بازار فرش ترکمن در انتظار توجه

در حالی که همه آمارها به صادرات فرش دستباف اشاره دارد، اما این هنر قدیمی و ملی از خانه‌های ایرانی رخت برکشیده است. در گرگان مرکز استان 2 میلیون نفری گلستان فقط 2 مغازه فرش فروشی وجود دارد که بیشتر فروش آنها محصولات جانبی و تابلو فرش است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ،  نبود مغازه‌های فرش حکایت از کمی تقاضا و خریدار داخلی دارد که از کاسته شدن وسعت فرش اصیل ایران در خانه‌ها خبر می‌دهد. امسال در گلستان 25 هزار متر فرش بافته شده که 10 هزار متر در داخل ایران فروش رفته، یعنی با کمی حساب و کتاب خوشبینانه در 10 ماه امسال حدود یک هزار تخته فرش 10 متری در مهد فرش ترکمن تولید شده است.

همچنین به گزارش سازمان صنعت ، معدن و تجارت 25 هزار بافنده بیمه شده در این استان وجود دارند که به این ترتیب در این مدت فقط یک متر فرش بافته‌اند. این درحالی است که فرش ترکمن در سال‌های اخیر تنوع زیادی یافته و رنگ‌ها و نقش‌های جدیدی به گل فرش اضافه شده است. با وجود این فرش دستباف را باد فراموشی انگار برده و تبلیغ فرش ماشینی است که از شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شود. شاید گرانی فرش دستباف گره‌ای برای نخریدن آن باشد، اما عجیب اینکه بافندگان فرش دستباف هم کمترین دستمزد را می‌گیرند.

کاهش بافنده ها

با اینکه بافندگان فرش ترکمن همه بافته‌ها را حفظی می‌بافند و این کار در وجودشان هست، اما تعداد آنان روز به روز کمتر می‌شود. به گفته فعالان این صنعت، اکنون از هر 100 بافنده فرش ترکمن تنها 2نفر را می‌توان پیدا کرد که قالی ببافد؛ آنان هم چیزی حدود 200 تا 300 هزار تومان در ماه دستمزد گیرشان می‌آید.

«فهیمه فروتن» برگزیده رقابت گره زرین فرش ترکمن 20 سال است که بافندگی می‌کند. او از مادرش بافت فرش را یاد گرفته و به آن علاقه هم دارد. فروتن از صبح شروع به کار می‌کند و با کمی استراحت و ناهار، روزی 10 ساعت فرش می‌بافد. او در مورد درآمدش نمی‌گوید، اما می‌گوید که از شغلش راضی است.

 «گلناز پقه» یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش ترکمن می‌گوید: تا دوسال آینده هیچ بافنده‌ای نخواهیم داشت. بافنده‌های ما همه زنان ترکمن هستند. اکنون تعداد آنان کم شده و با هزار خواهش کار بافندگی فرش را قبول می‌کنند. آنان می‌گویند: بیمه‌هایشان قطع شده، درآمدشان کم است، کمر درد می‌گیرند و به دنبال مشاغل دیگر می‌روند. پقه با اشاره به اینکه فرش ترکمن قیمت مناسبی دارد، می‌افزاید: بعضی فکر می‌کنند که فرش ترکمن گران است یا رنگ‌های روناس و تیره دارد و نمی‌خرند در صورتی که طرح‌های جدید هم بافته می‌شود. امیدواریم خریداران بیشتری بیایند. اگر فرش بزرگ نمی‌توانند بخرند حداقل فرش کوچک بخرند یا هدیه بدهند.

فقط صادرات

کاهش شمار بافندگان و از سویی خریداران فرش داخلی در حالی است که فرش ترکمن سال گذشته به ثبت جهانی هم رسیده و به گفته مسئولان فرش ایران به 80 کشور صادر می‌شود. «ارازقلی منصوری» مدیر کارگاه فرش دستباف هم تأیید می‌کند که فروش داخلی ندارد و می‌گوید: قراردادهای ما با تجار برای فروش در ژاپن بسته می‌شود. فرش دستباف باید حتماً صادر شود زیرا در ایران فروش ندارد. بافندگی فرش به طور کلی کم شده و چون دستمزدها کم است کسی کار بافندگی نمی‌کند. یک بافنده خوب ماهانه 300 هزار تومان هم نمی‌تواند درآمد داشته باشد و حداقل 12 ساعت صبح تا شب کار می‌کند ولی حتی 300 هزار تومان هم درنمی‌آورد. او یک فرش ترکمن با نقش‌های جدید و ترکیبی از رنگ آبی را نشان می‌دهد که 3 میلیون تومان قیمت گذاشته و می‌گوید: 900 هزار تومان دستمزد گرفته شده تا این فرش در مدت سه ماه بافته شود.

 «عبدالکریم نیکوکار» صاحب یک کارگاه بافت فرش تأیید می‌کند که فروش داخل خیلی کم شده و دلیل آن را هم جایگزین شدن فرش ماشینی و مبل می‌داند. وی می‌گوید: قیمت فرش ترکمن مناسب است و به طور متوسط متری 300 هزار تومان درمی‌آید، ولی مردم اطلاعی ندارند و به سمت فرش ماشینی هجوم برده‌اند.  به گزارش سازمان صنعت و معدن، در گلستان نام 70 هزار بافنده ثبت شده و هیچ صنعت دیگری چنین اشتغالی را ندارد. اما جایگزین شدن فرش ماشینی و فروش نرفتن فرش دستباف در حالی است که می‌تواند در هرجا در دورترین روستاها، بدون نیاز به رفت و آمد به شهرها و در خانه‌ها اشتغال ایجاد کند.

«محمود ربیعی» سرپرست معاونت هماهنگی امور اقتصادی هم می‌گوید: اگر از منظر اقتصاد مقاومتی نگاه کنیم هیچ نمونه و نظیری در حوزه اقتصاد نمی‌توان همپای فرش پیدا کرد.  فرش دستباف با تنوع بسیار در همه گستره ایران زمین از ایلات، عشایر و روستاها گرفته تا شهرها با دانش فنی و تنوع زیاد بافته می‌شود. از سویی مواد اولیه آن در داخل قابل تأمین است، داخل خانه و با کمترین سرمایه شغل ایجاد می‌کند و پیامدهای اجتماعی ندارد.

«کلثوم غفاری» مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری گلستان اعتقاد دارد: بر صنعت فرش رکود سایه افکنده و باید شور و شوق را به بافندگان برگردانیم. آنان را باید خاطرجمع کنیم از اینکه حمایت می‌شوند و بازار پیدا می‌کنند تا ناامید نشوند.