صنعت راکد، کمبود آب ندارد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، این، بخشی از صحبت‌های حمیدرضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران است که درباره وضعیت تأمین آب واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی کشور، گفت. او معتقد است اینکه صنعت ایجاد کنیم و به فکر تأمین نیازهای بعدی آن نباشیم، عاقبت خوشی ندارد و باعث می‌شود واحدهای صنعتی برای رفع نیاز خود از راه‌های غیرمتعارف و احتمالا غیرقانونی استفاده کنند. صالحی به تأمین‌نشدن آب برخی واحدهای صنعتی از طریق انشعاب‌های شهرک‌ها اشاره می‌کند و خبر از حفر چاه‌های غیرمجازی می‌دهد که در صورت پرشدن آنها، تنها یک هفته بعد جایگزینی برای آنها حفر می‌شود.

دیروز مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی تهران، با توجه به موقعیت تهران و وضعیت تأمین آب برای مصارف صنعتی، مهم‌ترین مسئله در حیطه فعالیت خود را موضوع آب عنوان کرده بود. محمدرضا قاهری در گفت‌وگویی، از تشکیل کمیته مشترکی برای بهبود وضعیت مصرف آب شهرک‌های صنعتی تهران خبر داده و گفته بود: کمیته ویژه‌ای برای بررسی و تأمین آب این شهرک‌ها با همراهی معاون آب وزارت نیرو و مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران تشکیل شده است که وظایفی چون تأمین اولیه، پشتیبانی تأمین (آبخیزداری)، تجهیز و استفاده مناسب از چاه‌ها، انتقال آب به شهرک‌های صنعتی، مصرف و بازیافت آب، برای آن تعریف شده و تا همین مدتی که از عمر آن می‌گذرد به نقاط خوبی دست یافته است.

مشکل کمبود آب در شهرک‌های صنعتی مسئله‌ای است که نایب‌رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق بازرگانی تهران نیز آن را تأیید می‌کند اما در ادامه با اشاره به وضعیت نامناسب تولید واحدهای صنعتی، از برطرف‌شدن چالش کم‌آبی به‌واسطه کاهش ظرفیت تولید این واحدها خبر می‌دهد. حمیدرضا صالحی گفت: اینکه حالا واحدهای صنعتی، به‌خصوص واحدهای صنعتی آب‌بر مستقر در شهرک‌های صنعتی از افزایش توان تولید ناکام مانده‌اند، نه به دلیل مشکل تأمین آب بلکه به دلیل رکود بازار و افت تقاضاست. به عبارتی وقتی واحدها از حدود ٣٠ تا ٤٠ درصد ظرفیت تولیدی خود استفاده می‌کنند همین حجم آب موجود هم برای فعالیت اکثر آنها کفایت می‌کند چراکه عملا میزان نیاز به آب هم کاهش می‌یابد.

این عضو هیأت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران در ادامه پا را یک قدم فراتر گذاشت و افزود: اگر قرار باشد رشد اقتصادی افزایش پیدا کند و موتور صنعت کشور روشن شود، بی‌شک شاهد افزایش نیاز به آب خواهیم بود که اگر وضعیت تأمین آب و مصرف آن به همین شکل فعلی باشد احتمال وقوع بحران تأمین آب صنعتی دور از انتظار نیست. به اعتقاد صالحی حالا که رشد منفی صنعت را تجربه می‌کنیم، اگر نیاز به آب محسوس نیست، به دلیل همین نیمه‌تعطیل‌بودن صنایع آب‌بر و افت ظرفیت واحدهای تولیدی است. به همین دلیل می‌بینیم در شرایطی که سال‌ها دچار مشکل کم‌آبی هستیم، در صنایع مشکل جدی بابت اینها مشاهده نمی‌کنیم. به عبارتی گرچه کشور با کم‌آبی مواجه شده است؛ اما صنایع ما در شهرک‌های صنعتی با مشکل کمبود شدید آب مواجه نیستند، چراکه موتور تولید خاموش است و تولیدی در کار نیست که نیاز به آب داشته باشد. نایب‌رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، دسترسی نسبتا آسان به آب و امکان استحصال آب از عمق کم را نیز از عواملی می‌داند که باعث شده کمتر واحد تولیدی‌ای در شرایط فعلی از کمبود آب اعتراض کند.

او گفت: دسترسی به آب تقریبا ساده‌تر از دسترسی به برق و گاز است. به‌عبارتی صنایعی هم که با وجود کاهش فعالیت در دوران رکود، با کمبود آب روبه‌رو بوده‌اند، توانسته‌اند چاه آب حفر کنند و از برداشت آب غیرمجاز بهره ببرند و حتی اگر سازمان‌های نظارت و بازرسی آن چاه‌ها را پر کرده باشند هم دوباره چاه‌های دیگری حفر کرده‌اند. به گفته این عضو هیأت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران، واحدهای زیادی در صنایع آب‌بر ازجمله فولاد، موادغذایی و نساجی، مشکل کمبود آب خود را با حفر چاه‌ حل می‌کنند درحالی‌که در مورد برق، برخی از واحدهای نیازمند به برق مداوم و پیوسته از قطع برق شکایت دارند و خواستار اخذ خسارت از وزارت نیرو هستند چراکه عدم تأمین برق موردنیاز آنها باعث واردشدن خسارت به خطوط تولید یا ازبین‌رفتن مواد تولید آنها شده است.

صالحی در پاسخ به اینکه آیا واحدهایی هم هستند که نیاز خود به آب را از طریق انتقال آب دیگر حوزه‌ها، از جمله کشاورزی یا خانگی تأمین کنند، گفت: اگر بخواهیم از منظر تحلیل به قضیه نگاه کنیم، استفاده از ظرفیت‌های آب دیگر حوزه‌ها برای بخش صنعت امکان‌پذیر است چراکه ما به اندازه نیاز صنعت به آب ظرفیت‌سازی نکرده‌ایم. به‌عبارتی صنعت ایجاد کرده‌ایم اما ظرفیتی برای پاسخ به نیازهای آن ایجاد نکرده‌ایم. او با تأکید بر اینکه میزان مصرف آب در صنایع مختلف حاضر در شهرک‌های صنعتی، باید با میزان خلق ارزش افزوده آنها متناسب باشد، یارانه‌ای‌بودن اکثر حوزه‌ها ازجمله آب و انرژی در ایران را یکی از عواملی دانست که باعث می‌شود کمتر کسی به مصرف بهینه و توأم با بهره‌وری اهمیت دهد و به همین دلیل گاهی از منابع موجود، به نحوی استفاده می‌شود که کمبود آنها شدیدا به چشم بیاید. به گفته صالحی، در حالی بخش اعظمی از آب توسط دولت با نرخ ارزان و ناقابل توزیع می‌شود که تاکنون در کشور ما آب با نرخ واقعی قیمت‌گذاری نشده است تا مصرف آن بهینه شود و درعین‌حال که استفاده بهینه‌ای از آب نمی‌شود، راه برای آن دسته از مصرف‌کنندگان، از جمله برخی از صنایع آب‌بر که کمتر از نیاز خود به آب دسترسی دارند باز است تا اقدام به حفر چاه‌ بدون مجوز ‌کنند درحالی‌که استفاده بهینه از آب می‌تواند به متناسب‌شدن منابع موجود و نیازها کمک کند و دستبرد به منابع آب زیرزمینی را کاهش دهد.

البته او اذعان می‌کند که واقعی‌کردن قیمت آب به‌تنهایی نیز نمی‌تواند مشکلی را حل کند و شاید هزینه آن مستقیما و بلافاصله با افزایش قیمت نهایی کالا و خدمات جبران شود، ازاین‌رو توجه به افزایش بهره‌وری و بازیافت آب، از مسائلی است که می‌تواند مکمل این سیاست باشد و اکیدا توصیه می‌شود. در برخی موارد نیز استحصال آب از چاه به این دلیل است که ظرفیت آب‌رسانی به قدر نیاز واحدهای صنعتی پیش‌بینی نشده است و واحدهای صنعتی گرچه حاضرند در ازای دریافت آب، آب‌بهای خود را پرداخت کنند اما اساسا امکان تحویل آب مکفی به آنها وجود ندارد و در این شرایط به‌اجبار به حفر چاه روی آورده‌اند و در صورت توسعه زیرساخت‌های آب‌رسانی این معضل حل خواهد شد. عضو هیأت‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران مسئله را به این سمت می‌برد که آب جزء انفال و متعلق به همه مردم است پس نمی‌توان گفت هر کسی هرچه می‌تواند یا می‌خواهد مصرف کند و باید بحث بهره‌وری و خلق ارزش افزوده مورد توجه قرار بگیرد.

صالحی با اشاره به اینکه متوسط مصرف آب در ایران در مجموع همه حوزه‌ها اعم از خانگی، صنعت، خدمات و کشاورزی سه برابر متوسط مصرف جهانی است و دراین‌بین تلفات در شبکه آب‌رسانی هم به ٣٠ درصد می‌رسد، اظهار کرد: این شیوه مصرف و هدردهی آب که طبیعتا در صنعت هم با شدت کمتری وجود دارد، به دلیل ارزان‌بودن است وگرنه همه به نحوی می‌دانند که کمبود آب یک مسئله حیاتی و ملی است.

او اسراف در مصرف آب را یکی از نتایج مزیت آب و برق و انرژی ارزان عنوان می‌کند و می‌گوید: این مسئله کار را به جایی رسانده است که مثلا برخی از چاه‌های کشاورزی ٢٤ساعته روشن هستند و مزیت برق ارزان وضعیتی ایجاد کرده است که روشن‌بودن دائمی پمپ آب هزینه کمتری دارد و گماشتن کارگری برای خاموش‌وروشن‌کردن پمپ آب از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست. همین وضعیت در صنعت هم دیده می‌شود. آب ارزان باعث می‌شود بخش بزرگی از واحدهای صنعتی ما به بازیافت آب و برگرداندن آن به چرخه کار توجه نکنند و آب را مستقیم به فاضلاب بفرستند. به گفته نایب‌رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، بارها در شهرک‌های صنعتی شاهد پرشدن چاه‌های غیرمجاز آب بوده‌ایم؛ اما پرکردن چاه، راه‌حل عاجلی نیست؛ چراکه اگر واحدی برای ادامه فعالیت به آب نیاز داشته باشد و این نیاز از روش قانونی و درست مرتفع نشود، حتما به راه‌های پنهان و غیرمتعارف تأمین آب، ازجمله حفر چاه غیرمجاز متوسل می‌شود که در نهایت هزینه‌اش برای کشور بسیار زیادتر خواهد بود.