التهاب فاجعه «پلاسکو» در فضای مجازی

خبر آتش‌سوزی در ساختمان «پلاسکو» نگاه بسیاری از مردم را به این موضوع جلب کرد و ساعاتی بعد این خبر باعث شد تا باز هم  ایران در مرکز اخبار و رسانه‌های جهان قرار بگیرد؛ ماجرایی که با فرو ریختن ناباورانه ساختمان پلاسکو به‌عنوان قلب تپنده پوشاک تهران با عمری بیش از نیم قرن، تراژدی بزرگی را رقم زد و بسیاری با اشک و اندوه این خبر را برای یکدیگر مخابره می‌کردند. این ساختمان، فرو ریخت و  البته این بار نیز در عرصه خبررسانی، این شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی بودند که گوی سبقت را از رسانه‌های سنتی ربودند و کاربران با حضور گسترده در اینستاگرام، توئیتر، فیسبوک، تلگرام، یوتیوب و... و انتشار فیلم و عکس اطلاع‌رسانی کردند.

«پلاسکو» ترند برتر جهان

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، کاربران در کنار سایت‌ها و کانال‌های مختلف خبری به خوبی به پوشش اخبار و البته تحلیل آن پرداختند.با توجه به این حجم اطلاع رسانی، رسانه‌های خارجی نیز به این موضوع توجه ویژه نشان دادند و علاوه بر اقدام به انتشار گزارش‌های مفصل از محل حادثه، در صفحات توئیتر، اینستاگرام و... خود نیز به ابعاد مختلف این فاجعه پرداختند. عمق و وسعت فاجعه و نیز اطلاع‌رسانی مناسب، سبب شد تا هشتگ‌هایی ازجمله تهران# و پلاسکو# ظرف مدت چند ساعت به یکی از پرتکرار‌ترین هشتگ‌های توئیتر تبدیل شود و البته هشتگ خارجی #plasco نیز از این موضوع مستثنی نبود. ابعاد تلفات احتمالی آتش‌نشان‌ها و خسارات و بهت ناظران، هشتگ #پلاسکو و نیز#PLASCO را بسرعت در شبکه‌های اجتماعی تبدیل به ترند جهانی کرد. با اینکه اجرای مراسم تحلیف ترامپ و خداحافظی اوباما از دنیای ریاست جمهوری، هشتگ #obama و #thankyouobama در صدر ترندهای جهانی قرار داشت ولی نتوانست هشتگ پلاسکو # یا #PLASCO را تحت‌الشعاع قرار دهد که این نشان از توجه افکار عمومی به این فاجعه دارد.

به دنبال فرو ریختن ساختمان در عرض چند ثانیه و نشر آن در قالب ویدئویی در یوتیوب، فعالیت‌ها در شبکه‌های اجتماعی قوت گرفت و کاربران تلاش داشتند تا بر تعداد عکس و فیلم‌های خود اضافه کنند، گویی هر یک تلاش داشتند تا از مسابقه‌ای که برای ارسال فیلم و عکس از محل این واقعه برگزار شده بود عقب نمانند. وقتی خبر از ارسال پیامک از زیر آوار به گوش رسید امیدها بیشتر شد و همه تلاش داشتند تا به نحوی اطلاع‌رسانی کنند و دامنه فعالیت‌ها در فضای مجازی بیشتر شد. اطلاع‌رسانی به نوبه خود عملی کاملاً درست محسوب می‌شود به شرط آنکه ابتدا اخبار، کاملاً موثق باشد و دوم اینکه مانعی برای عملکرد نیروهای امدادی ایجاد نشود؛موضوعی که از نگاه کاربران کاملاً نادیده گرفته شد و پخش شایعات گسترده، خود عاملی برای افزایش ازدحام جمعیت در این محل وقوع حادثه شد؛ شایعاتی داغ مانند شنیدن صدای ناله از زیر آوار، مدفون شدن چند خبرنگار و عکاس، اعلام آمار نادرست شمار کشته‌ها و زخمی‌ها و... هریک تأثیراتی در ملتهب شدن محل حادثه داشت طوری که شاید اگر هرکدام از این شایعات در فضای مجازی شکل نمی‌گرفت، شاهد ترافیک رو به افزایش در محل نبودیم و روند کار آواربرداری و... زودتر پیش می‌رفت.

اینستاگرام در صدر

دست به دست شدن خبر آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو در شبکه‌های اجتماعی مختلف نمود داشت ولی این نخستین بار بود که اینستاگرام موفق شد از توئیتر در زمینه اطلاع‌رسانی پیشی بگیرد و در هشتگ #plasco اینستاگرام به تنهایی بیش از 17هزار عکس، فیلم و طرح منتشر شود. در اینستاگرام شاهد شکل‌گیری هشتگ‌های مختلفی بودیم که از میان ایرانی‌ها می‌توان به پلاسکو#، آتش‌نشان#، فداکاری#، قهرمان#، تهران#، برای تهران دعا کنید#، پلاسکو دیگر وجود ندارد#، برای ایران دعا کنید#، برای آتش‌نشانان تهران دعا کنید# و... اشاره داشت.

هریک از این هشتگ‌ها حال و هوای خاص خود را داشتند به‌عنوان مثال هشتگ برای آتش‌نشانان تهران دعا کنید# زمانی ایجاد شد که خبر رسید تعدادی از آتش‌نشان‌ها هنگام ریزش ساختمان زیر آوار محبوس شده‌اند ولی احتمال زنده ماندن آنها می‌رود.

برخی هشتگ‌ها نیز نشان از عصبانیت برخی کاربران از مشکلاتی داشت که سر راه امدادرسانی به مصدومان و نیز آواربرداری ایجاد شده بود. یکی از مشکلات اصلی در روز حادثه، حضور گسترده مردم و ازدحام بالای جمعیت در محل حادثه و گرفتن فیلم و عکس سلفی بود. کاربرانی که نسبت به این موضوع اعتراض داشتند با راه انداختن چند هشتگ در اینستاگرام و قرار دادن عکس‌هایی خاص در آن از مردم حاضر در محل حادثه درخواست کردند که این منطقه را ترک کنند تا کار امدادرسانی و آواربرداری راحت‌تر انجام شود و ترافیک مانع عملکرد آنها نشود. این گروه با انتقاد از عادت ناپسند عکاسی در هر شرایط تلخ و بحرانی، هشتگ‌هایی همچون قاتلان تلفن همراه به دست#، مرگ اخلاق#، جشن      سلفی بگیران# و فرهنگ در حد ثانیه# را ایجاد کردند.هشتگ‌هایی که نشان می‌داد مردم بدون توجه به هشدارهای پلیس و نیروی انتظامی و درخواست از آنها برای ترک محل، روی سقف ماشین‌های آتش‌نشانی یا آمبولانس‌ها ایستاده و بسرعت در حال گرفتن عکس سلفی و فیلم و ارسال آن برای دیگران بودند.

از هشتگ‌های خارجی هم که درباره این حادثه ایجاد شد و کاربران در قالب آن پیام گذاشته و نظراتشان را اعلام کرده یا ابراز همدردی می‌کردند می‌توان به

 # Iran، #Tehran، #plasco، #firefighters، #prayforiran ، #prayforiran، #hero ، #tragedy ، #tehranfirefighters ، #fire اشاره داشت.

واکنش‌ها در توئیتر

خبر آتش‌سوزی و محبوس شدن آتش‌نشان‌ها در زیر خروارها خاک و تلی از آهن، همکارانشان در آن سوی دنیا را نیز شوکه کرد طوری که رئیس آتش‌نشانی کالیفرنیا نیز درباره پلاسکو و این اتفاق ناگوار توئیت کرد و آن را حادثه‌ای تراژیک عنوان کرد. بعضی از مسئولان کشورمان نیز در شبکه اجتماعی توئیتر به اظهار تأسف درباره حادثه تلخ فروریختن ساختمان پلاسکو پرداختند.

روزنامه‌ها و رسانه‌های مختلف جهان از جمله شبکه خبری الجزیره علاوه بر پوشش اخبار مربوط به این واقعه دردناک، در اکانت توئیتر خود در این باره توئیت‌هایی داشتند. الجزیره در توئیت خود گزارشی مصور از ساختمان پلاسکو از زمان شروع  دود و آتش تا فرو ریختن قرار داد که البته کاربران واکنش‌های مختلفی نسبت به این موضوع نشان داده و بیشتر آنها ابراز همدردی با جامعه ایرانی داشتند.

ولی در این میان یک نکته تأمل برانگیز هم وجود داشت و آن هم خوشحالی برخی از کاربران سعودی‌ از وقوع حادثه پلاسکو بود. در پی حادثه آتش‌سوزی و ویرانی ساختمان پلاسکو، ‏بیشتر جامعه توئیتری سعودی از این حادثه اظهار خوشحالی کردند.‏سعودی‌ها با شادمانی #انهیار_مبنی_بایران (ریزش ساختمانی در ایران) را در توئیتر، «ترند» کردند.

اتفاق تلخ آتش‌سوزی و تخریب ساختمان پلاسکو در تهران، کاربران فضای مجازی را هم به واکنش واداشت. برخی کاربران توئیتر هم با ارائه عکس‌هایی از صف طویل اهداکنندگان خون، همدلی مردم را به نمایش گذاشتند و برخی نیز تصاویری ترکیبی از اتفاقات تلخ دی ماه از جمله رحلت آیت الله هاشمی رفسنجانی را کنار هم چیدند تا نشان دهند که بر سردی زمستان امسال هیچ گرمایی نمی‌تواند تأثیرگذار باشد.

برخی از کاربران در این هشتگ‌ها به نبود تجهیزات مناسب در سازمان آتش‌نشانی و برخی نیز به مسئولان اعتراض داشتند که چرا بودجه کافی در اختیار این سازمان قرار نگرفته تا بتواند ناوگان خود را نوسازی کند و حتی هشتگ قالیباف استعفا# را به راه انداختند. انتقاد این کاربران نسبت به بی‌توجهی به ایمنی و نصب نکردن سیستم اطفای حریق هوشمند در ساختمان و همچنین اختصاص ندادن بودجه کافی برای تأمین تجهیزات به روز آتش‌نشانی بود. گروهی از کاربران هم به مقایسه فروریختن ساختمان پلاسکو با واقعه 11سپتامبر پرداختند و آن را حادثه‌ای بدون هواپیما و بدون تروریست عنوان کردند و گروهی دیگر در پیام‌های خود نگران بودند از آینده؛ زلزله‌ای که گفته می‌شود روزی در تهران به وقوع خواهد پیوست. بسیاری در توئیت‌های خود نوشتند واقعاً در زمان زلزله‌ای که می‌گویند حتماً اتفاق می‌افتد چه خواهیم کرد؟

برخی‌ها نیز در هشتگ پلاسکو ساعت به ساعت اتفاقی که برای  این ساختمان افتاد را مستند کرده و آن را تا زمان فروریختن با یک نمودار نشان دادند. اشک‌های مادر آتش‌نشان، دست به دعا شدن مردم برای زنده ماندن آتش‌نشان‌ها، روشن کردن شمع در ایستگاه‌های آتش‌نشانی به نشانه همدردی و ادای احترام به شهدای این فاجعه نیز برخی دیگر از بخش‌های فعالیت‌ کاربران در شبکه‌های مجازی بود.