تولید شیر و لبنیات در تنگنای بودجه

کاهش قیمت شیرخام در بازار و همچنین نبود تمایل خرید از سوی واحدهای لبنی برای تبدیل شیرخام به محصولات مختلف لبنیات، عاملی شده تا تولید کنندگان شیرخام برای فروش محصولشان به کارخانه‌های لبنی، وارد چانه‌زنی غیرمنطقی شده و در بسیاری موارد حتی محصولاتشان را با نرخی پایین‌تر از قیمت تمام شده به‌فروش برسانند. در این زمینه برخی تولید کنندگان و مسئولان صنفی معتقدند، اگر روند کاهشی قیمت و همچنین نبود تقاضای خرید از سوی صنایع تبدیلی ادامه داشته باشد در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد حذف بسیاری از تولیدکنندگان و دامداران از بازار تولید خواهیم بود. مشکلی که علاوه بر سلامت می‌تواند چرخه اقتصادی و اشتغال بخش دامداری کشور را با چالشی جدی مواجه کند، در همین زمینه در برخی استان‌ها دام‌های شیری به دلیل مشکل مالی دامداران، روانه کشتارگاه شده‌اند.

زنگ خطر برای دامداری‌ها

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، حسین نعمتی، عضو هیات مدیره اتحادیه دامداران با اشاره به وضعیت قیمت شیرخام به خبرنگار ما گفت: متاسفانه در دو سه سال گذشته در چهار مرحله قیمت شیر خام نزول کرده است و کارخانه‌های لبنی به بهانه کاهش توان خرید مردم، نسبت به خرید شیر از تولید کنندگان بی‌میل شده‌اند. وی افزود: البته کاهش قیمت شیر و بی‌میلی خرید محصولات لبنی، پایان گرفتاری و نگرانی دامداران نیست به این دلیل که این صنایع نسبت به پرداخت بدهی‌هایشان نیز بدقولی می‌کنند که همین موضوع باعث شده دامداران برای تأمین هزینه‌های تولید با چالش مواجه شوند و این نگرانی وجود دارد که در آینده نزدیک واحدهای تولید شیرخام از صحنه تولید حذف شوند که این زنگ خطری برای صنعت دامداری کشورمان است.

نعمتی تاکید کرد، اصلی‌ترین عاملی که درشرایط کنونی باعث شده صنایع لبنی به شیرخام بی‌تفاوت باشند، وفور شیر خشک با قیمتی بسیار پایین است به این صورت که اکنون این تولید کنندگان به جای استفاده از شیر تازه از شیرخشک برای تولید محصولات لبنی استفاده می‌کنند تا بتوانند منافع بیشتری به دست آورند.

عضو هیات مدیره اتحادیه دامداران درباره چانه زنی قیمتی برای فروش شیر خام از سوی تولید کنندگان نیز اظهارکرد: دو سه سال پیش شیر خام در حجم انبوه تا 1400 تومان خرید و فروش می‌شد، اما در شرایط فعلی این محصول زیر 1200 تومان با التماس فروشندگان از سوی صنایع لبنی خریداری می‌شود، البته پرداخت وجه مطالبات هم دو سه ماه به طول می‌انجامد. به عنوان مثال، شرکت کاله و پگاه چندی پیش قیمت خریدهایشان را بین 50 تا 80 تومان کاهش داده‌اند.

نعمتی اذعان کرد: در صورت حذف تولیدکنندگان، بازسازی و احیای مجدد این صنعت برای کشور در کوتاه مدت، نه تنها امکان‌پذیر نیست بلکه هزینه‌ای قابل توجه برای اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد که در این زمینه بارها به مسئولان هشدار داده‌ایم،اما متاسفانه راحت‌ترین راهکار ارائه شده از سوی مسئولان، واردات برای تأمین نیازهای بازار است که شاهد مثال آن گوشت قرمز بود.

این مقام صنفی درباره خرید تضمینی شیر از سوی دولت گفت: با توجه به این‌که مشکلات مالی دولت افزایش یافته است، مطالبات دامداران در طول شش یا هفت ماه پرداخت می‌شود که همین رویه باعث شده دامداران برای عرضه شیر خود به دولت هم هیچ تمایلی نداشته باشند درحالی که دو سال پیش خرید تضمینی شیر خام با قیمت 1400 تومان انجام می‌شد و مطالبات هم طی دو ماه پرداخت شد. وی قیمت تمام شده هرکیلو شیر خام را از 1350 تا 1500 تومان اعلام کرد و افزود: قیمت تمام شده شیر خام به عواملی چون هزینه دستمزد، نهاده‌های تولید، انرژی و سایر هزینه‌ها بستگی دارد. این درحالی است که تمام این هزینه‌ها طی سال جاری حداقل با 20 درصد افزایش قیمت روبه‌رو شده‌اند، ولی وقتی صحبت از قیمت شیر خام می‌شود، همه اعلام می‌کنند مردم قدرت خرید لبنیات ندارند و باید شیرخام ارزان‌تر عرضه شود تا تقاضای لبنیات در بازار ایجاد شود.

نعمتی عنوان کرد:روند موجود باعث شده زنجیره مشکلات اقتصادی از واحدهای کوچک‌تر آغاز شود و تا تولیدکنندگان عمده و صنعتی نیز ادامه پیدا کند که اگر مسئولان رسیدگی نکنند، شاهد از دست رفتن اشتغال قابل توجهی در کشورمان به دلیل تعطیلی واحدهای تولیدی خواهیم بود.

عدم پرداخت بموقع بهای شیر

از سوی دیگر علی ‌اکبری، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس درباره عدم پرداخت بهای شیر به خبرنگار ما گفت: بسیاری از واحدهای تولیدی شیر به دلیل کمبود نقدینگی و افزایش هزینه‌های تولید با چالش جدی مواجه‌اند و در صورت عدم پرداخت بموقع بهای شیر از سوی دولت و خریداران، این چالش نگران کننده خواهد شد.

اکبری‌ با اشاره به عدم ماندگاری شیر خام افزود: متاسفانه شیر دامداران، نه تنها با نرخ مناسب خریداری نمی‌شود، بلکه بهای خرید از دامداران نیز در زمان مناسب پرداخت نمی‌شود که این امر اقتصاد دامدار را با مشکلات گسترده روبه‌رو کرده و از آنجا که این محصول فاسد شدنی است، دامداران حاضرند با هر قیمتی شیر خام را بفروشند تا حداقل بخشی از هزینه‌هایشان تأمین شود.

این عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی می‌گوید،دامداران برای تأمین هزینه‌های تولیدی خود باید مطالبات فروش محصولات را بموقع دریافت کنند درحالی که بی‌میلی به خرید شیر از سوی واحدهای لبنی باعث شده تا چانه زنی برای قیمت‌ها و فروش شیر خام به زیان تولید کنندگان تمام شود و اگر این روند ادامه داشته باشد، دامداران مجبور به ترک بازار خواهند شد که این اتفاق میزان تولید شیر خام کشور را بشدت کاهش داده و عاملی در وابستگی به واردات می‌شود.

احتمال شکست خرید توافقی

در همین حال احمد مقدسی، رئیس انجمن صنفی گاوداران، با اشاره به مشکلات پرداخت مطالبات دامداران تصریح کرد: با توجه به تخصیص ندادن بودجه به سازمان تعاون روستایی برای پرداخت مطالبات دامداران، می‌توان گفت که ادامه این روند به شکست این طرح منجر خواهد شد. وی افزود: روزانه به طور میانگین 850 تن شیر با متوسط قیمت 1270 تومان از استان‌های اصلی تولید خریداری می‌شود.

مقدسی با اشاره به این‌که 50 درصد مطالبات دامداران باقی مانده است، تاکید کرد: به رغم مصوبه 200 میلیارد تومانی مشوق صادراتی که 50 میلیارد تومان آن به سازمان تعاون روستایی برای پرداخت مطالبات دامداران اختصاص دارد، اما تاکنون بودجه‌ای در اختیار سازمان و کارخانه‌های لبنی قرار نگرفته که انتظار می‌رود هر چه سریع‌تر این بودجه تخصیص یابد،چرا که در صورت ادامه این روند این طرح به شکست می‌انجامد. وی ادامه داد: عدم تخصیص بودجه از سوی سازمان برنامه و بودجه به شکست طرح خرید توافقی منجر خواهد شد،زیرا دامداران برای امرار معاش و هزینه‌های تولید مجبورند شیر خام خود را به هر قیمتی به فروش رسانند.

رئیس انجمن صنفی گاوداران با اشاره به مزایای خرید توافقی شیر خام به باشگاه خبرنگاران گفت: با اجرای طرح خرید توافقی، شیر مازاد دامداران از بازار جمع آوری شد که در صورت عدم اجرای این طرح، دامداران زیادی از صحنه تولید خارج می‌شدند از این رو برای استمرار خرید توافقی لازم است که مشوق صادراتی به کارخانه‌های لبنی اختصاص یابد تا شیرهای جمع آوری شده دوباره به بازار عرضه نشود.

شیر خشک استفاده نمی‌کنیم

در همین حال رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی با رد استفاده شیر خشک به جای شیر خام از سوی صنایع لبنی به خبرنگار ما گفت: این‌که ادعا می‌شود چون شیر خشک ارزان است، کارخانه‌های لبنی تمایلی به خرید ندارند، کاملاً پیش فرض اشتباهی است، چون براساس اصول اقتصادی وقتی شیر خام به اندازه کافی و حتی بیش از نیاز در بازار با قیمت مناسب وجود دارد، تولید کنندگان به دنبال استفاده از شیرخشک نخواهند رفت.

باکری افزود: اگر تولید کنندگان لبنی بخواهند از شیرخشک استفاده کنند، باید برای تأمین چربی مورد نیازشان در آن کره به کار ببرند که این نکته با قیمت فعلی کره هیچ توجیه اقتصادی ندارد؛ اما مشکل در صنعت کاملاً مشهود است و باید برای حل آن چاره‌ای منطقی اندیشیده شود.

این مقام صنفی مشکل اصلی را در نبود تقاضای خرید از سوی مصرف‌کنندگان به دلیل افزایش قیمت لبنیات دانست و تاکید کرد: تنها راه برون رفت از چالش فعلی این است ؛ دولت همان‌طور که به برخی از صنایع مثل خودروسازی توجه ویژه داشت و برای آنها تقاضا ایجاد کرد در این صنعت نیز به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند تا مردم بتوانند لبنیات بیشتری بخرند. دبیر انجمن صنایع لبنی درباره اقدام دولت برای افزایش مصرف اظهارکرد:با توجه به اطلاعاتی که ما در اختیار داریم، نه در دولت دهم و نه در دولت یازدهم یعنی از زمانی که روند کاهشی مصرف لبنیات به دلیل کاهش قدرت خرید آغاز شد، هیچ فعالیت مثبتی صورت نگرفته و در برخی موارد حتی برنامه‌های گذشته مثل توزیع شیر مدارس‌ با وجود تصویب 450 میلیارد تومان بودجه به دست فراموشی سپرده شده است.

وی بی‌تفاوتی مسئولان را به دلیل کاهش منابع مالی دولت دانست و افزود: مدتی پیش قرار شد جوایز صادراتی برای شیر خام پرداخت شود که متاسفانه همین مشکل باعث شد طرح موفق نباشد و در نهایت هیچ جایزه‌ای هم پرداخت نشد.

مصرف شیر در کشور کمتر از نصف شده است

مدیرعامل سابق اتحادیه فرآورده‌های لبنی کشور عنوان کرد: قرار بود در برنامه پنجم، سرانه مصرف شیر به 156 کیلوگرم برسد که اکنون با حذف یارانه آن به 70 کیلوگرم رسیده است.

محمدرضا اسماعیلی، نسبت به کاهش مصرف سرانه شیر در کشور هشدار داد و گفت: از سال 90 به بعد و با قطع یارانه شیر، سرانه مصرف کاهش چشمگیری داشته، چرا که طبقه متوسط امکان تهیه روزانه نیم لیتر شیربرای هر یک از اعضای خانواده را ندارد،چون فقط برای یک قلم شیر صرف‌نظر از سایر محصولات مانند ماست و پنیر ـ که در سفره ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد ـ باید ماهانه 150 هزار تومان بپردازد. وی خاطرنشان کرد: در برنامه پنجم توسعه پیش‌بینی شده بود که سرانه مصرف شیر هر ایرانی به 156 کیلوگرم برسد و هنگام توزیع شیر یارانه‌ای در آن زمان با وجود انتقادهایی که نسبت به کیفیت آن وجود داشت، شاهد صف طویل دریافت شیر یارانه‌ای بودیم،اما اکنون با آزاد شدن قیمت شیر، سرانه مصرف بشدت کاهش یافته و در حد 70 کیلوگرم است. اسماعیلی تأکید کرد: دولت هرچه سریع‌تر باید یارانه شیر را برگرداند، چراکه سرانجام باید سال‌های آینده در بخش درمان کشور یارانه بدهد.