انتخابی میان آب و آتش‌بس
در حالی که این امیدواری به وجود آمد با شروع آتش‌بس از هفته گذشته در سوریه و تعیین زمان برای مذاکرات سوری- سوری در نیمه دوم ماه جاری میلادی، روزنه‌ای برای حل بحران شش ساله سوریه ایجاد شود، اما روز گذشته خبرهایی مبنی بر احتمال پایان آتش‌بس و بایکوت مذاکرات آستانه توسط مخالفان دولت موجب شده تا یک‌بار دیگر امیدها برای پایان بحران سوریه کمرنگ شود.
گروه‌های شورشی مخالف دولت سوریه روز گذشته رسما اعلام کردند فرآیند آماده‌سازی برای مذاکرات صلح سوری- سوری که با هماهنگی روسیه و ترکیه بناست در اواخر ماه جاری میلادی برگزار شود را به حالت تعلیق درآورده‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، در بیانیه‌ای که توسط تعدادی از گروه‌های شورشی مخالف دولت سوریه به امضا رسیده مدعی شده‌اند که نقض گسترده آتش‌بس توسط دولت سوریه به وقوع پیوسته است و عملا این آتش‌بس در موارد مختلفی توسط دولت نقض شده است. گفتنی است از روز پنجشنبه با میانجیگری ترکیه و روسیه تا زمان تنظیم این گزارش آتش‌بس به صورت گسترده‌ای در سوریه برقرار شده است و بناست، آستانه قزاقستان در ماه جاری میلادی میزبان مذاکرات مخالفان و دولت سوریه باشد.
در این بیانیه شورشیان مدعی شده‌اند که ارتش سوریه و متحدان آن کماکان به حملات خود علیه مخالفان ادامه می‌دهند. از همین رو با توجه به نقض آتش‌بس، شورشیان مباحث مربوط به مذاکرات آستانه را نیز به حالت تعلیق درآورده‌اند. گروه‌های شورشی معتقدند که دولت سوریه منطقه وادی بردی در شمال غرب دمشق را مورد حمله قرار می‌دهد و به صورت روزانه این منطقه مورد بمباران قرار می‌گیرد که از سوی شورشیان مهم‌ترین مورد نقض آتش‌بس قلمداد می‌شود. اسامه ابو زید، سخنگوی هیات مخالفان مسلح سوریه نیز روز گذشته عنوان کرد: ما در قبال این حملات دست روی دست نمی‌گذاریم. اگر نظام سوریه به طور کامل به توافقنامه آتش‌بس پایبند نباشد ما نیز به روند مذاکرات بازنمی‌گردیم. هرچند مخالفان مدعی هستند که دولت سوریه به آتش‌بس پایبند نبوده است اما طبق توافق به عمل آمده با توجه به اینکه گروه تروریستی فتح‌الشام از جمله گروه‌هایی بود که از آتش‌بس خارج شد و با توجه به اینکه اعضای این گروه درمنطقه وادی بردی حضور دارند می‌توان آن را خارج از محدوده آتش‌بس دانست. گفتنی است منطقه وادی بردی از اهمیت بسیار استراتژیکی برای دولت برخوردار است چرا که این منطقه در شمال غرب سوریه از جمله مناطقی است که شریان اصلی آب به پایتخت را تامین می‌کند و میلیون‌ها نفر از طریق این منطقه آب‌شان تامین می‌شود.
شورشیان معتقدند شرایط انسانی صدها هزار نفر از ساکنان وادی بردی به خطر افتاده است. با این وجود شورشیان در بیانیه خود تاکید می‌کنند که هرگونه تغییر نظامی روی زمین نیز یک نقض آتش‌بس به حساب می‌آید. موقعیت وادی بردی و ناآرامی‌های اخیر موجب کمبود شدید آب در پایتخت سوریه از ٢٢ دسامبر شده است. تصاویری که از تاسیسات آبرسانی عین الفیجه منتشر شده نشان می‌دهد که ظاهرا این تاسیسات در حملات هوایی از بین رفته است. اما دولت معتقد است که این تاسیسات توسط شورشیان از بین رفته داخل آن با گازوییل پر شده تا عرضه آب به پایتخت با مشکل روبه‌رو شود. با این حال شورشیان می‌گویند که ارتش به دنبال بازپس‌گیری این منطقه است تا بتواند مشکل آبی که در دمشق به وجود آمده را برطرف کند که این موضوع می‌تواند آتش‌بس را به صورت جدی تهدید کند. با این حال شورشیان مدعی هستند که به آتش‌بس در سراسر سوریه احترام می‌گذارند ولی حملات ارتش سوریه متوقف نشده است. اما در طرف مقابل ارتش سوریه تمام این اتهامات را رد کرده است. گفتنی است شورای امنیت سازمان ملل در شب سال نوی میلادی به اتفاق آرا پیش‌نویس قطعنامه‌ای که توسط روسیه و ترکیه برای پایان دادن به جنگ در سوریه ارایه شده بود را تصویب کرد. اما این قرارداد آتش‌بس شامل گروه تروریستی داعش و فتح الشام و شبه نظامیان کرد سوریه نمی‌شود. گفتنی است آتش‌بس فعلی به مانند آتش‌بس‌های قبلی سوریه به صورت لرزان آغاز شد و با مشکلات زیادی از جمله خشونت و شیوع بیماری در مناطق مختلف نیز همراه شد اما تا حد زیادی در مناطق گسترده این آتش‌بس کماکان ادامه دارد.
چه کسانی در قالب آتش‌بس هستند؟
یک طرف این آتش‌بس نیروهای دولتی سوری، شبه نظامیان متحد و ارتش روسیه است و از سوی دیگر ارتش آزاد سوریه به همراه چندین گروه دیگر در قالب این آتش‌بس قرار دارند. وزارت دفاع روسیه تاکنون هفت تشکل عمده میانه رو را در قالب این آتش‌بس عنوان کرده است که از جمله آن می‌توان به فلیق الشام، احرارالشام، جیش الاسلام، اهل الشام، جیش المجاهدین، جیش الادلب و جبهه الشامیه اشاره کرد. احرار الشام که گفته بود این توافق را به صورت رزرو نگه می‌دارد و جیش الاسلام و گروه‌های دیگر پیش‌تر از سوی روسیه به عنوان سازمان‌های تروریستی شناخته می‌شدند.
در طرف مقابل تروریست‌های داعش وفتح الشام و گروه‌های وابسته به آنها طبق گفته ارتش سوریه شامل این آتش‌بس نمی‌شوند. فتح الشام روز جمعه عنوان کرده بود که به مبارزه خود علیه دولت ادامه می‌دهد. اما اکنون اعضای این گروه در حال حاضر بخشی از ائتلاف شورشی به شمار می‌آیند که کنترل استان ادلب را در اختیار دارند و همین موضوع شرایط آتش‌بس را پیچیده کرده است. در این بین ارتش آزاد سوریه عنوان کرده بود که شبه نظامی کرد نیز در قالب این آتش‌بس قرار نمی‌گیرند. گفتنی است شبه نظامیان کرد سوری با حمایت‌های امریکا بخش‌های زیادی از شمال شرقی سوریه را به تصرف خود درآوردند اما این گروه توسط ترکیه یک گروه تروریستی شناخته می‌شود. در این بین شکل آتش‌بس به گونه‌ای است که اگرچه مناطق گسترده‌ای را دربر می‌گیرد اما بیشتر مناطق تحت پوشش این آتش‌بس سراسری غرب سوریه را شامل می‌شود.
جنگ آب برای دمشق
گزارش‌های میدانی از سوریه حاکی از آن است که با توجه به بحران آبی دمشق ارتش سوریه از روز دوشنبه در راستای تصرف منطقه عین الفیجه قدم برداشته است، تا کنترل تاسیسات آبی این منطقه را در دست بگیرد. آن‌گونه که رامی عبدالحرمن، رییس دیده‌بان حقوق بشر سوریه در بریتانیا گزارش داده است، ارتش به صورت محدود در این منطقه پیشرفت نظامی داشته است. طبق گزارش‌ها نیروهای دولتی با شورشیان و به خصوص جبهه فتح الشام یکی از گروه‌های وابسته به القاعده که جزو آتش‌بس نیز قرار ندارد، درگیر شده است. گفته می‌شود این منطقه مورد حملات توپخانه‌ای قرار گرفته که هیچ تلفاتی گزارش نشده است. گفتنی است منطقه وادی بردی توسط نیروهای دولت از اواسط ٢٠١٥ مورد محاصره قرار گرفته است اما این محاصره در اواخر دسامبر تنگ‌تر شد تا ارتش در این منطقه دست بالاتر را داشته باشد. ارتش سوریه در موارد مختلف پس از محاصره مناطق مختلف در اطراف دمشق، اجازه خروج شورشیان را داده و سرزمین اصلی را پس گرفته از جمله آن می‌توان به منطقه داریا اشاره کرد و به نظر می‌رسد که قصد دارد در منطقه وادی بردی نیز از این شیوه استفاده کند. هرچند که اکنون آتش‌بس تا حدودی در این مناطق رعایت می‌شود، اما آن‌گونه که دولت سوریه می‌گوید، شورشیان سوری زیرساخت‌های کلیدی را برای تامین آب پایتخت از بین برده‌اند. آن‌گونه که سازمان ملل عنوان کرده حداقل چهار میلیون نفر در دمشق از روز ٢٢ دسامبر بدون آب گذران عمر می‌کنند. از سوی دیگر دیده‌بان حقوق بشر سوریه طبق آخرین گزارشی که داده است از یک هفته گذشته بیش از هزار غیرنظامی از جمله زنان و کودکان از منطقه وادی بردی خارج شده‌اند و در حال حرکت به سمت سایر نقاط استان هستند.
اکنون فارغ از اینکه القاعده و نیروهای وابسته به آن، منبع تامین آب دمشق را مسموم کرده‌اند یا دولت سوریه با بمباران این منبع اصلی تامین‌کننده آب دمشق را از بین برده است، موضوع اساسی چگونگی حل این مساله است. به نظر می‌رسد بحران آبی که در دمشق به وجود آمده شرایط را پیچیده کرده است. با توجه به شرایط کنونی شورشیان قطعا توانایی بازسازی این تاسیسات آبی را نخواهند داشت، در طرف مقابل دولت نیز دسترسی به این منطقه برای بازسازی این تاسیسات را طبق آتش‌بس ندارد. اما در این بین تنها دو راهکار باقی می‌ماند که دولت سوریه باید یکی را انتخاب کند. دولت اگر بخواهد به وسیله ارتش به پیشروی‌های خود در این منطقه که از سال ٢٠١٢در اختیار شورشیان قرار دارد ادامه دهد، ممکن است آتش‌بسی که می‌توانست پایانی بر بحران سوریه باشد را تحت تاثیر قرار دهد و در اینجا باید دولت بین آتش‌بس و آب یکی را انتخاب کند. در سناریوی دوم دولت برای دسترسی به این تاسیسات به سمت مذاکره پیش برود و با توجه به اینکه بخشی از شورشیان حاضر در منطقه از تروریست‌های فتح‌الشام هستند این سناریو بسیار سخت خواهد بود، مگر اینکه شورشیان مرز خود با فتح الشام را مشخص کنند و اجازه دسترسی به این تاسیسات داده شود تا اینکه بتوان آتش‌بس را از شکست احتمالی نجات داد.
