مشکل بحران آب در ایران از کجا نشات گرفت؟
یک استاد اقتصاد دانشگاه امریکا می‌گوید: «سالانه حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب هدررفت آب بر اثر ضایعات محصولات کشاورزی در ایران داریم که با تغییر رژیم غذایی و کاهش ضایعات می‌توان میزان مصرف آب را کاهش داد.»
حامد قدوسی، عضو هیات علمی دانشگاه استیونس امریکا طی سخنانی در نشست «بحران آب در ایران و جهان، نگاه از زاویه اقتصاد و کسب و کار» که در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، به بحران آب که از نظر او مساله جدی کشور است، پرداخت و گفت: «بحران آب مساله‌ای چند وجهی است و اقتصاد صرفا بخشی از آن است. بحران آب در سطح محلی و جهانی یک مساله جدی است؛ سرانه آب شیرین در دسترس به ازای جمعیت جهان از۱۲/۵ هزار مترمکعب به شش هزار و ۵۰۰ مترمکعب رسیده است. علاوه بر اینکه با کاهش آب شیرین در جهان روبه‌رو هستیم، شاهد توزیع نابرابر منابع آب در جهان نیز هستیم. یعنی میزان آب در دسترس کم شده و توزیع آب در کشورهایی که سرانه آنها کاهش یافته، بدتر و در پرآب‌ها افزایش یافته است.»
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، قدوسی عنوان کرد: «اگرچه به ظاهر سرانه آب مردم جهان ۶ هزار و ۵۰۰ مترمکعب است اما با تمام این آب نمی‌توانیم غذا تولید کنیم؛ زیرا مقدار قابل توجهی از این آب در مناطقی قرار دارد که تبدیل به آب مجازی نمی‌شود. مصرف آب کشاورزی به جز اروپا در سایر قاره‌های جهان مشابه ایران بوده و توزیع مصرف در سه بخش شرب، صنعت و کشاورزی وضعیتی مشابه ایران دارد. یعنی بیشترین حجم آب مصرفی صرف بخش کشاورزی می‌شود.» وی ادامه داد: «رشد جمعیت و کاهش بارش‌ها در سطح جهان عاملی است که سرانه آب در جهان را کاهش داده است البته بزرگ‌ترین نگرانی در سطح جهان رشد اقتصادی است. اثر رشد اقتصادی در کشورهایی نظیر چین و هند که جمعیت۱/۵ تا دو میلیارد نفر از جهان را در خود جای می‌دهند، سبب می‌شود رژیم غذای این کشورها از گیاه‌خواری به سمت گوشت‌خواری تغییر کند.» قدوسی بیان کرد: «رژیم غذایی جوامع از حالت گیاه‌خواری به سمت مصرف شکلات، قهوه و گوشت رفته است، میزان آب مورد نیاز برای تامین غذای جهان هم بیشتر شده و باعث افزایش بحران آب شده است. بنابراین در واکنش به این نگرانی‌ها بسیاری از کشورها به این سمت رفتند که رژیم غذایی مردم خود را به سمت منابعی ببرند که رد پای آب کمتری دارد. به عبارتی بحران آب در جهان، بحران تولید غذا است.»
عضو هیات علمی دانشگاه استیونس افزود: «تغییر اقلیم در توزیع بارش در کشورها تفاوت ایجاد کرده است. علاوه بر این میزان تبخیر و تعرق را در کشورهایی مانند ایران نیز تحت تاثیر قرار داده است. در تغییر اقلیم بازنده و برنده وجود دارد. کشورهایی که در شمال کره قرار دارند با گرم شدن هوا، زمین برای کشاورزی آنها آزاد می‌شود ولی کشورهایی مانند ایران که در نوار میانه قرار دارند بارندگی آنها کاهش می‌یابد و تبخیر افزایش می‌یابد و تامین غذا برای آنها دشوار می‌شود.»
رشد اقتصادی عاملی برای افزایش دستمزد
قدوسی خاطرنشان کرد: «افزایش بهرهوری در بخش‌های غیرکشاورزی اقتصادی، باعث می‌شود که بخش کشاورزی کوچک شود. به طور مثال در حال حاضر کشورهایی مانند ژاپن و سوییس که از لحاظ سنتی می‌توانستند تولیدکننده محصولات غذایی باشند، به واردکننده کامل غذا تبدیل شده‌اند چون از نظر محیط زیستی برای آنها صرف ندارد.»
عضو هیات علمی دانشگاه استیونس ادامه داد: «کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، هدررفت آب، تغییر شکل انرژی و کاهش مصرف آن، بهبود بهرهوری آب در بخش کشاورزی و افزایش عرضه آب راهکارهایی هستند که در حل بحران آب می‌توان به آن کمک کرد. بر اساس تخمین‌ها، در ایران حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب هدررفت آب بر اثر ضایعات محصولات کشاورزی داریم. علاوه بر این با جایگزینی انرژی‌های پاک یا سوخت زیستی با سوخت فسیلی مصرف آب کاهش می‌یابد. با این شیوه‌ها حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از کمبود منابع را جبران می‌کنیم.»وی افزود: «افزایش عرضه آب شیرین نیز می‌تواند در حل مساله بحران آب موثر باشد. برای حل این موضوع از تکنولوژی می‌توان استفاده کرد. بار اصلی حل بحران آب به دوش افزایش کارایی و بهرهوری آب است. با افزایش بهرهوری آب و استفاده از تکنولوژی در بخش کشاورزی، میزان اشتغال ممکن است کاهش یابد بنابراین باید برای شغل جایگزین برنامه مناسب داشته باشیم. هم‌اکنون حدود ۱۰ میلیون نفر کشاورز در کشور داریم و نمی‌توانیم با صنعتی کردن کشور همه آنها را وارد کارخانه‌ها کنیم. در واقع ما با ۱۰ میلیون کشاورز تعارف داریم.»
قدوسی عنوان کرد: «کشورهایی که تولیدات کشاورزی آنها سنتی است، وضعیتی مشابه ایران دارند. میزان تولید ناخالص داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس که صنعتی‌تر از ایران هستند، نسبت به مصرف هر واحد آب بیشتر از ایران است. در حال حاضر ایران واردکننده آب سبز و صادرکننده خالص آب آبی است. حدود پنج درصد از منابع آب آبی کشور از طریق آب مجازی به خارج صادر می‌شود.» عضو هیات علمی دانشگاه استیونس گفت: «زمانی که برق وارد روستا شد، برداشت آب شتاب گرفت و برداشت‌های زیرزمینی در برنامه اول توسعه صعود زیادی داشته است.»
