دیپلماسی ضدسوری جهان غرب

چند تن از مقامات کاخ سفید در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان تاکید کردند که هدف تیلرسون از سفر به روسیه این است که مسوولیت روسیه را در قبال آنچه در سوریه رخ می‌دهد، بالاتر ببرد و همچنین با مجرم جلوه دادن بشار اسد در حمله اخیر پوتین را در موضعی قرار دهد تا دست از حمایت دمشق بردارد و به این درگیری‌ها خاتمه دهد. تیلرسون در هفته اخیر در گفت‌وگو با شبکه خبری «ABC» گفت: امیدوارم گفت‌وگوهای سازنده‌ای با طرف روسی (سرگئی لاوروف) داشته باشیم و روسیه نیز به‌عنوان یکی از طرف‌های فرآیند، طرفدار ثبات در سوریه باشد.

او افزود: مشخص است که آنها متحد بشار اسد هستند. قاعدتا آنها باید نفوذ زیادی روی بشار اسد و تصمیم وی برای استفاده از سلاح‌های شیمیایی داشته باشند. پس آنها باید این نفوذ را هم داشته باشند تا به وی بگویند که دیگر از این سلاح‌ها استفاده نکند. جان کری، وزیر امور خارجه پیشین ایالات‌متحده برای ماه‌ها با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه مذاکره کرد که در نهایت هم هیچ عایدی در برنداشت. جان کری امیدوار بود بتواند از طریق گفت‌وگو با روسیه، مخالفان و دولت سوریه را به میز مذاکره بکشاند تا از این طریق یک راه‌حل سیاسی پیدا کند اما هر بار مذاکرات به بن‌بست می‌رسید. کری و دستیاران وی به‌دلیل عدم تمایل باراک اوباما برای استفاده از گزینه نظامی در سوریه، همواره از موضع ضعف گفت‌وگوها را ادامه دادند. اما حالا ترامپ بی‌پروا به آنچه پاسخ متقابل به حمله شیمیایی از سوی دولت دمشق می‌خواند، 59 موشک به سوریه شلیک می‌کند و همین موضوع موجب می‌شود دست تیلرسون برای مذاکره با همتای روسی خودش باز باشد.

ادوارد جریجیان، سفیر سابق آمریکا در سوریه در این خصوص می‌گوید: پیش از سفر تیلرسون به روسیه، وی باید در مورد موضوعات سنگینی مانند کریمه، اوکراین و موضوعاتی سخت‌تر از اینها گفت‌وگو می‌کرد اما حالا سوریه و اقدام نظامی آمریکا در آن کشور هم به این فهرست اضافه شده است. او می‌افزاید: البته با اقدام نظامی در سوریه، تیلرسون می‌تواند ادعا کند، چنانچه اقدامات در سوریه، از خطوط قرمز رد شود، آمریکا اقدام نظامی انجام خواهد داد. تیلرسون که تا پیش از حمله روزهای راحتی داشت پس از حمله موشکی آمریکا مجبور شده فعالیت خود را بیشتر و از این اقدام نظامی دفاع کند

به‌دنبال توجیه

در روزهایی که ترامپ دستور استفاده از موشک را علیه سوریه صادر کرد، دولت وی برای توجیه این حملات دچار تشتت و تفرقه شده و چندصدایی بر آن حکمفرما بوده است. اما هنوز صدایی که باید شنیده شود،شنیده نشده است: دونالد ترامپ. به گزارش نیویورک‌تایمز، تاکنون بیشتر مقامات دولت ترامپ گفته‌اند در صورتی که دولت سوریه مجددا از سلاح‌های شیمیایی استفاده کند، آمریکا از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد و برای حملات موشکی نیز به همین بهانه متوسل شده‌اند. این توجیه موجب می‌شود آمریکا به‌دنبال سیاست برکناری اسد و همزمان به‌دنبال شکست داعش در سوریه باشد. این روزنامه ادامه می‌دهد: منفعت آمریکا در سوریه مبارزه با تروریسم است؛ یا اینکه بحران انسانی را در آن کشور کاهش دهد یا اینکه ثبات را دوباره به آن کشور بازگرداند.

این در حالی است که آخرین پیام پیچیده‌ای که از سوی آمریکا منتشر شده، گفته‌های وزیرامور خارجه آمریکا در ایتالیا بوده است.تیلرسون مدعی شده است که وظیفه آمریکا این است که از مردم بی‌گناه در هر نقطه‌ای از دنیا حمایت کند. این سخنان در حالی ابراز می‌شود که تیلرسون قرار است در روسیه تا حدی از خشم مقامات کرملین به‌دلیل حمله موشکی به سوریه بکاهد.

شان اسپایسر، سخنگوی مطبوعاتی ترامپ هم در کنفرانس خود نیز مساله حمله به سوریه را این‌گونه توجیه می‌کند: آمریکا نه‌تنها به‌خاطر استفاده از سلاح شیمیایی، بلکه به‌دلیل هر نوع استفاده غیرمعمول از مهمات در سوریه واکنش نشان خواهد داد. او سپس تصریح می‌کند: اگر شما به کودکی گاز سارین زدید، اگر شما از بمب بشکه‌ای استفاده کردید، فکر می‌کنم که پاسخ آن را از سوی رئیس‌جمهوری خواهید دید.

این در حالی است که ترامپ در روزهای نخستین با شعار «ابتدا آمریکا» اولویت حل مسائل را به مسائل داخلی داد اما اگر قرار باشد آمریکا به بهانه استفاده از هر نوع سلاحی- فارغ از سلاح شیمیایی- به استفاده از گزینه نظامی دست بزند، ترامپ حتی از نوع مدل رهبری آمریکا در گذشته دور شده است. پیش‌تر افرادی مثل سامانتا پاور دوست داشتند آمریکا در سوریه مداخله نظامی کند اما با هر بار درخواست از باراک اوباما پاسخ «نه» دریافت می‌کردند.

بیشتر تحلیلگران اما می‌گویند نه تیلرسون، نه اسپایسر در باب آنچه سخن می‌گویند اطلاعی ندارند یا دست‌کم نمی‌دانند این‌گونه سخن گفتن چه پیامدهایی خواهد داشت. در این شرایط نوع سخنان اسپایسر، مقامات آمریکایی را مجبور به صدور بیانیه‌ای کرد. کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که آمریکا زمانی در امور سوریه دخالت خواهد کرد که منفعت ملی در آن نهفته شده باشد، درست مانند این حمله موشکی که در پاسخ به حمله شیمیایی رخ داد.

ایستگاه گروه 7

تیلرسون پیش از سفر به روسیه در ایتالیا حضور پیدا کرد تا در اجلاس گروه 7 شرکت کند. تیلرسون قرار است به‌عنوان نماینده گروه 7 به روسیه سفر کند تا حاوی پیام این 7 کشور به روسیه باشد. او قرار است به روسیه اعلام کند که به‌عنوان متحد سوریه، به این دولت فشار وارد کند. کشورهای غربی مدعی‌اند که حمله شیمیایی به خان شیخون به وسیله ارتش سوریه رخ داده است اما روسیه می‌گوید در پی حمله جنگنده‌های نیروی هوایی سوریه، بمب‌ها در کارخانه‌ای فرود آمد که از قرار مخالفان سوری در آنجا مشغول ساخت بمب شیمیایی بوده‌اند. همین اختلاف نظر موجب شده است تا بحران سوریه بغرنج‌تر شود.

تیلرسون قرار است به‌عنوان پیام‌رسان گروه 7 اتحاد این کشورها را در قبال این موضوع به گوش مقامات کرملین برساند. در این خصوص ترزا می‌ روز دوشنبه با دونالد ترامپ تلفنی گفت‌وگو و می ‌اعلام کرد که فرصتی فراهم شده است تا اتحاد روسیه با سوریه را بشکنند. همچنین ترامپ در گفت‌وگویی دیگر با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان از حمله به سوریه دفاع و از اینکه صدر اعظم آلمان از این حمله دفاع کرده است، تشکر کرد.

با وجود این برخی کشورها خواستار اقدامات بیشتری علیه روسیه شده‌اند. بریتانیا و کانادا بر این باورند که با اعمال تحریم‌های مالی بیشتر علیه روسیه می‌توانند اتحاد روسیه با سوریه را از بین ببرند یا دست‌کم این کشور را بیشتر تحت فشار قرار دهند تا از میزان حمایت روسیه در سوریه کاسته شود. این در شرایطی است که تحریم‌های مالی پیشین در روسیه موجب شده است طرح‌های قبلی شرکت سابق رکس تیلرسون، یعنی اکسون موبیل به حالت تعلیق در آید.

این در حالی است که در آخرین لحظات تنظیم گزارش خبری منتشر شد که وزرای خارجه گروه ۷ در پایان نشست دو روزه‌شان در ایتالیا برای تشدید تحریم‌های روسیه و سوریه به نتیجه نرسیدند. منابع نزدیک به دولت بریتانیا می‌گویند وزرای خارجه گروه ۷ به این نتیجه رسیدند که تا پایان تحقیقات درباره ماهیت حمله خان شیخون تحریم جدیدی وضع نشود. ارتش سوریه استفاده از حملات شیمیایی را رد می‌کند.