ظرفیت خالی سفرهای دریایی نادیده گرفته شده است

 اما متاسفانه در کشور ما برخلاف سایر کشورها استفاده از دریا و صنایع مربوط به آن به خصوص حمل و نقل دریایی چندان مرسوم نیست. با وجود ظرفیت‌های فراوان در شمال و جنوب کشور هنوز نتوانستیم آن طور که باید و شاید از نعمات خدادادی استفاده کنیم.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، از سوی دیگر برخی دست‌اندرکاران حوزه حمل و نقل مانند حسن تیمورتاش، دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی خرید کشتی مسافربری باید دارای توجیه اقتصادی باشد، همین‌طور شرایط اقلیمی به‌ویژه در خزر، وجود قوانین امنیتی و کنوانسیون‌های دریایی، بالا بودن هزینه خرید کشتی‌های استاندارد و محدودیت‌های موجود برای ارائه خدمات تفریحی از عوامل بی‌رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این بخش است.

به گفته تیمورتاش در ایران با مفهوم رایج در دنیا کشتی مسافری نداریم. به‌طور مثال کشتی مسافربری برای جابه‌جایی200 نفر، 300 نفر، 1000نفر و 10000نفر از یک بندر به یک مکان تفریحی وجود ندارد. البته یکی، ‌دو کشتیرانی متعلق به بخش خصوصی وجود دارد که حمل‌ونقل مسافر را از خرمشهر به بصره عراق و کویت یا از بندرعباس به دوبی و کویت انجام می‌دهند. یک‌سری مسافرت‌های داخلی هم بین جزایر خودمان مثلا بین کیش- خارک، خارک- بندرعباس و بندرعباس-قشم داریم اما این مسافرت‌ها به‌ صورت قابل توجه و در سطح استانداردی نیست که از آن به عنوان گردشگری دریایی یاد کنیم.

ممکن است در ایام نوروز و دیگر ایام پیک سفرها 10هزار نفر هم به بندرعباس بروند یا در کل گروهی از بخش دریا استفاده کنند ولی بحث این است که کشتی‌کروز داشته باشیم، کشتی مسافربری در سطح بالا داشته باشیم که تورهای دریایی خاص برگزار کنند. مسیرهای دریایی از بندرعباس به قشم و کیش یا مسافت‌های میان جزایر بسیار زیبای تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی دارای قابلیت‌های زیاد گردشگری دریایی هستند، اما متاسفانه تسهیلات لازم برای توسعه در این بخش وجود ندارد.

انوش رهام، مشاور امور گمرکی کمیسیون حمل‌و‌نقل اتاق ایران نیز با اشاره به اینکه اساسا در کشور ما نگاه بازرگانی که باید در خصوص شناورهای مسافربری وجود داشته باشد وجود ندارد، گفت: در دنیا بحث شناورهای مسافربری به دو بخش تقسیم می‌شود. یک بخش مربوط به شناورهای توریستی بسیار مجهز و لوکس است که قیمت‌های بسیار بالایی دارند و در صورتی که در یک کشور در خصوص خرید و استفاده از این نوع کشتی‌ها مانند کروز مورد توجه قرار گیرد، قطعا درآمدهای ارزی فراوانی را نصیب آن کشور خواهد کرد و موجب می‌شود تا آن کشور در بخش دریایی بسیار موفق باشد.

اما در کشور ما جز یک یا دو فروند کشتی که در جزیره کیش آن هم به صورت محدود فعالیت و تردد می‌کنند، در خلیج‌فارس و بندرهای جنوبی، در محدوده بندرعباس و بندر شهید رجایی شناورهای کوچک داریم که بعضا کار جابه‌جایی مسافر بین جزایر قشم و کیش را انجام می‌دهند و این شناورها عملا کیفیت به‌روزی ندارند و جزو شناورهای قابل رقابت با شناورهای فعال در منطقه نیستند.

وی افزود: اگر بخواهیم وضعیت شناورهای مسافربری ایران را با کشورهایی مانند ترکیه و امارات مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم یکی از راه‌های جذب مسافر سفرهای دریایی شخصی است.

رهام ادامه داد: از سوی دیگر این کشتی‌های در دو بخش مانند عمومی و خصوصی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند متاسفانه چون در کشور ما معضلی به این شکل وجود دارد که اساسا هر چیزی که خدمات باکیفیت و به‌روز انجام دهد به لوکس‌بازی تعبیر می‌شود، نمی‌توانیم مانند سایر کشورها از ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد، استفاده کنیم.

مشاور امور گمرکی کمیسیون حمل‌و‌نقل اتاق ایران تصریح کرد: اگر سازمان بنادر بتواند هم خودش در خصوص خرید قایق‌های شخصی و کشتی‌های مسافرتی اقدام کند و هم مجوز خرید این نوع کشتی‌ها را صادر کند، کشتی‌های توریستی می‌توانند در طول سال با توجه چهار فصل بودن کشور اقدام به راه‌اندازی تورهای دریایی کنند. قطعا مردم از راه‌اندازی این امکانات استقبال می‌کنند و همچنین حجم عظیمی از ارز که هر سال بین 5 تا 10میلیارد دلار به خاطر مسافرت‌های خارجی از کشور خارج می‌شود، در داخل کشور می‌ماند و در خود ایران هزینه می‌شود.

هنگامی که به بنادر ترکیه و بنادر کشورهای امارات عمان و کشورهای موفق در دنیا مراجعه کنیم در هر اسکله هزاران کشتی مسافربری می‌بینیم که دارای امکانات شبانه‌روزی و اقامتی خوب است. شرکت‌های داخلی می‌توانند چنین کشتی‌هایی را به کشور وارد یا آنها را اجاره کنند و از این قایق‌ها برای جابه‌جایی مسافران بین بنادر کشور و جزایری مانند قشم و کیش و... که در منطقه ناب هستند، استفاده کنند.

انوش رهام افزود: اساسا در کشور ما سفرهای دریایی به شکلی که در تمام دنیا وجود دارد، انجام نمی‌شود. اما در صورتی که بتوانیم چند قایق کوچک با ظرفیت کم (حدود 10 تا 12نفر) خریداری کنیم، این امکان به وجود می‌آید تا بتوان در سطوح پایین‌تر ساخت این مدل کشتی‌ها را بومی‌سازی کرده و نمونه‌های مشابه این کشتی‌ها را بسازیم.

رهام گفت: متاسفانه با توجه به جمعیت کشور، گستره بخش گردشگری و توریستی کشور بسیار کم و ناچیز است و میزان گردشگری که هر سال به کشور ما وارد می‌شود به دلیل نبود نگاه دریایی لازم بسیار اندک است. هنگامی که توریست به بنادر و شهرهای ساحلی کشور سفر می‌کند با یک نگاه ساده متوجه می‌شود، یک بخش اساسی که در کشور ما کامل نیست و به آن توجهی نشده است به سفرهای دریایی مربوط می‌شود.

این کارشناس حوزه دریایی با اشاره به تعبیر اشتباه کیفیت بالا به تجمل‌گرایی گفت: لزوما قرار نیست هر گاه شرایطی فراهم شود که مردم و مسافران در آن آرامش دارند و امکانات خوبی برای آنها فراهم است، امری تجملی انجام شده باشد. در واقع در تمام دنیا به خصوص در بخش گردشگری و مسافرت‌های دریایی شرایطی ایجاد می‌شود که تمام اقشار مردم بتوانند با درآمدهای مختلف از این امکانات بهره‌مند شوند اما در کشور ما هیچ‌گاه این اقدام صورت نگرفته است.

رهام اظهار کرد: متاسفانه مردم کشور ما با مقوله دریا بیگانه هستند و همین موضوع موجب شده که عملا دریاهای کشور از حیث توریستی در اختیار ما نباشد و مردم نمی‌توانند در سفرهای دریایی از زیبایی‌های دریا استفاده کنند. وی ادامه داد: باید ببینیم تا چه اندازه امکانات برای سفرهای دریایی و تقویت بخش گردشگری دریایی در کشور فعال است و چه چیزی در این بخش کم است که هر ساله مردم در ایام نوروز و تعطیلات عید، میلیون‌ها تومان هزینه می‌کنند و برای تفریح به کشورهای اطراف در منطقه مانند امارات و ترکیه سفر کنند.

این کارشناس حمل و نقل دریایی تصریح کرد: در بنادر شمال کشور شاهد تنها چند قطعه سنگ و دریایی راکد هستیم که هیچ‌گونه بهره‌برداری از آن نشده است. علت عدم بهر‌ه‌برداری از دریا در کشور ما این است که متاسفانه ارکان دریایی به بخش دولتی سپرده شده و بخش دولتی نیز نگاه بازرگانی به دریا ندارد. به همین خاطر است که در دنیا چنین اموری به بخش خصوصی سپرده می‌شود.

مشاور امور گمرکی کمیسیون حمل‌و‌نقل اتاق ایران تاکید کرد: در کشورهای پیشرفته مانند امریکا اگر یک شخص در قالب برنامه مسافرت فضایی به ایستگاه فضایی برود باید میلیون‌ها دلار هزینه کند، اما وقتی بخش خصوصی در این بخش فعال شد قیمت این سفرها 100 تا 300 هزار دلار کاهش یافت و در واقع به یک دهم قیمت اولیه رسید. بنابراین در همه بخش‌ها و در شقوق مختلف حمل و نقل این امکان وجود دارد که بخش خصوصی شرایطی را فراهم کند که با پایین‌ترین مبلغ پرداختی بتوان از بالاترین سطح امکانات از ظرفیت دریاها بهره‌برداری کرد.

انوش رهام گفت: بیش از 80 درصد درآمد حاصل از گردشگری در کشورهای حوزه خلیج‌فارس از طریق دریایی کسب می‌شود. اما در کشور ما تا زمانی که امور مربوط به دریا در دست بخش دولتی است نمی‌توان انتظار داشت تا اتفاق خاصی در بخش حمل و نقل و مسافرت‌های دریایی بیفتد. بخش دولتی تاکنون مهم‌ترین اقدامی که توانسته است در بخش مسافرت‌های دریایی انجام دهد ابداع یک نرم‌افزار برای خرید آنلاین بلیت کشتی بوده است.

وی افزود: اما واقعیت امر آن است که دولت توجه ندارد ناوگان دریایی مناسب در کشور وجود ندارد و اساسا اجازه نداده‌ایم بخش خصوصی آن طور که باید، وارد بخش حمل و نقل دریایی شود.

 رویکرد و دیدگاهی در بخش بازرگانی وجود دارد که موجب شده عملا اشتغال و سرمایه‌گذاری در کشور از بین برده است. بر اساس این دیدگاه، هر چیزی که بتواند آرامش را برای مردم ما به ارمغان بیاورد، لوکس است. اما در واقع این‌طور نیست. امروز در کشورهایی مانند ترکیه و موفقیت آنها در جذب توریست در کنار دریای مدیترانه به این دلیل است که توانسته‌اند با شبی حدود 150دلار امکاناتی مشابه امکانات هتل‌های لوکس به مردم ارائه دهند و تمام آنها از طریق بازرگانی و بازار یابی از طریق فروش بلیت است. اما در کشور ما و به خصوص در شهرهای ساحلی حتی یک هتل وجود ندارد که بتواند خدمات مشابه از حیث راحتی و رفاه مسافر را ارائه کند. در کشور ما نگاه به رفاه، نگاه لوکس است و آن را محدود می‌کنیم.

این کارشناس حوزه حمل و نقل دریایی ادامه داد: بحث واردات قایق‌ها و فعال کردن سفرهای دریایی، در واقع ایجاد محیطی آرام‌بخش و با رفاه مناسب برای تمام اقشار مردم است. اما متاسفانه در کشور مطابق با آنچه در دنیا و حتی در کشورهای اطراف موجود هست، حمل و نقل دریایی و مسافرت‌های دریایی در ایران وجود ندارد.

انوش رهام افزود: آخرین باری که بین قشم و بندرعباس با تاکسی دریایی مسافرت کردم حتی امکانات تهویه هوای مناسب، صندلی راحت وجود نداشت و خدماتی مانند ابوس شرکت واحد اما در سطح دریایی به مردم ارائه می‌شد.

بنابراین لازم است، با نگاهی بازرگانی، جذب مسافر در بخش سفرهای دریایی را در کشور فعال کنیم.

البته ما باید بپذیریم توانایی تولید در کشور ما در بخش ناوگان دریایی بسیار محدود است. همان‌طور که در ناوگان هوایی و زمینی محدود است.

عضو کمیسیون حمل و نقل اتاق ایران گفت: همان‌طور که در اواخر دهه 1360 با توجه مسوولان امر نسبت به واردات کامیون‌های ولو و با کیفیت از یک شرکت اقدام و موجب شد تا کیفیت حمل و نقل جاده‌یی بالا برود، لازم است در بخش حمل و نقل دریایی نیز از شرکت‌هایی که کشتی‌های توریستی و مسافربری دریایی تولید می‌کنند وارد کشور شوند و با سرمایه‌گذاری مشترک با شریک داخلی نسبت به تولید و ساخت آنها در داخل کشور اقدام شود تا فناوری و تکنولوژی ساخت این نوع کشتی‌ها به کشور وارد شود.

وی افزود: این اقدام در کشور ما صورت نگرفته است. شناور متعلق به سپاه بعد از اتمام فعالیتش به بخش توریستی منتقل و به کشتی تفریحی تبدیل می‌شود. این اقدام، مشخصا اقدام خوبی است اما این سوال پیش می‌آید که آیا خود نیروی دریایی سپاه توانایی ساخت قایقی مانند کشتی میرزا کوچک خان را دارد؟ که بتواند تولید این نوع کشتی‌ها را ادامه دهد؟

انوش رهام گفت: از سوی دیگر باید دید تنها وجود یک کشتی مانند کشتی میرزا کوچک خان می‌تواند جوابگوی نیاز مسافری و تفریحی داخل کشور باشد؟ که مسلما یک فروند کشتی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز این بخش حمل و نقل دریایی باشد و در صورتی که به دنبال ایجاد رفاه برای مسافران حمل و نقل دریایی باشیم باید بتوانیم تعداد این کشتی‌ها را افزایش دهیم.

مشاور امور گمرکی کمیسیون حمل‌و‌نقل اتاق ایران تصریح کرد: سازمان بنادر در واقع به عنوان سازمانی عمل می‌کند که نقش موجر را ایفا می‌کند و از تمام شقوق حمل و نقل دریایی بهره‌برداری مالی و استیجاری می‌کند. از همین رو واگذاری که در تمام دنیا به بخش خصوصی در قالب رقابت و ایجاد صنایع دریایی توریستی و مسافربری صورت گرفته، در ایران اجرا نمی‌شود.

وی افزود: در ایران صرفا چند قایق بی‌کیفیت برای حمل و نقل و جابه‌جایی مسافر بین دو جزیره یا جزیره و خط ساحلی فعالیت می‌کنند که به این نوع فعالیت هم نمی‌توان صنعت مسافربری دریایی اطلاق کرد.

مشاور امور گمرکی کمیسیون حمل‌و‌نقل اتاق ایران تصریح کرد: در صورتی که تولید قایق‌های مسافرتی و ایجاد آموزشکده‌های لازم برای مسافرت‌های دریایی ساماندهی بخش صیادی و بخش رفاه مسافران دریایی از جمله مواردی است که برای فعال کردن بخش حمل و نقل مسافری لازم است، اما متاسفانه در کشور ما هیچ‌ یک از این بخش‌ها فعال نشده و وجود ندارد.

انوش رهام در خصوص ظرفیت بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری بر ساخت و خرید کشتی‌های مسافربری نیز گفت: به اعتقاد من بخش خصوصی 100درصد ظرفیت و پتانسیل در بخش خصوصی کشور وجود دارد. امروز در محدوده خلیج‌فارس و محدوده خاورمیانه، کشتی‌های جمهوری اسلامی ایران در این آب‌ها فعالیت می‌کنند و برندهای خوبی در زیر پرچشم کشور ما کار می‌کنند.

اگر دولت تصمیم بگیرد که بخش خصوصی را در حمل و نقل دریایی مسافر فعال کند، بخش خصوصی می‌تواند به خوبی در این حوزه فعالیت کند اما متاسفانه بخش دولتی همواره از دید تیول‌داری و نگاه ارباب رعیتی خود دست برنمی‌دارد تا امور را به‌طور کامل و لازم به بخش خصوصی واگذار کند.