رقص پهپادها در کیش
هشتمین نمایشگاه هوایی کیش روز شنبه پس از چهار روز، به کار خود خاتمه داد؛ نمایشگاهی که از خیلی جهات بزرگ‌ترین رویداد هوایی کشور در سال‌های اخیر به شمار می‌رفت.
رویدادی با امیدها و افسوس‌های فراوان که اگر برنامه‌ریزی، تبلیغات، اجرا و هدف‌گیری بهتری داشت، می‌توانست مقدمه‌ای برای تبدیل‌شدن نمایشگاه کیش به رویدادی تأثیر‌گذار در آینده خاورمیانه شود. متأسفانه نمایشگاه سال جاری، گذشته از برخی رویکردهای مثبت، در عمل تکرار همان راهی بود که در دوره‌های پیشین برگزاری، بدون نتیجه‌ای چشمگیر، انجام شده بود؛ راهی که به‌طور‌قطع، مسیر توسعه‌ای که از آن انتظار می‌رفت و رقابت با رویدادهای مهم هوانوردی منطقه‌ای، مانند نمایشگاه دوبی و بحرین، از آن عبور نمی‌کند. در نگاهی کلی، نمایشگاه سال جاری کیش به‌طور متوسط ٢٠ درصد بزرگ‌تر از دوره قبلی بود و در مقایسه با دوره‌های قبل، شرکت‌کنندگان بین‌المللی استقبال به‌مراتب بیشتری از آن کرده بودند. بااین‌حال، همچنان جای خالی بسیاری از غول‌های مطرح دنیای هوانوردی که پیش از برگزاری نمایشگاه امید زیادی به حضور آنها می‌رفت، به‌وضوح احساس می‌شد.
جای خالی غول‌ها
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، در ماه‌های منتهی به نمایشگاه، اخبار ضدونقیض زیادی از احتمال حضور شرکت‌های بزرگ صنعت هوایی، مانند بویینگ و ایرباس، در نمایشگاه کیش به گوش می‌رسید. حتی شایعاتی مبنی بر رزرو‌شدن غرفه‌ها از سوی این شرکت‌ها شنیده شده بود؛ اما درنهایت، تقریبا هیچ‌کدام از شرکت‌های بزرگی که انتظارشان را داشتیم، در نمایشگاه حاضر نشدند. موضوعی که نه تنها شرکت‌های داخلی که حتی برخی از شرکت‌های خارجی شرکت‌کننده، مانند لوفت هانزا را هم به خاطر اطلاع‌رسانی حضور احتمالی آنها، کمی غافلگیر کرده بود. از میان مهم‌ترین شرکت‌های خارجی حاضر در نمایشگاه هم، می‌توان به UAC (یونایتد ایرکرفت کورپوریشن) و راشن هلیکاپترز روسیه، میتسوبیشی ژاپن و MTU و Lufthansa Tech آلمان، اشاره کرد؛ ضمن آنکه شرکت‌های بزرگ و کوچک دیگری از اروپای غربی و شرقی و کشورهای آسیایی هم در نمایشگاه، غرفه داشتند. همه این شرکت‌ها هم با لب‌هایی دوخته به نمایشگاه آمده بودند و عملا هیچ اشاره‌ای از قراردادهای احتمالی یا گفت‌وگوهای خود با طرف‌های ایرانی بروز نمی‌دادند. به‌عنوان‌مثال، میتسوبیشی بهطورمشخص مذاکرات برای فروش هواپیماهای منطقه‌ای MRJ خود را به ایران، تأیید کرد؛ اما از ذکر نام مشتری‌های احتمالی ایرانی طفره رفت. به علاوه ابراز کرد هنوز در مراحل ابتدایی چنین مذاکراتی هستند و همچنان هیچ قراردادی امضا نشده است. در صورت امضای قرارداد هم، حداقل تا سال ٢٠١٨، نمی‌تواند هواپیمایی را به ایران تحویل دهد. لوفت هانزا تک (بازوی تعمیر و نگهداری شرکت هواپیمایی آلمانی لوفت هانزا) نیز از درجریان‌بودن مذاکراتی مشابه برای همکاری در تعمیر و نگهداری هواپیماهای ایرانی خبر داد؛ اما از اشاره به جزئیات احتمالی خودداری کرد. این در حالی بود که به‌ظاهر، مذاکرات پشت‌پرده‌ای بین این شرکت و ایران‌ایر و چند شرکت دیگر در مدت نمایشگاه و پیش از آن، در جریان بود. شرکت‌های روسی که امسال به وضوح پررنگ‌تر از گذشته در کیش حاضر شده بودند، ظاهرا درگیر مذاکراتی متعدد با طرف‌های ایرانی بر سر هواپیماهای مسافربری خود شامل «سوپرجت١٠٠» و «ام سی٢١» بودند که به نظر نمی‌رسید خیلی در این زمینه به موفقیت رسیده باشند. شرکت‌های داخلی طبق انتظار، پررنگ ظاهر شده بودند. تقریبا همه شرکت‌های هواپیمایی، غرفه‌ای چشمگیر در نمایشگاه داشتند؛ به علاوه بعضی از مهم‌ترین شرکت‌های حوزه دفاعی، شاید برای اولین‌بار، برخی از مهم‌ترین دستاوردهای خود در حوزه هوانوردی را با دستانی گشاده به نمایش در می‌آوردند. به‌عنوان‌مثال غرفه هسا (شرکت صنایع هواپیماسازی ایران) شاهد حضور بسیاری از پهپادهای مشهور این شرکت، مانند حماسه، ابابیل و کرار بود. همچنین پنها (پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای ایران) نیز با خود هلیکوپترهای ٢٠٦ و ٢١٢ (بدنه) را برای نمایشگاه آورده بود.
نمایش هوایی
بهطورمشخص، بارز‌ترین بخش نمایشگاه سال جاری، نمایش‌های هوایی پررنگ آن بود. نمایش‌هایی هوایی که دست کمی از نمایشگاه‌های هوایی بزرگ و مشهور دنیا نداشت. برای نمایش‌های هوایی، نمایشگاه کیش برای نخستین‌بار در تاریخ خود، شاهد حضور پررنگ تیم‌های مشهور آکروبات هوایی خارجی بود؛ تیم شوالیه‌های روسی با جنگنده‌های سوخو-٢٧ و تیم زنبورهای بالتیک با جت‌های ال-٣٩، نمایش‌های هوایی زیبایی را در همه روزهای نمایشگاه در آسمان غبارآلود کیش اجرا کردند؛ به علاوه نیروی هوایی کشورمان هم برای نمایشگاه سنگ تمام گذاشت و جنگنده‌های این نیرو، نمایش‌های هوایی بسیار زیبایی را در مدت برگزاری نمایشگاه به صورت روزانه اجرا کردند. به علاوه جنگنده‌های صاعقه هم به صورت ثابت در نمایشگاه حاضر بودند. با این وجود، در این بخش جای خالی هواپیماهای مسافربری و تجاری به‌خوبی محسوس بود. تصور و انتظار اولیه از نمایشگاه، این بود که در بخش نمایش خارج از سالن آن، شاهد حضور پررنگ هواپیماهای مسافربری شرکت‌های خارجی یا دست‌کم هواپیماهای بعضی شرکت‌های داخلی باشیم که هیچ‌کدام محقق نشد و تنها هواپیمای مسافربری حاضر، ایرباس ٣٢٠ تازه‌وارد شرکت کیش بود که در گوشه محل برگزاری نمایش‌های هوایی حضور داشت. به‌این‌ترتیب، نمایش‌های هوایی به نسبتی نابرابر میان هواپیماهای فوق سبک، معدود هلیکوپترهای حاضر و جت‌های جنگی تقسیم شده بود.
نمایشگاهی که نبود
نمایشگاه کیش به‌جز بخش نمایش‌های هوایی متأسفانه چیز چندانی برای عرضه نداشت و به‌جز بازدید مقامات در روزهای مختلف آن خبر خاصی نبود. به‌صورت‌کلی نمایشگاه‌های هوایی در سراسر دنیا هدف، چارچوب و دستاوردهای مشخصی دارند که مشخصا نمایشگاه هوایی کیش همچنان فاقد آنهاست. نمایشگاه‌های هوایی برگزار می‌شوند تا چارچوب مناسبی باشند برای رونمایی از قراردادها و توافقاتی که قبلا یا در طول نمایشگاه بین شرکت‌ها منعقد شده‌اند، همچنین با گردهم‌آوردن شرکت‌های مختلف، زمینه مذاکرات رودرروی آنها با مشتریان بالقوه را فراهم کنند. ضمن آنکه تلاش می‌کنند تا مجالی باشند برای نمایش توانمندی‌ها و استعدادهایی که شرکت‌های مختلف برای عرضه در توان دارند. در حاشیه آنها هم عموما کنفرانس‌های مرتبط بین‌المللی با موضوعاتی مختلف جریان دارد. کیش متأسفانه باوجود رشد مثبت خود نسبت به دوره‌های گذشته همچنان در هیچ‌کدام از این زمینه‌ها نمره قبولی نگرفت. نمایشگاه، فاقد بیلان مالی مشهود و دستاوردی مشخص بود؛ به‌عنوان‌مثال مهم‌ترین نمایشگاه هوایی منطقه خاورمیانه درحال‌حاضر نمایشگاه هوایی دوبی است که در سال‌های زوج (شمسی) اوایل پاییز برگزار می‌شود. این نمایشگاه در سال‌های اخیر به لطف هدفمندبودن روال برگزاری و قراردادهای عمده‌ای که در طول آن امضا شده‌اند به یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های هوایی دنیا بدل شده است. در چنین شرایطی انتظار می‌رفت با هدف‌گیری مناسب، کیش حداقل اولین گام‌های خود را به‌سوی تبدیل‌شدن به رویداد هوایی مؤثری در خاورمیانه بردارد. اگرچه طبیعتا با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی روز همه‌چیز در دستان برگزار‌کنندگان نبوده، اما همچنان نمایشگاه فاقد چارچوب‌ها و نظم لازم بود. به‌طور مشخص ستاد برگزاری (شرکت برگزار‌کننده نمایشگاه) و سازمان منطقه آزاد کیش چندان با هم هماهنگ نبودند. به‌جز ستاد برگزاری، خود سازمان منطقه آزاد کیش هم به‌خوبی آماده برگزاری این برنامه نبود. ضمن آنکه از منظر ارتباط رسانه‌ای و تبلیغات، بسیار ضعیف عمل شده بود. بسیاری از خبرنگاران حاضر در نمایشگاه از طریق دعوت مستقیم با تقبل تمامی هزینه‌ها از سوی سازمان منطقه آزاد به نمایشگاه آورده شده بودند، اما آنهایی که مستقیما از سوی رسانه‌های متبوع خود فرستاده شده بودند بعضا تا روز دوم نمایشگاهی که فقط چهار روز است هنوز کارت خبرنگاری خود را دریافت نکرده بودند، کارتی که خیلی زود مشخص شد به‌دلیل نبود هماهنگی مناسب در روابط‌عمومی منطقه آزاد، ارزش خاصی جز اتلاف وقت و اعصاب آنها نداشت. به همه اینها برخورد نه‌چندان محترمانه برخی از مقامات منطقه آزاد با خبرنگاران را هم اضافه کنید. این در حالی است که در نمایشگاه‌های بین‌المللی تمامی این رویه، هم به صورت آنلاین روی سایت و هم در محل برگزاری پیش‌بینی می‌شوند. برای بازدیدکنندگان هم به‌جز روی سایت، نه نقشه‌ای از سالن برگزاری در محل وجود داشت و نه دسته‌بندی مشخصی به چشم می‌آمد. درهرحال نمایشگاه کیش دوره هشتم خود را در حالی به پایان رساند که باوجود رشد مثبت و نمایش‌های هوایی زیبا همچنان نتوانسته بود جهت‌گیری مناسب خود را برای پیشرفت پیدا کند؛ جهت‌گیری مناسبی که با توجه به اقبال سال‌های اخیر دولت به صنعت هوانوردی می‌تواند زمینه‌ساز اتفاقات مثبت زیادی در آینده شود.
