دیپلماسی نفتی ایران و عربستان
مقامات نفتی ایران و عربستان در وین دیدار کردند. دیداری که نه در قالب یک نشست رسمی اوپک؛ بلکه آماده‌سازی برای مذاکرات در حاشیه نشست الجزایر تلقی می‌شود اما به قول خاویر بالاس خبرنگار نفتی با سابقه بلومبرگ، یکی از «واقعی‌ترین» نشست‌های رسمی اوپک به حساب می‌آید.
آن طور که رسانه‌ها پس از این دیدار منتشر کردند، عربستان سعودی به ایران پیشنهاد کرده است که اگر ایران سطح تولید خود را در حالت فعلی حفظ کند؛ سعودی‌ها حاضرند تولید خود را به اوایل سال میلادی جاری برسانند. طبق بررسی‌ها عربستان سعودی در ماه ژانویه معادل 10میلیون و 91هزار بشکه نفت در روز روانه بازار کرد و اکنون تولید خود را به 10میلیون و 605 هزار بشکه رسانده است. به این ترتیب اگر منظور سعودی‌ها از اوایل سال جاری، تولید ماه ژانویه باشد، آنها در صورت پذیرش شرط از طرف ایران، تولید خود را 514 هزار بشکه کاهش خواهند داد. در مقابل اما ایران از ژانویه تاکنون 728هزار بشکه به تولید نفت خود افزوده و طبق تازه‌ترین گزارش ماهانه اوپک در ماه آگوست 3میلیون و 643 هزار بشکه در روز تولید کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، در عین حال یک منبع آگاه به فایننشال‌تایمز گفت که در صورتی که ایران تولید خود را در سطح ماه آگوست حفظ کند عربستان تولید خود را به میزان یک میلیون بشکه در روز کاهش خواهد داد. ایران تاکنون اعلام کرده است که تا رسیدن به سطح تولید 4میلیون بشکه در روز حاضر به پذیرش طرح فریز نخواهد بود. اکنون هنوز مشخص نیست که مقامات ایرانی در مقابل این پیشنهاد زیاده‌خواهانه سعودی‌ها چه موضعی بگیرند. گزارش این روزنامه را درباره این نشست و حاشیه‌های رخ داده در بازار در آستانه نشست الجزایر را در ادامه می‌خوانید.
تنها دو روز دیگر تا شروع نشست مجمع جهانی انرژی در الجزایر باقی مانده است. نشستی که این بار تحت‌الشعاع برگزاری دیدار غیررسمی اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و تولیدکننده‌های غیراوپکی نظیر روسیه که در حاشیه آن برگزار خواهد شد، قرار گرفته است. اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها پس از گذشت 5 ماه از نشست ناموفق دوحه بار دیگر دور هم خواهند آمد تا در مورد امکان‌سنجی فریز نفتی با یکدیگر به گفت‌وگو بپردازند. تجربه نشست دوحه سبب شده تا بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بازار نفت امید زیادی برای دستیابی به اجماع در این نشست نداشته باشند و حتی عده‌یی از آنها مطرح شدن مجدد فریز نفتی را صرفا نوعی بازی رسانه‌یی از سوی کشورهای تولیدکننده برای افزایش قیمت نفت قلمداد کنند. اما در دو روز گذشته اتفاقاتی رخ داده که می‌تواند خلاف این ادعاها را ثابت کند. اتفاق‌هایی که به نوعی حاکی از عزم جدی کشورهای تولیدکننده برای رسیدن به توافقی مبنی بر فریز تلقی شده است. انتشار خبر دیدار مقامات نفتی ایران و عربستان در روز چهارشنبه شاید یکی از مهم‌ترین اتفاقات نه تنها در موضوع گفت‌وگوهای فریز نفتی بلکه در کل صنعت جهانی نفت در سال‌های اخیر است. دو کشوری که درحال حاضر در تمامی مسائل منطقه‌یی ازجمله عرضه نفت به عنوان رقیب شناخته می‌شوند.
هر چند جزییات زیادی از این دیدار منتشر نشده اما صرف برقراری کانال دیپلماتیک بین این دو کشور و مذاکره دو جانبه مستقیم در موضوع فریز نفتی می‌تواند پشت‌گرمی برای گفت‌وگوهای آتی در الجزیره باشد. این مذاکرات درحالی صورت گرفت که رویترز به نقل از منابع آگاه گزارش داد، عربستان سعودی ابراز آمادگی کرده است در صورتی که ایران تولید نفت خود را در سطح فعلی نگاه دارد، عربستان تولید خود را به اوایل سال جاری میلادی باز خواهد گرداند. شرطی که شاید جدید به نظر برسد اما با نگاهی به توافقنامه فریز نفتی دوحه که کشورها را متعهد به حفظ سقف تولید خود در سطح ماه ژانویه 2016 داشت، تازگی خود را از دست داده و به نوعی ترفند جدید عربستان برای کسب هر چه بیشتر منفعت خود به حساب می‌آید.
از سوی دیگر، عراق همسایه غربی ایران که از فرصت تحریم‌های بین‌المللی علیه برنامه هسته‌یی ایران استفاده کرده و با افزایش چشمگیر تولید خود به رده دوم اوپک دست یافته و جای ایران را در این جدول تصاحب کرده است روز پنج‌شنبه از جاه‌طلبی‌های جدید نفتی خود پرده برداشت. روز پنج‌شنبه جبار اللعیبی، وزیر نفت جدید عراق اظهار کرد که این کشور از هر گونه توافقی مبنی بر افزایش قیمت نفت حمایت خواهد کرد اما خواهان رسیدن به سقف تولید خود را در بازه 4میلیون و 750هزار تا 5 میلیون بشکه در روز است. اظهاراتی که به نوعی رجزخوانی پیش از آغاز مذاکرات تلقی می‌شود. مقامات ایران و عربستان سعودی به عنوان دو عضو اصلی اوپک که رقابت میان آنها دستیابی به توافق مبنی بر فریز نفت را در ابتدای سال جاری از مسیر خود خارج کرد با یکدیگر در وین دیدار کرده‌اند. این دیدار در راستای دومین روز از گفت‌وگوها مبنی بر آماده‌سازی برای گفت‌وگوهای اصلی در نشست الجزایر است که درحال حاضر در مقر سازمان کشورهای صادرکننده نفت در وین اتریش برقرار شده است.
به گفته یک منبع آگاه این جلسه خصوصی بوده و این دو کشور هنوز به توافقی دست نیافته‌اند. مذاکره خصوصی بین ایران و عربستان به عنوان دو عضو پیشرو اوپک و رقیب منطقه‌یی اتفاقی نادر و نشان‌دهنده این است که تلاش‌های دیپلماتیک برای تضمین یک توافق معنادار در نشست الجزایر کماکان ادامه دارد. قیمت نفت در ماه جاری متاثر از نگرانی‌ها در مورد جدی نبودن تعهدات مبنی بر محدودیت عرضه نفت مجددا کاهش یافته است. در نظرسنجی که بلومبرگ به تازگی از 23تحلیلگر انجام داده است تنها دو نفر پیش‌بینی کردند که در نشست این هفته الجزایر توافقی حاصل خواهد شد. هلیما کرافت، سرپرست بخش استراتژی بازار کالاها در موسسه «آر. بی. سی کپیتال مارکتس» معتقد است:«احتمال (دستیابی به توافق) در گروه تصمیم کارتل(اوپک) در عمل‌گرا بودن است».
سایه نشست دوحه بر نشست الجزایر
تلاش اخیر اوپک مبنی بر دستیابی به توافقی که روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده غیراوپکی را نیز شامل می‌شد در اواسط ماه فوریه در دوحه انجام شد که با اصرار دقیقه نودی عربستان مبنی بر لزوم پیوستن ایران به این توافق با شکست مواجه شد. ایران در آن زمان با توجه به شرایط جدیدی که برای آن کشور با برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی ایجاد شده بود از پیوستن به این توافق امتناع کرد تا بتواند صادرات نفت خود را افزایش دهد.مذاکرات این هفته در وین به عنوان آخرین گام از مجموعه دیپلماسی رفت و برگشتی است که شامل دیدارهای مقامات اوپک از پاریس تا مسکو و خاورمیانه است.
محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک در ابتدای ماه سپتامبر به قطر و ایران سفر کرد تا پیش از برگزاری نشست الجزیره بتواند اجماعی را ایجاد کند. همچنین ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور فدراسیون روسیه نیز در اوایل این ماه در اظهارنظری عنوان کرد که کشورهای تولیدکننده می‌توانند بر اختلافات خود فائق آیند. «جیمی وبستر» عضو مرکز سیاست انرژی در دانشگاه کلمبیا معتقد است از زمان مطرح شدن استراتژی فریز نفتی از سوی اوپک در دو سال گذشته با توجه به بازیابی قابل توجه تولید نفت ایران از زمان لغو تحریم‌های بین‌المللی در ماه ژانویه هیچ زمان شانس دستیابی به این توافق به اندازه حالا نبوده است.
الجزایر درحالی در این هفته میزبان نشست غیررسمی وزرای نفت خواهد بود که همواره به عنوان سرزمین شگفتی‌ها در نشست‌های نفتی مطرح بوده است. نتایج دو نشست آخر سازمان کشورهای صادرکننده نفت که در سال‌های 2004 و 2008 در این کشور برگزار شد، بازار نفت را با شوک کاهش غیرمنتظره تولید برای افزایش قیمت نفت مواجه کرد. این بار نیز این امکان دارد که این اتفاق تکرار شود و با بازگشت وزرای نفت به الجزیره برای نخستین بار در هشت سال گذشته تولید محدود شود.
فریز نفت عراق روی تولید 5 میلیون بشکه‌ای
در همین حال جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق روز پنج‌شنبه اظهار کرد که کشورش از هر گونه توافقی در نشست این هفته تولیدکنندگان در الجزایر مبنی بر افزایش قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی حمایت می‌کند. وی همچنین افزود که نوسان قیمت نفت به شکل بدی روی تولیدکنندگان تاثیر گذاشته است.
اللعیبی اظهار کرد:«سیاست و هدف اصلی عراق دفاع از سهم این کشور در تولید نفت در بازه 4میلیون و 750هزار تا 5 میلیون بشکه‌یی در روز است.» به نظر نمی‌رسد که این بازه تولیدی که وزیر نفت عراق به آن اشاره می‌کند از سر دلسوزی برای بازار نفت و در جهت همکاری برای دست یافتن به توافق باشد. عراق برای رساندن تولید نفت خود به 9میلیون بشکه در روز برنامه دارد. اما به نظر می‌رسد که اکنون این کشور با کمبود شدید سرمایه مواجه شده و دست یافتن به این سطح از تولید درحال حاضر برای این کشور مقدور نیست.
عراق کشوری است که در دو سال اخیر توانسته تولید نفت خود را بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد که این برای کشوری که درگیر مشکلات شدید امنیتی و مبارزه با گروه تروریستی داعش است، دستاورد قابل توجهی است. اما به نظر می‌رسد اکنون این کشور با مشکل تامین سرمایه در پروژه‌های نفتی خود مواجه است.
کاهش قیمت نفت، شیره منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری بیشتر عراق برای افزایش تولید را کشیده است. عراق خود اقدام به فاینانس سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز در تولید نفت این کشور می‌کند درحالی که بخش اجرایی این کار در اختیار کمپانی‌های بین‌المللی نظیر لوک‌اویل، بی‌پی و رویال داچ‌شل است. کاهش قیمت نفت سبب کاهش شدید درآمدهای نفتی این کشور است. در نبود این درآمدها، عراق و شرکایش مجبور به کاهش مقیاس بلندپروازی‌های خود هستند.
کمپانی‌های بزرگ نفتی که درحال فعالیت در بزرگ‌ترین میدان‌های نفتی خارج از بصره هستند درحال بازبینی در برنامه‌های حفاری خود هستند. سطح تولید نفت از میدان«رومیله» به عنوان دومین میدان نفتی بزرگ جهان در عدد یک میلیون و چهارصد هزار بشکه در روز باقی خواهد ماند. این نکته را «آریل فلورس» مدیر ارشد «بی.پی» عنوان کرده است. همچنین شل و لوک‌اویل نیز درحال متوقف کردن تلاش‌های خود برای افزایش تولید از دیگر میدان‌های مختلف و کلیدی نفت در این کشور هستند.
بنابراین وقتی جبار اللعیبی صحبت از سهم 5میلیون بشکه‌یی نفت می‌کند به این علت است که این کشور در شرایط فعلی توان فنی تولید نفت بیش از این را ندارد. همانطور که عنوان شد، عراق پیش از این هدف‌گذاری خود را روی تولید 9میلیون بشکه نفت تا 2020 گذاشته بود که اکثر کارشناسان آن را غیرواقعی و غیرعملی عنوان کرده بودند. با این وجود بسیاری از تحلیلگران پتانسیل بالایی در عراق برای افزایش تولید نفت می‌بینند. آژانس بین‌المللی انرژی پیش از این پیش‌بینی کرده بود که تولید نفت عراق تا پایان 2020 به 6 میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
درحال حاضر تولید نفت عراق بیش از 4میلیون و 300هزار بشکه در روز است درحالی که میانگین تولید این کشور در سال 2014 حدود 3میلیون و 270هزار بشکه بود. بنابراین اظهارات وزیر نفت این کشور نشان‌دهنده این است که عراق خواهان افزایش 450 تا 700هزار بشکه در روز از تولید نفت خام خود است و تولید نفت خود را در این سطح فریز خواهد کرد.
مشابه این وضعیت برای عربستان‌سعودی و روسیه نیز صادق است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که علت دنبال شدن فریز نفتی از سوی این دو کشور این است که درحال حاضر توان فنی برای تولید نفت بیش از سطح فعلی در مسکو و ریاض وجود ندارد. چراکه اگر این توان فنی و مالی در اختیار آنها بود این دو کشور تولید نفت خود را بیش از این نیز افزایش می‌دادند و هنگامی که عملا تولید آنها به سقف فنی خود رسید، صحبت از اعمال محدودیت روی تولید دیگر کشورها می‌کردند.
