فقر آب در پایتخت
وضع آب تهران بحرانی شد. دیروز محمدرضا بختیاری مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران خبر داد که موضوع بحرانی‌شدن منابع آب تهران در نشست‌های خصوصی با مدیران مطرح شده است.
او توضیح داده است تهران با فقر جدی منابع آبی و بیلان منفی ۱۵۰میلیون مترمکعبی سفره‌های زیرزمینی روبه‌رو است و اگر بارش‌ها به حد کفایت نرسد، امسال تهرانی‌ها تابستان بسیار دشواری پیش رو خواهند داشت. اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود؛ بارش‌ها هم امسال وضع مناسبی نداشته است. داود پرهیزکار، رئیس سازمان هواشناسی در این‌باره گفته است که بارش تجمعی کل کشور در ٩سال اخیر زیر حد نرمال بود و در سال گذشته به ٢درصد زیر نرمال رسید. ضمن آنکه در سال زراعی جاری حدود ٤٠درصد کم‌بارشی داریم. با این حال وضع منابع آبی کلانشهرها ریشه‌ای‌تر از این حرف‌هاست و نبود برنامه‌ریزی جامع برای توسعه شهرها موجب شده است که عمده جمعیت کشور در مرکز ایران و در مناطق کویری متمرکز شوند و حالا برای جبران این اشتباه توسعه شهری، طرح‌های پرهزینه‌ای مانند انتقال آب به کویر مطرح شود. در همین رابطه مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران گفته است که بنا دارند آب مورد نیاز جمعیت پایتخت را از دو رودخانه مازندران منتقل کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، هدایت فهمی، کارشناس آب وزارت نیرو در این‌باره می‌گوید: انتقال آب حوزه به حوزه بیش از ٢٠٠ الی ٣٠٠ تومان هزینه برای وزارت نیرو به همراه دارد این در حالی است که این رقم در حالت عادی بین ١٠٠ الی ١٥٠ تومان برای هر مترمکعب برآورد می‌شود. هزینه‌ای که علیرضا نوذری‌پور، قائم‌مقام شرکت آب‌و‌فاضلاب تهران معتقد است که ناچاریم به آن تن دهیم. نوذری‌پور گفت: وقتی منابع آبی کشور جوابگوی نیازهای شهرها نباشد، ناچاریم به طرح‌هایی تن بدهیم که از نظر اقتصادی به هیچ‌وجه مقرون به صرفه نیست.
مدیرعامل سابق شرکت آب منطقه‌ای تهران در این‌باره می‌گوید: این طرح هم‌اکنون مطالعات اولیه خود را سپری می‌کند و هنوز برآورد دقیقی از میزان هزینه‌های صورت نگرفته است. به گفته او اجرای این طرح منوط به اخذ مجوز از سازمان محیط‌زیست و تخصیص آب از سوی وزارت نیرو است.
او می‌گوید که البته این نخستین‌بار نیست که طرح‌هایی از این دست در کشور اجرایی می‌شود و پیش از این نیز شاهد انتقال آب بودیم. طرحی که با اجرایی‌شدن آن آب ١٠ شهر و هزاران روستا تأمین شد.
تابستان سخت در انتظار تهرانی‌ها
حالا زنگ خطر در مصرف آب به صدا درآمده است و آنگونه که علیرضا دایمی، معاون وزیر نیرو اعلام کرده در بخش آب تاکنون دست‌کم ٩٠درصد ظرفیت‌های موجود طبیعی کشور مورد استفاده قرار گرفته و برای تأمین آب استان‌ها و مناطق بحرانی کشور نمی‌توان بیش از این به این منابع دل بست. به گفته او مصرف سالیانه آب تهران یک‌میلیارد و ٢٠٠میلیون مترمکعب است و ١٠درصد صرفه‌جویی در مصرف آب در پایتخت (به اندازه ١٢٠میلیون مترمکعب) معادل ظرفیت مخزن یک سد نسبتا بزرگ است که با انجام صرفه‌جویی از اجرای فعالیت‌های سازه‌ای اینچنینی بی‌نیاز می‌شویم.
اما اخطارها به همین جا ختم نمی‌شود. محمدرضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران نیز در این‌باره نسبت به کاهش منابع آبی پایتخت هشدار داده و می‌گوید که امروزه تهران با فقر جدی منابع آبی و بیلان منفی ۱۵۰میلیون مترمکعبی سفره‌های زیرزمینی روبه‌رو است.
اما نوذری‌پور پا را کمی فراتر گذاشته و می‌گوید که اگر میزان بارش‌ها در سال آبی جاری به ٣٠٠ الی ٣٥٠ میلی‌لیتر نرسد که تابستان سختی را در پیش خواهیم داشت. او که راهکار مبارزه با کم‌آبی را در کوتاه‌مدت مدیریت مصرف می‌داند می‌گوید: با وجود هشدارهایی که نسبت به بحران آبی در کشور داده می‌شود، کاهش مصرفی صورت نگرفته یا اگر هم بوده آن‌قدر ملموس نبوده است که تأثیر آن را احساس کنیم. به گفته او در حال حاضر به ازای هر پایتخت‌نشین ٢٣٠ لیتر آب در روز تولید می‌شود؛ در حالی‌که در استانداردهای جهانی این رقم بین ١٣٠ الی ١٥٠ لیتر است.
او می‌گوید: اگر میزان مصرف به رقم استاندارد جهانی نزدیک شود، حتی اگر در وضع بارش‌ها بهبودی حاصل نشود می‌توان نسبت به گذر از بحران آبی امیدوار بود.
صادرات هندوانه اشتباه بزرگی است
اما بخش کشاورزی که ٩٢درصد مصرف آب را به خود اختصاص داده است، حالا بیش از هر زمان دیگری در معرض اتهام قرار گرفته است. بر اساس آمارها سالیانه بین ٧٠ تا ٩٠میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، در حالی‌که فقط ١٠درصد صرفه‌جویی در مصرف آب این بخش می‌تواند مشکلات موجود را برطرف کند. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران در این‌باره می‌گوید: در کشوری که متوسط بارندگی آن ٢٥٠ میلیمتر است، صادرات هندوانه‌ای که هر کیلوی آن هزینه‌ای هزار و ٣٠٠ تومانی برای آب مصرفی دارد، اشتباه بزرگی است. او در ادامه عملکرد دولت‌های قبل در مقابله با بحران آب را مورد انتقاد قرار داد و افزود: برخی از مشکلات پیش روی ما به دلیل سیاست‌هایی است که از گذشته در کشور حاکم بوده است.
بختیاری حالا خواستار برگزاری جلسات منظم میان بخش مطالعات شرکت با حوزه‌های طرح و توسعه و حفاظت شد و افزود: هم‌اکنون اطلاعات مناسبی در شرکت تولید می‌شود ولی به خوبی مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد؛ بنابراین بایستی ارتباط بین بخش‌های یاد‌شده بیش از گذشته باشد.
او همچنین اطلاعات تولیدی در این بخش را مبنای تصمیم‌گیری برای سایر حوزه‌ها دانست و افزود: اطلاعات اشتباه می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را به صنعت آب و برق کشور وارد کند. بر این اساس باید مطالعات پایه محل تولید فکر و پروژه‌های آبی شرکت شود.
بارش ٩سال اخیر زیر حد نرمال بود
افزایش جمعیت تهران از دیگر فاکتورهایی است که به گفته نوذری‌پور بحران آبی تهران را خطرناک‌تر از هر زمانی کرده است. نوذری‌پور معاون شرکت آب و فاضلاب تهران می‌گوید: براساس مطالعاتی که در سال‌های گذشته انجام شده بود، قرار بود که جمعیت تهران در سال ٩٥ حدود ٦میلیون نفر باشد و برنامه‌ریزی‌ها درخصوص تأمین آب مصرفی براساس این میزان صورت می‌گرفت، این درحالی است که جمعیت تهران هم‌اکنون از ٨میلیون نفر هم فراتر رفته است و تأمین آب در پایتخت را به شدت سخت کرده است.
حالا سازمان هواشناسی هم وارد گود شده است. داود پرهیزکار رئیس سازمان هواشناسی با اشاره به حضور مستمر در نشست‌های شورای عالی آب و بررسی وضع آبی کشور، اظهار داشت: بارش تجمعی کل کشور در ٩سال اخیر زیر حد نرمال بود و در سال گذشته به ٢درصد زیر نرمال رسید. ضمن آنکه در سال زراعی جاری حدود ٤٠درصد کم‌بارشی داریم.
توسعه سازه‌ای ممنوع
اما بالابودن میزان مصرف تنها مشکل این روزهای تأمین آب کشور نیست و به گفته دایمی معاون وزیر نیرو، بیش از ١٤درصد از آب شرب کشور در شبکه‌ها و خطوط انتقال و توزیع آب کشور هدر می‌رود.
دایمی با تأکید بر کفایت منابع کنونی آبی کشور درصورت استفاده صحیح از منابع موجود، خاطرنشان کرد: با وضع موجود دیگر نباید به سدسازی و توسعه‌سازه‌ای و استفاده بیشتر از منابع آب زیرزمینی پرداخت. وی درپایان بر لزوم استفاده بیشتر از آب دریاها در سواحل شمالی و جنوبی کشور با توجه به وجود بیش از دو‌هزارو٥٠٠ کیلومتر مرز دریایی تأکید کرد.
این درحالی است که به گفته هدایت فهمی معاون مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، سهم ایران از شیرین‌سازی آب خلیج‌فارس و دریای عمان فقط دو‌درصد است و تأدیه حقابه ایران از این محل باید هرچه زودتر در دستورکار قرار گیرد. این مهم جزو حقابه‌های کشور است که باید هرچه زودتر پیگیری شود، زیرا شاید در سال‌های آینده با سختگیرانه‌ترشدن قوانین و مقررات بین‌المللی نتوان این کار را انجام داد.
