید و مهم‌تر از آن افزایش «صادرات» نفت خام در سایه توافق با غرب، انکارناپذیر است. روز گذشته غلامحسین گرامی مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران با ارائه آمار صادرات نفت خام از پایانه خارگ اعلام کرده است که در سال 1395 بیش از 780میلیون بشکه نفت خام از این پایانه صادر شده که رشدی 80درصدی را نسبت به سال 94 نشان می‌دهد. این رشد به معنای افزایش درآمدهای نفتی ایران در این سال به‌شمار می‌رود. صادرات میعانات گازی ایران از پایانه عسلویه در سال 1395 نیز با 48درصد رشد نسبت به سال 1394 معادل 206میلیون بشکه بوده است.

 فارغ از سوگیری‌هایی که این روزها به‌دلیل نزدیک بودن به انتخابات ریاست‌جمهوری وجود دارد، انتشار خبر مربوط به رسیدن ایران به جایگاه دومین تامین‌کننده نفت خام کره‌جنوبی همان‌طور که رویترز نیز در خبر خود به آن اشاره کرده بود، از موفقیت دیپلماسی ایران در اوپک حکایت می‌کند.

هر چند برای کشوری با داشتن یک سده سابقه در صنعت نفت، موضوع تبدیل شدن به دومین عرضه‌کننده نفت خام به پنجمین کشور مصرف‌کننده نفت خام جهان، در ذات حتی یک آسیب به‌شمار رفته و این پرسش را ایجاد می‌کند که چرا ایران خود نباید مصرف‌کننده نفت خام تولیدی‌اش باشد اما در قیاس با دیپلماسی ناموفق نفتی ایران پیش از سال 1392 و آسیب‌های تصمیمات نادرست در آن زمان، می‌توان این وضعیت را نشانه‌یی از بهبود نسبی اوضاع در سایه دو حرکت دیپلماتیک یکی از سوی وزارت امور خارجه و دیگری از سوی وزارت نفت دانست.