پشت‌پرده تبدیل پل‌های قدیمی به زیرگذر
هفت پل تهران حذف می‌شوند. این خبری بود که چندی پیش علیرضا جاوید، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران اعلام کرد. وی با اشاره به حذف پل گیشا و ایجاد یک فضای زیرسطحی به جای این پل، از تخریب چند پل دیگر در سطح شهر خبر داد و گفت که هفت پل دیگر از قبیل حافظ، کریمخان، پل چوبی و برخی دیگر از پل‌ها بطور موقت و برای نیاز آن زمان تاسیس شده بود و به زودی جمع‌آوری خواهد شد.
وی همچنین از انتخاب مشاور برای بررسی این پل‌ها از نظر ایمنی و سازه خبر داد و تصریح کرد: هر یک که ویژگی‌های لازم برای ادامه بقا را نداشته باشد، جمع‌آوری خواهد شد و هر یک که ماندنی شدند با آسفالت و مقاوم‌سازی، بهسازی می‌شوند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، تعداد پل‌های قدیمی تهران کم نیست اما مهم‌ترین آنها را می‌توان پل گیشا، پل کریمخان، پل چوبی و پل‌های حافظ - طالقانی، حافظ - انقلاب و حافظ – جمهوری نام برد. 6پل فلزی شهر تهران که با وجود قدیمی بودنشان هنوز نقش مهمی در تسهیل ترافیک این خیابان‌ها ایفا می‌کنند و برای شهروندان و شهر از اهمیت خاصی برخوردارند. قطعا حذف این پل‌ها باید با جایگزین مناسبی همراه باشد تا در تردد شهروندان خللی وارد نشده و نیز گره‌های ترافیکی جدیدی به وجود نیاید.
عباس ریاضت کارشناس ارشد مدیریت شهری به تشریح وضعیت این پل‌ها پرداخت و با بیان اینکه پل‌ها نقش مهمی در برقراری ارتباط بین معابر دارند و همچنین سرمایه‌گذاری اولیه برای ساختن آنها بسیار سنگین است، گفت: از طرفی مقاوم‌سازی پل‌ها و شریان‌های اصلی شهری با توجه به لزوم عملکرد مناسب آنها در زمینه امدادرسانی پس از وقوع زلزله و مدیریت بحران نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
پل گیشا یا پل نصر در راستای بزرگراه جلال آل‌احمد ساخته شده است و از روی بزرگراه شهید چمران گذر می‌کند و حذف این پل ممکن است در ابتدا موجب نگرانی شهروندان شود ولی باید توجه داشته باشیم این پل حدف نمی‌شود بلکه با یک زیر گذر جایگزین می‌شود و این هم از نظر سیما و منظر شهری و هم برای ایمنی شهروندان یک اقدام خوب از طرف شهرداری تهران است.
پل‌های شهر تهران زیبا نیستند
به گفته ریاضت بیشتر پل‌هایی که در سطح شهر تهران احداث می‌شود به لحاظ منظر شهری و سیمای شهری مناسب نیستند. ساخت یک نماد یا المان شهری زیبا نیازمند بودجه زیادی نیست بلکه می‌توان با همین بودجه‌های تخصیص یافته برای احداث پل، یک نماد شهری ساخت. بنابراین پل‌هایی که در سال‌های گذشته توسط مهندسان عمران و ترافیک ایجاد شده‌اند، فقط برای برطرف کردن نیاز ترافیکی بوده‌اند در صورتی که برای ساخت پل‌ها باید از مهندسان شهرساز نیز کمک گرفته شود.
عدم توجه به المان‌های انسانی
این کارشناس شهری با بیان اینکه از نظر مهندسان شهرساز، شهر باید به گونه‌یی باشد که به روح و روان ساکنان آن صدمه وارد نکند، اظهار داشت: ما در ساخت پل‌ها و معابر فقط به ماشین توجه می‌کنیم و سعی داریم استانداردهای مربوط به خودرو از جمله شعاع گردش و غیره را در طراحی‌ها مد نظر قرار دهیم در صورتی که در ساخت پل‌های رو گذر باید استانداردهای انسانی از جمله خط آسمان، حس تعلق شهروندان به مکان و محله، سیمای بام و دید و منظر از مقیاس انسانی را نیز در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: متاسفانه در این سال‌ها پل‌های زیادی ساخته شده است که این پل‌ها فقط از بالا و در نقشه زیبا هستند ولی وقتی به عنوان یک شهروند از کنار آنها عبور می‌کنیم هیچ گونه زیبایی ندارند و با انبوهی از ساختمان‌ها و پل‌های سیمانی و فلزی مواجه می‌شویم که دید انسان را به آسمان بسته‌اند. به همین دلیل است که همه شهروندان در شهر با سرعت حرکت می‌کنند و به اطراف خود توجه نمی‌کنند زیرا منظر شهرهای ما جذابیتی برای آنها ایجاد نمی‌کند.
جای خالی متخصصان شهرسازی
وی با اشاره به اینکه بسیاری از پل‌های سواره رو باید به زیرگذر تبدیل شوند حتی اگر هزینه چند برابری داشته باشد؛ اظهار داشت: اگر شهر انسان محور می‌خواهیم باید به روح و روان ساکنان شهر بیشتر اهمیت دهیم. جای این رویکرد در شهرداری تهران خالی است زیرا در چارت سازمانی شهرداری از متخصصان شهرساز کمتر استفاده می‌شود و متاسفانه آنهایی هم که در بخش شهرسازی مشغول به کار هستند تخصص پایه شهرسازی ندارند.
ریاضت در ادامه به بیان معایب این پل‌ها پرداخت و گفت: صدای زیاد عبور و مرور خودرو‌ها و ایجاد آلودگی صوتی، تغییر مسیر ناگهانی راننده‌ها به دلیل سطح خراب آسفالت، ارتعاش زیاد، ایجاد سایه و جلوگیری از رسیدن نور آفتاب به گیاهان و ایجاد مشکلات در هنگام بارندگی از جمله ایرادهای این پل‌ها محسوب می‌شوند.
وی با یادآوری اینکه اکنون بیش از 600 پل و تقاطع غیرهمسطح سواره رو در تهران وجود دارد، اظهار کرد: در سال‌های گذشته 110پل در دستور کار مقاوم‌سازی قرار گرفته بود ولی هزینه بالای نگهداری این پل‌ها باعث شد شهرداری برخی از آنها را به زیرگذر تبدیل کند. پل کریمخان نیز یکی دیگر از این پل‌هاست که قرار است عرشه آنها را به صورت کامپوزیت بتنی -فلزی درآورند تا در آینده شاهد کاهش هزینه‌ها و ماندگاری بیشتر این‌گونه پل‌ها باشیم.
استفاده از سازه‌های فلزی
این کارشناس ارشد مدیریت شهری درباره جنس و نوع پل‌های سطح شهر تهران نیز گفت: بسیاری از پل‌های قدیمی با استفاده از سازه‌های آهنی و فولادی طراحی شده‌اند و از آسفالت معمولی استفاده می‌کنند که این نوع آسفالت در اثر فشار وسایل نقلیه سنگین به تدریج خراب می‌شوند. البته در سال‌های اخیر از روکش اپوکسی استفاده می‌کنند. در این مورد نیز باید با تکیه بر توان و اختراعات داخلی از آسفالت پلیمری یا «اس. پی. جی» استفاده کنند. در مجموع می‌توان گفت، طبقهبندی پل‌های شهری تهران با توجه به عدم وجود انواع رودخانه‌یی و دره‌یی آن محدود به پل‌های تقاطع غیرهمسطح در بعد هندسی بوده و از دید سازه‌یی براساس نوع عرشه، نوع پایه و ترکیبی از این دو حالت طبقهبندی می‌شوند.
بسیاری از پل‌های مبادی ورودی تهران خصوصا در غرب با توجه به توسعه جدید شهری و در جنوب با توجه به بافت سنتی و احداث و تکمیل کمربندی آزادگان، بعثت، شهید تندگویان و خاوران، جدید الاحداث، معمولی و عمدتا با عرشه بتنی‌اند که البته در مواردی پل‌های تیرفولادی مرکب نیز ساخته شده است.
تاثیر عوامل طبیعی بر سازه‌های شهری
وی در خصوص عوامل طبیعی تاثیرگذار بر سازه‌های شهری به خصوص پل‌ها اظهار کرد: نیروی طبیعت به ویژه آب و هوا به گونه‌یی است که مبارزه با آن مشکل و حتی در برخی موارد امکان‌پذیر نیست. باران، یخبندان، توفان و نمک هر یک به تنهایی می‌توانند در فروپاشی پل نقش بسزایی داشته و تحت یک مجموعه به احتمال بسیار قوی خواهند توانست پل را تخریب کنند. طراحان پل با مطالعه و بررسی شکست‌های گذشته حرفه خود را به‌درستی آموخته‌اند. آنان آهن را به چوب عوض کردند و سپس فولاد را جایگزین آهن کردند. بعد‌ها از بتون به‌طور گسترده در پل‌ها بهره گرفتند. هر یک از مواد و مصالح جدید یا تکنیک‌های طراحی، ثمره درس‌هایی است که طی سال‌ها به آن رسیده‌اند. با دانستن نیروی گشتاوری، تشدید و آیرودینامیک (بعد از چند شکست بزرگ) طراحی‌های بهتر نیز شکل گرفت. تا آنجاکه توانستند بر مساله آب و هوا غلبه کنند. تعداد شکست‌های مرتبط با آب و هوا و شرایط جوی بسیار فراتر از تعداد شکست‌ها در زمینه طراحی بوده است. این شکست‌ها به ما آموخته است که همواره به دنبال راه‌حل بهتری باشیم.
عمر مفید پل‌های قدیمی رو به اتمام است
عمر مفید پل‌های فلزی و قدیمی تهران رو به اتمام است و پل گیشا در زمان ساخت نیز به صورت موقت برای عبور و مرور شهروندان ایجاد شده بود. این پل موقت براساس بار و مختصات ترافیکی سال‌های قبل ساخته شده بود و جوابگوی امروز نیست.
ریاضت ادامه داد: به گفته مسوولان تا پایان نیمه اول سال آینده این پل جمع‌آوری و به جای آن یک زیر گذر ساخته می‌شود ولی می‌توان با برنامه‌ریزی کالبدی و ترافیکی مناسب و هوشمندسازی سیستم نظارتی، بار ترافیکی پل‌های مشابه را در معابر همجوار تقسیم کرد و تا جای ممکن از ایجاد پل‌های سواره و حتی پل‌های عابر پیاده خودداری کرد.
وی در پاسخ به اینکه عمر مفید پل‌هایی که اخیرا ساخته شده‌اند مانند پل صدر چند سال است، اظهار کرد: پل‌های فلزی بر اساس یک بازه زمانی تعمیر و نگهداری می‌شوند و زمانی که عمر یک پل تمام می‌شود تنها قطعه‌های این پل تعویض می‌شود و کل پل جمع نمی‌شود. در مورد پل صدر نیز این‌گونه است. بنابراین نمی‌توان عمر مفید پل صدر را پیش‌بینی کرد.
به گفته این کارشناس مدیریت شهری، در شهرهای در حال توسعه به جای طراحی پل‌های متعدد سعی می‌کنند یک شبکه ترافیکی منظم و هوشمند طراحی کنند و در مکان‌هایی که گره ترافیکی ایجاد می‌شود از زیر گذر استفاده می‌کنند. در مواقع ضروری نیز پل‌هایی با طراحی زیبا و متجانس با بافت محله احداث می‌کنند.
حرکت شهرها به سمت هوشمندسازی
ریاضت در پاسخ به اینکه به گفته برخی کارشناسان زمان پل‌سازی و اتوبان‌سازی به پایان رسیده است، تصریح کرد: در سیستم مدیریت شهری هوشمند دیگر پل‌سازی راهکار اول نیست و شهرهای ما باید به سمت شهر هوشمندسازی حرکت کنند. همان‌طور که گفتم پل‌ها در ایران برای رفع مشکل ترافیکی یا دسترسی ایجاد می‌شوند. به نظر من شاید برای ایجاد دسترسی ساخت پل لازم باشد اما برای حل مشکل ترافیکی راه‌های بهتری نیز وجود دارد. برای این منظور می‌توان با هوشمندسازی جاده‌ها، یک‌طرفه کردن برخی معابر، ایجاد تغییر در کاربری‌های شهری و توزیع متوازن خدمات شهری، شناسایی و مطالعه نقاط جاذب شهری می‌توان برای آنها برنامه‌ریزی کرد و از ارائه راهکار‌های سریع و راحت اما با مشکلات فراوان خودداری کرد.
شورای شهر تهران تخصصی نیست
وی در پاسخ به اینکه دلایل پل‌سازی بدین شکل تا به حال چه بوده است و چه کسانی مسوول این امر هستند، اظهار داشت: ریشه این مشکل را باید در شورای شهر جست‌وجو کرد. این شورای شهر است که تصمیم می‌گیرد پل ساخته شود یا زیر گذر و این تصمیم باید توسط متخصصان گرفته شود ولی متاسفانه شورای شهر ما تخصصی نیست. شهروندان باید دقت کنند در انتخابات آتی شورای شهر به متخصصان شهرسازی رای دهند. زیرا در غیر این صورت و با ورود افراد غیرمتخصص، بار مالی زیادی برای احداث و نگهداری سازه‌ها بر شهرداری تحمیل می‌شود یا خسارات جبران‌ناپذیری متوجه مردم و شهرداری خواهد شد.
قانون انتخابات شورای شهرتغییر کند
وی با بیان اینکه قانون انتخابات شورای شهر باید تغییر کند، تصریح کرد: نباید اجازه داد تا افراد غیر متخصص به شورا وارد شوند، شورای شهر باید افرادی با تخصص‌های مهندسی شهرسازی، ترافیک، برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری، مدیریت شهری، جامعه‌شناسی شهری، اقتصاد شهری، پدافند غیر عامل، مدیریت بحران، جغرافیای شهری، عمران، معماری و محیط زیست باشد.
