کار درخارج ، سرمایه‌گذاری در ایران
در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اقتصاد ایران بیکاری است. کارشناسان راه‌حل‌های زیادی برای جبران این بحران ارائه می‌دهند که یکی از این راه‌ها اعزام نیروی کار ایرانی به خارج است.
با وجود دلایل عمده‌ای مانند ناتوانی کارجویان ایرانی در سخن گفتن به زبان خارجی کشور ثالث، نداشتن مهارت و گران‌تر بودن نیروی کار ایرانی نسبت به نیروی کار برخی کشورهای اعزام کننده نیرو، اعزام نیروی کار همواره از مهم‌ترین اقدامات برای ایجاد اشتغال توصیف شده است. اگر بخواهیم این اقدام را به خوبی انجام دهیم، باید ایران هراسی را که در ۱۰ سال گذشته در دنیا حاکم بوده است، از بین ببریم. البته باید در نظر داشت این اقدام طوری صورت گیرد که مشکلات اعزام نیروی کار ایران به ژاپن در سال‌های نه چندان دور به وجود نیاید. باید اقدامات حمایتی نظیر نمایندگی‌های تامین اجتماعی برای پشتیبانی نیروی کار مازاد اعزام شده و خانواده آنها تشکیل شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، محسن ایزدخواه، کارشناس حوزه کارمی‌گوید:«در دولت سازندگی نمایندگی‌های تامین اجتماعی در بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد شد تا نیروی‌هایی که از ایران به این کشورهای خارجی اعزام شده بودند، تحت پوشش تامین اجتماعی قرار گیرند، اما متاسفانه به دلیل ناکارآمدی‌ها و سوء‌استفاده‌هایی که صورت گرفت، این نمایندگی‌ها تعطیل شد.»
یکی از برنامه‌های متولیان بازار کار استفاده از فرصت‌های شغلی در خارج از کشور است. اعزام نیروی کار به کشور های خارجی باید با چه سازوکاری صورت گیرد؟
سیاست کشورهایی که دارای انباشت مازاد نیروی انسانی هستند، اعزام نیروی کار به خارج از کشور است که از پیش نیازهای اساسی و مهم برای حل مساله بیکاری به حساب می‌آید. برای اعزام نیروی کار، ابتدا باید روابط دوستانه با کشورهایی که مهاجرپذیر هستند، به وجود بیاید. اینکه ایران بخواهد نیروی کار مازاد خود را به خارج از کشور صادر کند، در درجه اول مستلزم این است که روابط دوستانه‌ای با کشورهای مهاجر پذیر برقرار کند و این موضوع مستلزم رعایت قوانین و مقررات جهانی، احترام متقابل و رعایت چارچوب امور بین‌الملل است، همانطور که بسیاری از کشورها مانند ترکیه، پاکستان، فیلیپین، کشورهای آسیای جنوب شرقی یا کشورهای آفریقایی به دیگر کشورها نیروی کار اعزام می‌کنند. در نتیجه اگر ایران در چارچوب سیاست‌های کلی خود به دنبال این باشد که نیروی کار مازاد خود را اعزام کند، باید تدابیری بیندیشد که ایران‌هراسی که در ۱۰ سال گذشته در سراسر دنیا به وجود آمده، از بین برود.
برای اعزام نیروی کار مازاد ایرانی به خارج از کشور چه سازمان‌ها و نهاد‌هایی باید همکاری داشته باشند؟
در این چارچوب، وزارت امور خارجه باید فعالیت‌‍‌های دامنه‌دار و گسترده‌ای به همراه وزارتخانه‌های ذی‌ربط از جمله وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی داشته باشد. البته در دوره اصلاحات و قبل از آن در دولت سازندگی، این مساله جزو برنامه‌های دولت بود و به همین دلیل این دولت‌ها ملاحظات وابستگان کاری را به خوبی تعریف کرده بودند تا این وابستگان بتوانند در وزارتخانه کشورهای مهاجرت‌پذیر نیازسنجی کنند. این اقدامات موجب می‌شود مقدمات اعزام نیروی کار فراهم شود. متاسفانه در چارچوب سیاستهایی که دولتمردان گذشته در پیش داشتند، به تدریج اعزام نیروی کار کاهش پیدا کرد. حتی بعضی از کشورها در چارچوب ایران‌هراسی موجود مانع ورود نیروهای کار جدید می‌شدند.
برای بسترسازی اعزام نیروی کار به خارج از کشور باید چه فعالیت‌هایی انجام داد؟
نکته اساسی و کلیدی برای بسترسازی فرستادن نیروی کار به کشورهای مهاجرپذیر این است که باید روابط بین‌الملل در عالی‌ترین سطح تعریف شود. سپس بر اساس آن پروتکل‌ها و معاهده‌های همکاری دو جانبه و چند جانبه‌ای به امضای طرفین ذی‌نفع برسد. ابتدا باید وابستگان کار شناسایی و انتخاب شوند و سپس کشورهای مهاجرپذیر نیازسنجی کنند و این نیاز را از لحاظ تخصص‌های لازم به کشورهای دارای مازاد نیروی کار انعکاس دهند. به طور کلی باید این فعالیت‌ها صورت گیرد تا ببینیم کشورهای دیگر تا چه سطحی به نیروی کار ایرانی نیاز دارند. اگر در سطح کارگران ماهر و نیمه‌ماهر و تکنسین‌ها باشد، باید از طریق مراکز فنی و حرفه‌ای یا مراکزی که می‌توانند نیروی کار لازم را تربیت کنند، این کار انجام شود. اگر نیاز به مهندسان و متخصصان باشد، ایران از نظر کمی بین پنج کشور اول جهان است، اما معضلی که در حال حاضر در ایران وجود دارد نبود پیوند دانشگاه و صنعت است. بنابراین اگر به این جمع‌بندی رسیدیم که چنین نیروهایی در این سطح اعزام شوند باید در ابتدا چارچوب همان نیازهایی که گفته شد پیوند لازم بین دانشگاه و صنعت و کشاورزی به وجود آید که نیروهایی که فارغ‌التحصیل می‌شوند بتوانند در کشورهای مشخص شده مشغول به کار شوند. نکته دیگری که در ایران وجود دارد این مساله است که افراد در دانشگاه‌های دولتی فارغ‌التحصیل می‌شوند و بابت تحصیلشان پول پرداخت نمی‌کنند، وقتی برای کار یا تحصیل وارد کشوری می‌شوند، دانشگاه آنها را مجبور به پرداخت هزینه‌های تحصیل می‌کند. این مساله خود یک عامل بازدارنده است که به ناتوانی مالی برخی افراد مربوط می‌شود. وقتی نیروها به کشورهای مختلف اعزام می‌شوند از چند جنبه باید مورد حمایت و پشتیبانی های گسترده قرار گیرند.
به حمایت و پشتیبانی برخی سازمان‌ها از نیروی مازاد کار اعزامی اشاره کردید. این اقدام باید با چه ساز و کاری انجام گیرد؟
باید مقاوله نامه‌ها و پروتکل‌هایی در چارچوب قوانین سازمان بین‌المللی کار بین کشورهای مهاجرپذیر و ایران به امضا برسد تا این افراد از حقوق اجتماعی خود در مقابل حوادث و خدماتی که انجام می‌دهند محروم نشوند و از مزایای بیمه های احتماعی برخوردار شوند. این مقاوله‌نامه‌ها باید در چارچوب مقررات و قوانین بین‌الملل به امضا برسد که اگر این افراد قصد داشتند بعد از مدتی به ایران بازگردند سوابق بیمه‌ای آنها مورد قبول قرار بگیرد.
چه تدابیری باید اندیشیده شود تا نیروی کار مازادی که به خارج اعزام می‌شود به کشور خود وفادار باشد و کدام کشورها توانستند این موضوع را کنترل کنند؟
نکته بعدی که بسیار با اهمیت است و کشورهای بزرگی مانند چین بسیار به این موضوع پایبند هستند این است که به لحاظ کارهای فرهنگی باید نیروی کار مازاد طوری طراحی شود که آداب و سنن ایرانی در چارچوب حقوق بشر مورد توجه قرار گیرد تا این افراد به سرزمین مادری خود وفادار باشند. بسیاری از کارگران و به طور کلی نیروی کار مانند کارگران ترکیه‌ای سال‌هاست در کشورهای اروپایی مشغول به کار هستند اما بر این باورند که باید درآمدهای خود را در سرزمین مادری خود هزینه کنند. این موضوع هم از نظر اجتماعی و هم از نظر اقتصادی بسیار با اهمیت است. در دولت سازندگی نمایندگی‌های تامین اجتماعی در بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد شد تا نیروی‌هایی که از ایران به این کشورهای خارجی اعزام شده بودند تحت پوشش تامین اجتماعی قرار گیرند اما متاسفانه به دلیل سوء‌استفاده‌هایی که صورت گرفت این نمایندگی‌ها تعطیل شد. البته اکنون نیروی کار اعزامی می‌تواند تحت پوشش بیمه‌های اختیاری قرار گیرد. در نهایت باید یک ستاد متشکل از نمایندگان وزارت امور خارجه، وزارت کار و تعاون، وزارت بهداشت، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و بعضی از سازمان‌های دیگر تشکیل شود تا در چارچوب درک ملی و مشترک به این جمع‌بندی برسد که ایران می‌تواند نیروی کار مازاد خود را به شکل مطلوب ساماندهی کند.
