راه سخت ایران برای عضویت در W.T.O
سازمان تجارت جهانی یا W.T.O تشکیلاتی برای تجارت آزاد، محیطی برای دولتها که در آن راجع به موافقتنامههای تجاری بحث و گفتوگو میکنند و مکانی برای حل و فصل مناقشات تجاری است.
ایران حدود ۲۰ سال است که خواهان عضویت در این سازمان است و هماکنون بهعنوان عضو ناظر در جلسات این سازمان شرکت میکند. بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران با کشور های ۱+۵ و لغو نسبی تحریم ها ایران به دنبال عضویت دائم در این سازمان برآمد تا بتواند به وسیله آن پیمان تجارت آزاد اروپا را نیز به امضا برساند. در روزهای اخیر، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پی بازگشت هیات اقتصادی و گمرکی اتحادیه اروپا از تهران با صدور بیانیهای از الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت حمایت کرد. به طور کلی باید دید که ایران بعد از ۲۰ سال تلاش برای پیوستن به این سازمان چه نتیجه ای میگیرد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، کاظم دوست حسینی، از اعضای اتاق بازرگانی میگوید:« ایران در گذشته مقدماتی را برای عضویت فراهم کرده بود و حتی به عنوان عضو ناظر هم پذیرفته شده بود، اما اعمال نظر برخی کشور ها به ویژه ایالات متحده آمریکا تاکنون مانع جدی در عدم پذیرش ایران در این سازمان ایجاد کرده است.»
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پی بازگشت هیات اقتصادی و گمرکی اتحادیه اروپا از تهران با صدور بیانیهای از الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت حمایت کرد. یکی از اهداف کشور های در حال توسعه پیوستن به سازمان تجارت جهانی یا W.T.O است. با توجه به اینکه اکنون ایران در فضای پساتحریم قرار دارد و بهترین فرصت برای پیوستن به W.T.O فراهم است، این موضوع را چطور ارزیابی میکنید؟
به طور کلی عضویت هر کشور در نهادها، پیمان ها و تشکل های بین المللی برای کشورها به معنی گسترش ارتباطات و مبادلات با سایر اعضا و در عین حال پذیرفتن مقررات آن تشکیلات بین المللی به جای مقررات ملی است. در مورد سازمان تجارت جهانی، با توجه به اصول آن سازمان، کشورها عضویت در آن را به قیمت از دست دادن استقلال تجاری و تا حدودی استقلال اقتصادی و سیاسی پذیرفته اند. در نتیجه برای کشور های در حال توسعه که عمدتا وارد کننده هستند شاید دستاورد های عضویت در این سازمان نظیر افزایش تولید، تجارت، اشتغال و بهره وری به مراتب کمتر از ضرر از دست دادن اختیار تجاری و واگذاری حاکمیت و استقلال اقتصادی به کشور های توسعه یافته باشد. بنابراین به نظر میرسد در تعریف اهداف سازمان تجارت جهانی حتی اگر بپذیریم که منافع کشورهای در حال توسعه هم مد نظر بوده، در عمل این کشورهای سرمایه داری و توسعه یافته هستند که بیشترین منافع را کسب میکنند. مدل مشابه این وضعیت را ما در اتحادیه اروپا و عضویت کشورهای ضعیف اروپایی در آن و پذیرش پول واحد اروپایی یعنی یورو شاهد بودیم که بهتدریج باعث شد سرمایه ها به سمت کشورهای قدرتمند اروپایی هدایت و در آنجا متمرکز شود و بیکاری و فقر در کشور های ضعیف گسترش پیدا کند. اکنون سالهاست که اقتصاد های ضعیف اروپا اختیار اعمال سیاستهای پولی مثل افزایش حجم نقدینگی برای جبران کسری بودجه را از دست داده اند و چاره ای جز ریاضت اقتصادی و اصرار و التماس برای دریافت وام از خارج ندارند.
ایران حدود ۲۰ سال است که خواهان عضویت در سازمان تجارت جهانی است و هماکنون بهعنوان عضو ناظر در جلسات این سازمان شرکت میکند. همانطور که میدانید بسیاری از کشورهای اطراف ایران نظیر افغانستان به سازمان تجارت جهانی پیوستهاند، اما ایران هنوز نتوانسته است به این مهم دست پیدا کند. پیوستن به سازمان تجارت جهانی برای ایران اولویت دارد؟
با توجه به حساسیت نظام جمهوری اسلامی ایران نسبت به حفظ استقلال همه جانبه بهنظر میرسد عضویت در سازمان تجارت جهانی و پذیرفتن شروط آن سازمان به مراتب سخت تر از عضویت کشور های مشابه ایران باشد. سیاست های حمایت از تولید داخلی از طریق اعمال نرخ های نسبتا زیاد تعرفه گمرگی (مثلا برای خودرو) با عضویت در این سازمان نمیتواند در بلند مدت ادامه داشته باشد و باید به تدریج کاهش یابد. مشکلات سیاسی با بعضی کشورها هم در ایران مزید بر علت شده است. به عنوان مثال، ما اکنون در ایران شاهد این هستیم که ثبت سفارش برای واردات کالا از آمریکا تقریبا ممنوع شده است، در حالی که هیچ مقررات مکتوبی برای آن وجود ندارد. این شرایط با اصول سازمان تجارت جهانی در تضاد است. بنابراین عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی در شرایط فعلی نه محتمل است و نه مقدور. کشورهایی نظیر افغانستان که به نظر میرسد اقتصادی ضعیف تر از ما دارند و به نوعی منابع و ظرفیت های کمتری دارند که از دست بدهند شاید راحت تر بتوانند با اصول سازمان تجارت جهانی کنار بیایند.
اگر ما عزم جدی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی داشته باشیم باید چه مقدماتی را برای آن فراهم کنیم؟
اگر ایران تصمیم جدی به عضویت در این سازمان را داشته باشد مقدمه آن حذف مقرراتی است که واردات یا صادرات را برای همه کشورها بهطور یکسان محدود میکند. این شاید شامل محدود کردن صادرکنندگان و وارد کنندگان نیز بشود. البته حتما تنها خواست ایران در تصمیم گیری برای عضویت کامل در این سازمان کافی نیست. اگرچه ایران در گذشته مقدماتی را برای عضویت فراهم کرده بود و حتی به عنوان عضو ناظر هم پذیرفته شده بود، اما اعمال نظر برخی کشور ها به ویژه ایالات متحده آمریکا تاکنون مانع جدی در عدم پذیرش ایران در این سازمان ایجاد کرده است.