سندروم بی‌خوابی بانک‌ها
از سپرده‌گذار و تولید‌کننده و متقاضی تسهیلات ساخت‌و‌ساز گرفته تا جوانانی که وام ازدواج می‌خواهند و مسئولان دولت و حتی مراجع تقلید و خلاصه هر کس سروکارش به بانک می‌افتد، نقدی به کلیات سیستم بانکداری کشور یا بخشی از سازوکار بانک‌ها دارد.
به باور کارشناسان، نظام بانکی در حال حاضر با دو دسته مسائل مواجه است؛ یک دسته چالش‌های وضعیتی و دسته دوم چالش انتقالی. درواقع، نظام بانکی ما در وضعیتی قرار دارد که شرایطی که از ساختار آن ناشی می‌شود و مسائلی که از ابتدا تاکنون داشته، برایش مساله‌ساز شده و علاوه بر آن با یک چالش دیگر، یعنی با چالش انتقالی در نظام بانکی جهان مواجه است. به این معنی که پارادایم نظام بانکی در دنیا در حال تغییر و تحول است و این تغییرات برای نظام بانکی ما هم چالش ایجاد کرده یا – دیر یا زود – چالش ایجاد خواهد کرد. برای تحلیل نظام بانکی کشور ما باید ابتدا نظام بانکی در دنیا را بررسی کنیم تا ببینیم دنیا در این حوزه به چه سمتی می‌رود و مسیری که نظام بانکی جهانی می‌رود، چه تاثیراتی بر نظام بانکی ما خواهد گذاشت؟
نظام بانکی جهان به سمت بی‌جایی و بی‌خوابی می‌رود
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از کسب و کار ، مهرداد مظفری، کارشناس حوزه بانک و مدیرعامل سابق صندوق صنایع دریایی- بانک مینیاتوری دریایی – روندهای موثر بر بانکداری جهانی را اینگونه توضیح می‌دهد: طبق آخرین پژوهش‌های منتشر شده در حوزه بانکداری جهانی (Top tech trends for Banks in 2015)، 5 روند موثر بر نظام بانکی دنیا از سوی کارشناسان این حوزه تبیین شده است؛ نخستین روند موثر بر نظام بانکی دنیا نوآوری است. دومین موضوع این است که اجرای قانون به‌عنوان عاملی شناخته شده که روند سودآوری بانک‌ها را دچار توقف می‌کند. یعنی قوانین و مقررات در سطح جهان به‌تدریج در حال کاستن از سود بانک‌هاست چون هزینه‌های بانک‌ها را بالا می‌برد و پیچیدگی‌های قوانین به‌عنوان تهدیدی برای سودآوری نظام بانکی تلقی می‌شود.
سومین عامل موثر بر نظام بانکی جهانی این است که مدیریت ریسک بهتر و حفظ امنیت عملیات بانکی فضای سایبری، هزینه‌های سرمایه‌گذاری خاصی برای بانک‌ها ایجاد کرده است، یعنی اتفاقی که در دنیا درحال روی دادن است، این است که نظام بانکی باید برای کاستن از ریسک فعالیت‌های بانکی در فضای سایبری، در حوزه فناوری اطلاعات سرمایه‌گذاری کند. به عبارت دیگر حوزه IT نظام بانکی را به سمت خودش می‌کشد چون هم امنیت دارد و هم محصولات مبتنی بر نوآوری عرضه می‌کند و نظام بانکی برای حضور بیشتر در این حوزه نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بیشتر است. چهارمین روندی که نظام بانکی جهانی را به‌طور بسیار جدی و عمیقی تحت تاثیر خود قرار داده، قدرت گرفتن روند بانکداری مبتنی بر موبایل است یعنی موضوعات مرتبط با گسترش استفاده از موبایل می‌تواند تحولات پردامنه‌ای در نظام بانکداری جهانی ایجاد کند. این حرف به معنی آن است که دنیا دارد به سمتی می‌رود که موبایل آرام‌آرام جای شعبه و باجه بانک‌ها را می‌گیرد. پنجمین روند موثر بر نظام بانکی دنیا این است که تجربیات مشتریان به بانک‌ها دیکته می‌کند روی چه حوزه‌هایی سرمایه‌گذاری کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که روندهایی که پارادایم بانکداری جهانی را به چالش کشیده، چه افقی پیش‌روی نظام بانکی جهانی به وجود می‌آورد، می‌گوید: مقاله‌ای که در «Handehsblah» راجع به «بانک» نوشته شده، افق پیش‌روی نظام بانکی را به بهترین نحو توضیح می‌دهد؛ این مقاله تحت عنوان «The bank holiday without end» منتشر شده که من از آن با عنوان شکل‌گیری «سندرم بی‌خوابی بانک‌ها» یاد می‌کنم. یعنی از این به‌بعد در نظام بانکی جهانی، بانک‌ها نباید بخوابند چون بانک یک واحد صنفی معمولی و حتی خیلی ضروری مثل نانوایی نیست که تا ساعت 7 شب باز باشد بلکه بانک یک بنگاه اقتصادی بسیار حساس و حیاتی است که باید همیشه بیدار باشد و حتی لحظه‌ای نباید تعطیل شود. مساله دیگری که پیش‌روی نظام بانکی جهانی است را من « سندرم بی‌جایی بانک‌ها» نامگذاری کرده‌ام، یعنی بانک‌ها در جهان به سمتی می‌روند که دیگر حضور فیزیکی آنها را نمی‌بینیم ولی به شما خدمت ارائه می‌کنند این در حالیست که نظام بانکی هنوز در پارادایم افتخار به باجه و شعبه است.
این کارشناس بانکی درباره چالش‌های وضعیتی و درونی نظام بانکی کشور گفت: نظام بانکی ما غیر از آنکه دیر یا زود اثر چالش‌های تغییر پارادایم نظام بانکی جهانی را حس خواهد کرد و بعضی از آثار آن بر نظام بانکی ما هم از مدتی پیش شروع شده، با یکسری مشکلات از درون مواجه است. نظام بانکی ما در سال‌های گذشته و اکنون به‌علت اینکه تنها تامین‌کننده مالی جهت بخش تولید و خدمات و بخش‌های مولد اقتصادی بوده، فشار تقاضای زیادی روی آن است. اتفاقی که الان شاهد آن هستیم، این است که حدود١٤٠هزار میلیارد تومان بدهی دولت به نظام بانکی است. امروز وقتی حجم تسهیلاتی که بانک‌ها به مشتریان می‌دهند، بالا می‌رود، هرچه سرعت گردش پول بیشتر باشد، برای آنها سود بیشتری دارد. وقتی دولت 140 هزار میلیارد تومان به آنها بدهی دارد، عملا یک قسمت از دارایی‌های نظام بانکی راکد است. بانک چرخش مالی کمی دارد و این یعنی دارایی بانک با انجماد مواجه است. در دنیا 2 تا 3 درصد تسهیلاتی که می‌دهید، به‌عنوان مطالبات برنمیگردد.
در نظام بانکی ما در سال ٩٢ این عدد به حدود 13 درصد رسیده است. همچنین نظام بانکی با معضلی مواجه است به‌عنوان تامین نقدینگی، یعنی تسهیلات را داده اما حتی اصل آن برنگشته است. این فشاری به بانک می‌آورد تا نتواند تجهیز منابع کند. پس نظام بانکی ما با این چالش‌های درون وضعیتی مواجه است؛ منابعش گران و شبکه‌اش کم‌کارآمد است و نوآوری کمی دارد و مبتنی بر استراتژی‌های نوآورانه نیست، در تامین منابع مالی مشکل دارد، دارایی‌هایش کم است و تجهیز منابع در زمینه تسهیلات نمی‌تواند بکند و قدرت رقابتش پایین است.
