۵ میلیارد دلار پوشاک ترکیه‌ای در بازار ایران!
در چند سال اخیر، حضور روزافزون کالاهای ترکیه‌ای در بازار ایران و راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه در کشورمان، موجب ضرر و زیان تولیدکنندگان داخلی شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، درباره نحوه مدیریت تجاری با ترکیه، با سیدجلال ابراهیمی، دبیر شورای مشترک بازرگانی ایران و ترکیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه با برندهای مختلف در کشورمان درحال فعالیت هستند، به نظر شما آیا این فعالیت به نفع اقتصاد کشور است یا این که حضور فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه تهدیدی برای تولید کشورمان به حساب می‌آید؟
براساس قانون تجارت آزاد، نمی‌توان جلوی فعالیت قانونی یک شرکت یا فردی را در کشور دیگر گرفت. به صورتی که حتی در گذشته نیز بازرگانان محصولاتشان را هنگام رسیدن به بازار هدفشان کنار چهارپا یا چادر خود می‌فروختند. این که فروشگاه زنجیره‌ای ترکیه یا دیگر کشورها در ایران فعالیت کنند مسأله اصلی نیست، بلکه اصلی‌ترین موضوع، مدیریت و کنترل روند فعالیت آن فروشگاه در منطقه است.
منظور شما از مدیریت چیست؟
اشاره شد به فعالیت قانونی، بنابراین وقتی طبق قانون شرکت یا شخصی برای فعالیت در کشور دیگر مجوز دریافت می‌کند می‌توان نظارت کافی بر روند فعالیت وی داشت و آن را در جهت منافع ملی آن کشور هدایت کرد. درحالی که در کشورمان زیاد به این نکته توجه نشده است.
احتمالا منظور شما بحث تجارت ترجیحی و خلأهای موجود در اقلام مورد تأیید طرفین است؟
این‌که اقلام مورد نظر در تجارت ترجیحی مناسب تعیین شده‌اند یا خیر نکته اصلی نیست و مهم‌ترین نکته این است که باید اقلام براساس نیازها و توانمندی‌های موجود داخلی کشور باشد تا نه تنها حضور شرکت‌های خارجی، مانعی برای تولید داخلی نباشد، بلکه به نوعی عاملی در توسعه و رشد تولید آنها هم باشد. به عنوان مثال در خود ترکیه نیز چنین اتفاقی افتاد. در زمان تورگوت اوزال هم نگرانی از حضور فروشگاه‌ها و برندهای آلمانی در ترکیه وجود داشت و موانعی برای حضور آنها در این کشور ایجاد شد، اما در نهایت قانون تجارت آزاد مشخص کرد این شیوه مدیریت نیست.
برخورد ترکیه با چنین شرکت‌هایی چه بود؟
شیوه برخورد آنها با حضور شرکت‌های خارجی این بود که براساس نیازهای بازارشان، فعالیت شرکت‌های خارجی را مجاز اعلام و به نوعی برنامه‌ریزی کردند که تولید مشترک با این شرکت‌ها در ترکیه صورت پذیرد تا به این ترتیب زمینه ارتقای کیفی و انتقال دانش فنی به کشور ترکیه فراهم شود. این روند نه به معنی بی‌تفاوتی به فعالیت خارجی‌ها، بلکه مدیریت آنها به نفع اقتصاد ملی کشور ترکیه بود که نتایج آن امروز مثلا در بخش پوشاک صادرات 28 میلیارد دلاری منسوجات ترکیه است.
منظور شما این است که ما نتوانسته‌ایم حضور برندهای ترکیه در ایران را مدیریت کنیم؟
به نوعی شاید خیر؛ چون سازوکار مشخصی در این زمینه ارائه نشده و همواره به نوعی صورت مسأله پاک شده است؛ مثلا گفته می‌شود نباید اصلا این فروشگاه‌ها در ایران حضور داشته باشند، درحالی که فعالیت این فروشگاه‌ها اشتغال و در نهایت بازار خوبی برای محصولات داخلی بوده و در بخش محصولات وارداتی هم امتیاز خوبی برای جلوگیری از قاچاق شناخته شده‌اند.
آیا درباره حجم قاچاق از ترکیه آماری دارید؟
در تمامی محصولات خیر، ولی بد نیست به این نکته توجه داشته باشیم که عمده‌ترین محصول صادراتی ترکیه به ایران پوشاک است که براساس اسناد و مدارک، پنج میلیارد دلار واردات از این کشور داریم و اگر همان 20 درصد قاچاق را درنظر داشته باشیم یعنی یک میلیارد دلار قاچاق کالا از ترکیه است که می‌توانیم آن را با استفاده از امتیاز حضور فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه در کشورمان یا برندهای مربوط به صورت مستقیم مدیریت کنیم. چون قاچاق پوشاک از ترکیه به ایران یا به دلیل خلأ موجود در بازار از نظر حجم پوشاک مورد نیاز بوده یا مربوط به مدل آنهاست.
پس به عقیده شما امتیاز حضور چنین فروشگاه‌هایی، کاهش قاچاق کالا در ایران است؟
فعالیت قانونی این فروشگاه‌ها قطعا منجر به کاهش حجم قاچاق از آن کشور خواهد بود، چون ورود و خروج کالا در این مراکز کاملا تحت کنترل است.
در بخشی از صحبت‌های‌تان به شراکت اشاره کردید. در این زمینه چگونه می‌توان شراکت ایجاد شود؟
ببینید ایران در بخش‌های مختلفی نیازمند استفاده از تجارب دیگران است، به عنوان مثال در بحث صنعت خرده فروشی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای با حضور برندهای بین‌المللی می‌توانیم سطح و جایگاه بالاتری برای کشور به ارمغان آوریم. درحالی که امتیاز دیگر در خود کالاهای عرضه شده خارجی در این فروشگاه‌ها ست. به این دلیل که حتما تقاضایی بوده که کالا وارد شده، پس می‌توان همان تولید‌کننده را برای دستیابی به سهم بازار ایران وادار به تولید مشترک با تولیدکنندگان هموطن در خاک ایران کرد. اما مهم‌ترین دستاورد آن، چگونگی مدیریت بازارهای هدف است. در زمانی که ارمنستان استقلال خود را به دست آورد، بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی در محلی به نام پتک، جنس‌های خود را می‌فروختند و بازار خوبی هم داشتند، ولی به مرور زمان سهم بازار محصولات ایرانی از این کشور کم شد تاجایی که خود تجار ایرانی با مراجعه به تولیدی‌های ترکیه، کالاهای این کشور را به دلیل شرایط بهتر وارد ارمنستان می‌کردند و می‌فروختند. پس در زمینه دستیابی و مدیریت، سهم بازارهای خارجی هنوز نیاز به استفاده از تجارب دیگران و کسب تجربه داریم.
پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟
به‌عنوان مثال در مناطق آزاد ایران می‌توانیم با تعریف یک برند مشترک نسبت به تولید با شرکت‌های ترکیه اقدام کنیم که به نفع اقتصاد کشورمان است، ولی تاکنون چنین امتیازی دیده و جدی گرفته نشده و صرفا به حضور برندهای خارجی به صورت مستقل اقدام شده است. تاکید می‌کنم تعریف برند جدید مشترک نه برندهای موجود ترکیه.
آیا واقعا هزینه‌های تولید درایران ارزان است؟
بله؛ اما لازم است به این نکته توجه داشته باشیم این امتیاز به دلیل نبود مدیریت، مشارکت و بهره‌وری پایین در ایران به نوعی از بین رفته و می‌بینیم محصولات دیگر کشورها در ایران ارزان‌تر از محصولات داخلی فروخته می‌شود. اجازه دهید توضیح دهم تا خودتان جمع‌بندی کنید. حقوق کارگر ترکیه 12 تا 15 هزار دلار است، ولی کارگر ایران تقریبا 5000 دلار حقوق دریافت می‌کند. هزینه سوخت و انرژی در ایران تقریبا یک‌سوم این کشور و حمل و نقل بسیار ارزان‌تر از ترکیه است. بیشتر مواد اولیه مورد نیاز تولید محصولات مختلف در ایران به صورت بومی تولید می‌شود؛ از مواد پتروشیمی، فلزات تا مواد اولیه کشاورزی، درحالی که ترکیه در بسیاری از این موارد ضعیف و وارد کننده است.
