روغن خارجی، روی غذای ایرانی

در بند ششم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی آمده است: افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی (بویژه در اقلام وارداتی) و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تامین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص باید در نظر گرفته شود. بی‌توجهی برخی مسئولان و همچنین رانت‌های گسترده‌ای که در زمینه واردات نهاده‌های مورد نیاز تولید روغن نباتی به واسطه ارز دولتی وجود دارد، عواملی هستند که باعث شده تا ایران باوجود تاکیدات اقتصاد مقاومتی، همواره در این کالا به بازارهای خارجی وابسته باشد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، در این زمینه توجه به تولید نهاده‌های مورد نیاز و همچنین تکمیل ظرفیت خالی برخی کارخانه‌های تولیدی می‌تواند راهکاری مناسب در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در صنعت تولید روغن نباتی باشد. کارشناسان همچنین معتقدند استفاده از دانه‌های روغنی داخلی و تولید روغن در کشورمان می‌تواند در کاهش هزینه‌های بهداشت و درمان نیز بسیار موثر باشد.

استفاده از 5 درصد ظرفیت کارخانه‌های داخلی

علی دانا، عضو هیات مدیره انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی ایران با اشاره به اهمیت توجه به تولید دانه‌های روغنی در ایران به خبرنگار ما گفت: میزان تولید دانه‌های روغنی ایران طی سال گذشته کمتر از 250 هزار تن بوده در حالی که ظرفیت اسمی کارخانجات روغن‌کشی حدود 6/4 میلیون تن است که با یک حساب سرانگشتی می‌بینیم فقط 5 درصد نیاز کارخانه‌ها دانه روغنی داریم.

دانا تاکید کرد: این میزان تولید دانه روغنی در کشورمان باعث شده تا 90 درصد به بازارهای خارجی وابسته باشیم که دقیقا خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است. چون کارخانه‌ها برای تولید کاملا به خارج از مرزها وابسته هستند و هرگونه نوسان می‌تواند روند تولید را با چالشی جدی مواجه کند.

این کارشناس صنعت تولید روغن نباتی با اشاره به افزایش روند واردات دانه‌های روغنی طی سال گذشته افزود: میزان واردات انواع دانه‌های روغنی در هشت‌ماهه سال جاری حدود 5/1 میلیون تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 20 درصد افزایش یافته است. دانا معتقد است این وابستگی باعث خروج ارز قابل توجهی از کشور می‌شود که با کاهش وابستگی به خارج می‌توان این مبلغ را در توسعه زیرساخت‌های دیگر سرمایه‌گذاری کرد.

وی درباره فعالیت کارخانه‌های روغن‌کشی طی سال‌های اخیر اظهار کرد: کارخانجات روغن‌کشی در سال 1392 با ظرفیت 8 درصدی فعالیت می‌کردند، ولی با اصلاح نظام تجاری کشور و روند قیمت‌های جهانی، میزان فعالیت این کارخانجات به حدود 40 درصد افزایش یافته است، هرچند لازم است زمینه را برای فعالیت حداکثری کارخانجات و ایجاد اشتغال در داخل و مدیریت مناسب منابع ارزی فراهم کرد. عضو هیات مدیره انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی ایران تصریح کرد: کشورهای مختلف جهان برای کاهش وابستگی به کشاورزان خود یارانه‌های قابل قبولی به عنوان مشوق پرداخت می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش توجه کشاورزان به کشت دانه‌های روغنی سیاست‌های مقطعی مسئولان و همچنین بی‌توجهی به پرداخت مطالبات بموقع آنها از سوی نهادهای مربوط است تا جایی که تقریبا کشاورزان تمایلی به کاشت این نوع محصول ندارند.

مبنای برنامه‌ها واردات است

علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی کشور و مشاور وزیر جهاد کشاورزی درباره تمایل به واردات از سوی برخی فعالان بازار  گفت: میزان واردات چهار میلیارد دلاری روغن خام و دانه‌های روغنی عاملی است که برخی از آن سوءاستفاده می‌کنند چون بیشتر کارخانه‌های روغن‌کشی هیات مدیره خصوصی دارند این افراد به دلیل تفاوت نرخ ارز دولتی با ارز آزاد بیشتر تمایل به واردات دانه‌های روغنی دارند.

مهاجر اظهار کرد: با توجه به ظرفیت نصب‌شده کارخانه‌های روغن‌کشی و همچنین میزان مصرف داخلی روغن درمی‌یابیم که از اساس این کارخانه‌ها برای واردات روغن خام یا دانه‌های روغنی تاسیس شده‌اند که زمینه وابستگی ایران فراهم شده است. به عنوان مثال ظرفیت کارخانجات روغن‌کشی کشور پنج میلیون تن و میزان تولید ما امسال 400 هزار تن بوده است.

مشاور وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: کاهش وابستگی به واردات دانه‌های روغنی و همچنین روغن خام می‌تواند صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی برای کشور ایجاد کند به صورتی که با اجرای طرح وزارت جهاد برای خودکفایی دانه‌های روغنی از هر میزان ارزی که قرار است از کشور خارج شود، 70درصد آن صرفه‌جویی خواهد شد؛ به‌عنوان مثال اگر میزان ارز خروجی چهار میلیارد دلار فعلی باشد، سه میلیارد دلار آن صرفه‌جویی می‌شود.

مهاجر درباره طرح خودکفایی تولید دانه‌های روغنی  گفت: برنامه‌ای ده ساله برای خوداتکایی در این زمینه داریم که براین اساس باید در پایان این ده سال، حداقل 70 درصد نیاز کشور به روغن را در داخل تامین کنیم؛ این در حالی است که بیشترین تمرکز در این زمینه روی محصول کلزاست چراکه این دانه در پاییز کشت می‌شود و از نزولات جوی استفاده می‌کند که وابستگی به منابع آب زیرزمینی را به حداقل خواهد رساند. وی تاکید کرد: یکی از سیاست‌های وزارت جهادکشاورزی، قیمت مطلوب خرید تضمینی دانه‌های روغنی و پرداخت بموقع مطالبات کشاورزان است.

خودکفایی به نفع سلامت جامعه

علی وقف‌چی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس درباره خودکفایی تولید دانه‌های روغنی گفت: یکی از مهم‌ترین امتیازهای خودکفایی در این زمینه مربوط به بخش سلامت جامعه است. چون با توجه به مبادی وارداتی دانه‌های روغنی اکنون بیشتر دانه‌های وارداتی از محصولات تراریخته هستند.

وقف‌چی افزود: این نکته یکی از اصلی‌ترین مواردی است که مجلس نسبت‌به آن با حساسیت ویژه برخورد می‌کند و به نوعی نظارت کامل به برنامه وزارت جهاد برای رسیدن به مرز خودکفایی 70 درصدی خواهد داشت. به این دلیل که بحث ورود محصولات تراریخته باعث نگرانی‌های زیادی برای سلامت افراد خواهد بود.

این نماینده مجلس تصریح کرد: امتیاز دیگری که در خودکفایی دانه‌های روغنی نهفته است بحث صرفه‌جویی ارزی برای واردات خوراک دام و طیور است چون خروجی کارخانه‌های روغن‌کشی در واقع ماده اولیه تولید خوراک دام برای صنایع دامپروری است. از این رو خودکفایی در تولید دانه‌های روغنی کمک به دیگر بخش‌های صنعتی کشورمان نیز خواهد بود. وی معتقد است کشت و تولید دانه‌های روغنی داخل ایران باعث ایجاد اشتغال پایدار برای هموطنان و کشاورزان می‌شود تا جایی که ادامه تولید آنها و تضمین سود و معیشت این افراد به جلوگیری از مهاجرت به کلانشهرها نیز می‌شود.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس ادامه داد: بر اساس تحقیقاتی که انجام داده‌ایم 90 درصد روغنی که به صورت خام وارد کشور می‌شود از دو منبع پالم و سویاست که این دو ماده از برزیل و آرژانتین وارد می‌شوند و اکثر محصولات کشورهای یاد شده به صورت تراریخته تولید می‌شوند. وقف‌چی تاکید کرد: به‌طور کلی هرچه فاصله بین تولید روغن خام با استحصال روغن کمتر باشد، کیفیت روغن تولید شده، بالاتر می‌رود؛ به همین دلیل معمولا روغن‌های خام تولید داخل کیفیت بالاتری نسبت به روغن‌های وارداتی دارند.