درس‌های پلاسکو برای صنعت بیمه
طی دو سال گذشته چند حادثه آتش‌سوزی درکشورمانند پتروشیمی بوعلی و حادثه پلاسکو رخ داده که باید به نقاط ضعف متعددی که در این زمینه وجود دارد، توجه کنیم زیرا بدون شک موضوع مدیریت ریسک، بیمه آتش‌سوزی، ایمنی و مراکز آموزشی مرتبط با این حوادث، از نگاه تیزبین مردم و مدیران کشور دور نخواهد ماند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل، 1200میلیارد تومان خسارت وارد شده به پلاسکو، تنها با 3 درصد پوشش بیمه‌یی کامل و کافی مواجه بوده است که معادل 40میلیارد تومان خسارت دریافت کرده‌اند. همچنین فقط 28درصد واحدها تحت پوشش بیمه بوده‌اند که از پوشش ناکافی برخوردار هستند و بیمه آنها کامل نبوده است. یعنی از 560 واحد تنها 160 واحد بیمه بوده‌اند در شرایطی که بیش از 4000نفر در پلاسکو به‌طور مستقیم شاغل بودند و اکنون بخش کمتری از واحدهای صنفی و اشتغال موجود در آن از حمایت بیمه‌یی برخوردار می‌شود. این در حالی است که واحدهای بیمه شده بلافاصله با تشکیل پرونده در شرکت‌های بیمه، اقدام به مطالبه خسارت وارد شده کرده‌اند.
هم‌اکنون بیش از 1000 ساختمان تجاری و اداری در تهران مانند پلاسکو هستند که اگر به موقع عمل کنند، خود را در برابر خسارت‌های احتمالی پوشش خواهند داد و جان و مال مردم و خود را در برابر حوادث بیمه خواهند کرد. اگرچه در این حادثه، تعدادی از هموطنان عزیز آتش‌نشان و برخی کسبه محترم جان به جان آفرین تسلیم کرده‌اند که ارزش وجودی این عزیزان هرگز قابل قیاس با هیچ ملاک مادی نیست. اما به هرحال پس از هر حادثه‌یی، بازماندگان افراد فوت شده و کسبه باید به زندگی خود ادامه دهند. حادثه پلاسکو به علت حجم خسارت جانی، مالی، نوع رخداد، تخریب آن، موقعیت جغرافیایی و سابقه تاریخی این ساختمان اثربخشی ژرفی بر اذهان مردم و مسوولان داشت و احساس مسوولیت و توجه خاص به این موضوع، اکنون موجب شده که برای مقابله با سایر حوادث احتمالی برنامه‌ریزی شود و در صورت الگو قرار گرفتن این نوع حوادث، می‌توان منشا تحولات مثبت در حوزه مدیریت ریسک و ایمنی و بیمه‌گری بازرگانی در کشور را شاهد بود و پوشش بیمه‌یی مناسبی برای خسارت‌های مردم ایجاد کرد.
پرداخت خسارت تا سقف سرمایه بیمه‌نامه
به تازگی هیات دولت در دستورالعمل حمایتی خود در راستای حل مشکل پلاسکو، پرداخت خسارت زیاندیدگان تا سقف سرمایه بیمه‌نامه که در این دستورالعمل آمده، در وهله اول در ذهن همه این گمان را تداعی می‌کند که دولت به شرکت‌های بیمه دستور داده تا در پرداخت خسارت ارفاق کنند. اما پرداخت خسارت کاملا منطبق بر اصول فنی صورت می‌گیرد. زیرا طبق ماده 30 یا 31 قانون بیمه که به total last یا خسارت کلی اشاره دارد چون کل سرمایه بیمه شده از بین رفته است حداکثر خسارتی که در بیمه‌نامه قید شده است در زمان بروز حادثه پرداخت می‌شود.
اگر در زمان تسویه خسارت‌ها در صورتی که کل سرمایه بیمه شده در اثر آتش‌سوزی نسوخته و از بین نرفته باشد بین سرمایه موجود و سرمایه بیمه شده یک مقایسه از سوی شرکت بیمه به‌عمل می‌آید و در صورت کامل نبودن و عدم انطباق سرمایه بیمه‌نامه با سرمایه واقعی قاعده نسبی سرمایه اعمال و نسبت به آن از خسارت پرداختی کسر می‌شود و بدین‌ترتیب بیمه‌گذار بسیار کمتر از انتظارش خسارت از شرکت بیمه طرف قرارداد دریافت می‌کند. در نتیجه نکته مهم این است که در زمان بیمه کردن ساختمان و واحد تجاری و... رقم درست و صحیح سرمایه بیمه شود و از کم‌گویی و کم‌اظهاری جلوگیری شود. زیرا سقف رقم بیمه است که ملاک قرار می‌گیرد و در زمان خسارت نمی‌توان انتظار داشت که همه خسارت تامین شود. اما در زمانی که همه سرمایه در حادثه از بین رفته باشد دیگراعمال قاعده نسبی موضوعیت ندارد و شرکت بیمه تا سقف سرمایه بیمه‌نامه مکلف به پرداخت خسارت است. بدین‌ترتیب در واحدهایی که در ساختمان پلاسکو بیمه‌نامه آتش‌سوزی داشته‌اند و واحد کسب آنها به‌طور کامل تخریب شده است قانونا مستحق دریافت سرمایه بیمه اعلام شده از طرف آنها به شرکت بیمه طرف
قرار داد مندرج در بیمه‌نامه‌ها هستند و شرکت بیمه همان رقمی که بیمه شده قبلا اعلام کرده را پرداخت می‌کند نه بیش از آن...
لذا ضروری است که واحدهای صنفی در زمان بیمه کردن واحد خود دقت کنند و با بی‌حوصله‌گی و رفع تکلیف و کم‌گویی به خود لطمه نزنند و پوشش کاملی برای خسارت‌های احتمالی ایجاد کنند.
معاون فنی یکی از شرکت‌های بیمه در این زمینه اعلام کرده است: خرید بیمه آتش‌سوزی پس از حادثه پلاسکو تا 500 برابر رشد کرده و صدها برابر قبل از حادثه پلاسکو افزایش یافته است و بیشتر کسانی که در روزهای اخیر به شرکت‌های بیمه برای انعقاد قرارداد بیمه آتش‌سوزی مراجعه می‌کنند از صاحبان حرفه‌های خرد هستند. این موضوع نشان می‌دهد که مردم نباید منتظر حادثه و بعد به دنبال پوشش آن باشند. باید وضعیت شهری مانند تهران و کسب وکارها و چالش‌های زندگی شهری را در نظر داشته باشیم و ایمنی و مدیریت ریسک زندگی و کسب وکار خود را افزایش دهیم.
صفرزاده یادآوری کرد: بر مبنای قانون، فعالان اقتصادی مکلفند مسوولیت هر نوع خسارت و حوادث ناشی از فعالیت شغلی خود را که ممکن است به افراد دیگر وارد کنند، زیر پوشش بیمه مسوولیت قرار دهند و اگر در بروز حادثه بر مبنای نظر مراجع قضایی، مقصر حادثه بیمه‌نامه نداشته باشد و مقصر قلمداد شود، موظف است به تنهایی، خسارت زیاندیدگان را جبران کند.
بیمه اجباری آتش‌سوزی برای تهران
برخی معتقدند در تهران با توجه به تراکم جمعیت و ساختمان، ترافیک، بلند مرتبه‌سازی و مسائل خارج از کنترل افراد، باید بیمه آتش‌سوزی اجباری شود؛ زیرا افراد نمی‌توانند ساختمان یا آپارتمان خود را از گزند حوادث دور نگه دارند و یک اشتباه توسط یک شخص دیگر یا همسایه می‌تواند سرنوشت همه افراد و همسایه را دچار مشکل کند. البته بنا به قانون تمامی ساختمان‌های دولتی بیمه هستند و حتی اگر سقف بیمه‌شان ناکافی باشد حسابرسان در حسابرسی به این مساله اشاره خواهند کرد و اگر ساختمانی دولتی باشد و بیمه نباشد تخلف صورت گرفته است. در مورد شرکت‌ها و ساختمان‌های خصوصی و مسکونی نیز هیات‌مدیره ساختمان‌ها باید چاره‌جویی کنند و تمام ساختمان و واحدها را بیمه آتش‌سوزی کنند.
حمیدرضا حاجی اشرفی، کارشناس ریسک و بیمه در پاسخ به این سوال که چه درس‌هایی می‌توان از حادثه پلاسکو گرفت، گفت: بازار بیمه کشور درسی بزرگ از این واقعه گرفته است در همان ساعات اولیه همه کارشناسان بازار بیمه از هم می‌پرسیدند که آیا این ساختمان بیمه بوده و چه نوع بیمه‌هایی و چه میزان سرمایه‌یی بیمه بوده است؟ در تبادل گفت‌وگوهای نمایندگان و کارگزاران بیمه به کرات یادی از بازاریابی‌ها و مراجعات مکرر آنها به مدیران کسب و کارها و هیات مدیره ساختمان‌ها برای معرفی و تشویق خرید بیمه‌نامه‌های آتش‌سوزی و مسوولیت شد که در اکثر این مراجعات بی‌تفاوتی و عدم استقبال مردم دیده شده است.
وی اضافه کرد: پس از واقعه پلاسکو وقتی حق بیمه اندک اموال در قبال سرمایه‌های تحت پوشش برای نزدیکان توضیح داده می‌شود با تعجب می‌گویند که چرا این آگاهی را شرکت‌های بیمه انتشار نمی‌دهند تا همه به خرید بیمه‌نامه‌ها تشویق شوند؟ این موضوع، بیانگر این نکته است که مردم کشورمان وقتی از فواید خدمات بیمه و نقش حمایتی آن و حق بیمه‌های مناسب آگاه شوند قطعا از خرید انواع بیمه‌نامه‌ها با توجه به میزان درآمد و توانمندی مالی خویش استقبال می‌کنند.
موضوع دیگر این است که تا زمانی که حادثه‌یی رخ ندهد، افراد به تبلیغات شرکت‌های بیمه توجه ندارند، اما وقتی چنین حادثه‌یی رخ می‌دهد متوجه می‌شوند که حادثه خبر نمی‌کند و هر آن احتمال ریسک و خطر وجود دارد و لذا باید پوشش بیمه‌یی مناسبی برای زندگی و کسب وکار خود داشته باشیم. مردم باید قبل از حادثه پیشگیری و پیش‌بینی کنند تا یک‌باره با سوختن سرمایه واموال ودارایی خود مواجه نشوند.
وی تاکید کرد: لذا در پی این واقعه مسوولیت فرهنگ‌سازی شرکت‌های بیمه با نشان دادن الگوی حادثه پلاسکو به عنوان ظرفیت ریسک‌های موجود در جامعه دوچندان شده است. شرکت‌های بیمه باید تبلیغ و اطلاع‌رسانی کنند و انواع بیمه‌های آتش‌سوزی، عمر و حوادث را به اطلاع مردم برسانند تا همه افرادی که امروز خود را بی‌نیاز احساس می‌کنند و لحظه‌یی دیگر پر از نیاز و مشکل می‌شوند، خود را در برابر حوادث بیمه کنند و با پوشش بیمه‌یی مناسب به فعالیت مشغول شوند.
حاجی اشرفی تصریح کرد: در حادثه پلاسکو، شرکت‌های بیمه پوشش‌دهنده، با وجود از بین رفتن مدارک بیمه‌گذاران و نابود شدن ضایعات کالاها که موجب ناتوانی در محاسبه تعهدات شرکت‌های بیمه می‌شود با اقدامی نوآورانه و ارزشمند موافقت کردند که به میزان چند برابر حق بیمه دریافتی پرداخت کنند که این موضوع حسن‌نیت و مسوولیت‌پذیری در حد اعلای بیمه‌گران را نشان می‌دهد و این همگامی شرکت‌های بیمه بسیار ارزشمند و قابل تحسین است.
وی افزود: این اقدام می‌تواند الگوی مناسبی برای اعتماد‌سازی و جلب‌توجه عامه مردم به پشتیبانی صنعت بیمه در مواقع بروز حوادث و خسارت‌ها باشد؛ زیرا این روش محاسبه خسارت‌ها و سرعت در رسیدگی اقدامی نوین و آموزنده در بازار بیمه محسوب می‌شود.
اشرفی افزود: به مرور زمان و با کسب اطلاعات بیشتر، صنعت بیمه می‌تواند درس‌های کاربردی فراتری از پلاسکو بیاموزد؛ زیرا پلاسکو می‌تواند سکویی برای ارتقای مدیریت ریسک، ایمنی و بیمه‌گری باشد به شرط اینکه این واقعه مبنای آموزشی شود.
