آژیر خطر در تالار شیشه‌ای
اقتصاد هنوز در ریکاوری است. این موضوع را از وضعیت پیشانی اقتصاد می‌توان فهمید. بازار سرمایه پس از درجا زدن‌های پیاپی بعد از رونق اندک برجامی، روز گذشته 1026 واحد سقوط کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، این سقوط کانال ٧٤ هزار و ٨٥٠ واحدی را رقم زد. کانالی که حتی پیش از لغو تحریم‌ها نیز بالای ٢٦ هزار واحد بود. در سه سال گذشته وضعیت آنقدر بد بود که نتوان درمان را آغاز کرد لذا تنها با مُسکن‌های ضدتورمی، جلوی وخیم‌تر شدن اوضاع گرفته شد. حال بد اقتصاد را در گزارش‌های مقامات عالیرتبه کشور می‌توان دید.
گزارش مفصل طیب‌نیا، وزیر اقتصاد به مجلس دهم اگرچه بیشتر به دنبال مقصریابی است و از اقتصادی که تحویل گرفته و وضع وخیم آن صحبت می‌کرد اما در خلال سطرهای آن می‌شد شرایط بد اقتصاد را همچنان ملاحظه کرد. این وضعیت را البته در گزارش نعمت‌زاده، وزیر صنعت با صراحت بیشتری می‌شد دید. او در گزارش خود تاکید کرد: «در رونق اقتصادی به‌شدت مشکل داریم که می‌توان آن را در بین جوانان، فعالان اقتصادی و جامعه مشاهده کرد. » وقتی این گفته‌ها را کنار ابلاغیه‌ها و بخشنامه‌های بانک مرکزی برای بسیج اعتبارات به سمت بنگاه‌های تولیدی می‌گذاریم؛ درک شرایط اقتصاد که دیروز در تابلوهای بازار سرمایه هم خودنمایی کرد، چندان دشوار نخواهد بود.
وضعیت نابسامان اقتصادی که تنها تورم قیمت‌ها در آن کنترل شده، مسبب رکود و ریزش‌ها در بازار سهام هم شده است. به‌طوری‌که کارشناسان معتقدند: در شرایط کنونی معاملات بازار سرمایه و حرکت شاخص بورس براساس واقعیت‌های اقتصادی کشور است. هرچند در زمستان گذشته در مقاطعی رشد شاخص‌ها اتفاق افتاد اما با کاهش هیجان‌های ناشی از انتشار خبر رسیدن به توافق هسته‌ای و نیز اجرایی شدن برجام، در حال حاضر سرعت رشد شاخص و قیمت‌ها در بورس کاهش یافته است و در شرایط کنونی معامله گران بازار به دنبال خبر تازه به عنوان بهانه‌ای برای بازگشت دوباره نقدینگی به معاملات هستند. ابهامات اقتصادی عامل سقوط شاخص‌ها از سوی دیگر با توجه به اینکه خبر تازه‌ای در خصوص اجرای برجام و رفع تحریم‌ها شنیده نمی‌شود به‌نظر می‌رسد ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک دوباره بر بازار سرمایه حاکم شده و این موضوع جذب سرمایه‌های جدید شده و رونق بورس را تحت تاثیر خود قرار داده است. تحلیلگران می‌گویند: تا ریسک‌های اقتصاد کشور از بین نرود نباید منتظر رونق بورس و تحول‌اقتصادی در کشور بود و با امضای چند تفاهمنامه اقتصادی اتفاقی در حوزه اقتصاد رخ نخواهد داد.
در این باره علی‌رضا باغانی، کارشناس بازار سرمایه گفت: بورس بعد از رشد هیجانی زمستان سال گذشته، که ناشی از انتخابات و امضای برجام بود، از اواسط اسفندماه به سمت کاهش حرکت کرد. هر چند برخی کارشناسان تصور می‌کردند امسال، سال رویایی برای بازار سهام باشد اما مشکلات اقتصادی در ایران سبب شد تا شاخص سهام کاهش پیدا کند. او ادامه داد: بازار سهام به وضعیتی رسیده که نیاز به کف‌سازی مجدد دارد و همین امر نیز در کاهش شاخص سهام هم تاثیرگذار بوده، هرچند نمی‌توان ادعا کرد که این اصلاح شاخص روا و به حق است اما وقتی سیاست‌های اقتصادی مشخص نیست، نمی‌توان توقع داشت سرمایه‌گذاران چشم بسته اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
این کارشناس بورس با اشاره به مشخص نبودن وضعیت صنعت در ایران تاکید کرد: هنوز وضعیت خودروسازی‌ها مشخص نیست، تولید و فروش شرکت‌ها بهبود نداشته، نرخ سود بانکی رعایت نمی‌شود و مساله نرخ خوراک پتروشیمی‌ها مورد مناقشه قرار دارد. درنتیجه بازار بی‌افق است و این وضعیت نمی‌تواند به بهبود پایدار اوضاع کمک کند.
به گفته او در بازار سرمایه ایرانی، شرکت‌هایی وجود دارند که به آنها لیدر اطلاق می‌شود و روند حرکتی آنها بر جهت‌گیری بازار تاثیر می‌گذارد. خودروسازی‌ها به ویژه سایپا و ایران خودرو لیدرهای بازار سرمایه در ایران بودند و رکود در خودروسازی خود تاثیر شگرفی بر بازار سهام می‌گذارد. باغانی تاکید کرد: از سوی دیگر به لحاظ سنتی، ماه رمضان موجب کاهش خرید و فروش در بازار می‌شود اما ابهامات بازار عامل اصلی کاهش شاخص سهام است. درواقع باید اقتصاد ایران ابهامات کمتری داشته باشد تا روند بازار به طبیعت خود بازگردد.
او در پاسخ به سوالی مبنی براینکه آیا رشد زمستان گذشته ناشی از حباب بود، توضیح داد: خیر، ما در سال‌زمستان ١٣٩٤ با حباب رو به‌رو نبودیم، بلکه با رشد هیجانی رو به‌رو شدیم؛ رشدی که ناشی از توافقات هسته‌ای ایران و غرب و افزایش امیدواری‌ها نسبت به بهبود وضعیت آتی اقتصاد بود ولی پس از ٦ ماه تغییر خاصی در اقتصاد روی نداد و دلسردی بر فضا سایه افکند. عامل مهمی برای منفی شدن بازار وجود ندارد در مقابل اما کارشناسانی هستند که شرایط را برای رونق بورس مهیا می‌دانند یا دست کم گمانی برای افت یک‌باره شاخص‌ها ندارند. ایمان جوکار، کارشناس بازار سهام از آن دست تحلیلگرانی است که افت یک‌باره بورس را منطقی ندانسته و اعلام کرد: علت خاصی برای سقوط بازار در روز گذشته در دست نیست. درواقع عوامل نگران‌کننده‌ای وجود ندارد که محرک سقوط بازار باشد و می‌شود گفت عدم وجود اطلاعات مثبت در بازار و کمبود اطلاعات عامل این سقوط است.
او افزود: با همه این تفاسیر می‌توان دلایلی را که به چنین اتفاقاتی منجر می‌شوند برشمرد. یکی از این دلایل بی‌اطلاعی بازار از افق صنعت در کشور است. صنایعی مانند خودروسازی، نفت، پتروشیمی، سیمان و... سمت و سوی آتی خود را مشخص نکردند و سرمایه‌گذاری که اقدام به خرید سهام این شرکت‌ها می‌کند، باید اصطلاحا چشم بسته به میدان بیاید. به گفته او، نامشخص بودن آثار اقتصادی برجام نیز مزید بر علت شده تا بازار سهام نسبت به آینده ناامیدتر شود و به همین دلیل تنها شاخص شرکت‌هایی که پروژه محور هستند اندکی بهبود داشته است.
این کارشناس بورس ادامه داد: با وضعیت کنونی بازار نمی‌تواند سمت و سوی خود را مشخص کند و یک بی‌افقی و گیجی بازار سرمایه را در برگرفته است که امری نگران‌کننده محسوب می‌شود. او با اشاره به نقش لیدرها در بورس تهران گفت: این اشتباهی بر جا مانده از گذشته است. بازار ایران همواره یکی، دو شرکت یا صنعت را به عنوان لیدر انتخاب می‌کند و روند حرکتی این شرکت‌ها سمت و سوی بازار را هم تعیین می‌کند. سال گذشته لیدر بازار خودرویی‌ها بودند ولی امروز بورس بی‌لیدر مانده و کشش به سمت منفی هم افزایش یافته است. جوکار با اشاره به اینکه سقوط روز گذشته بازار طبیعی نبوده است، افزود: همانطور که در بازار هیجان مثبت وجود دارد، هیجان منفی هم وجود دارد و هیجان منفی امروز در بازار خودنمایی می‌کند.
