نگاهی به جایگاه مالیات در دوران صفویه

بر اساس اسناد به جا مانده از دوران صفویه ، هفده صنف از پرداخت مالیات معاف شده بودند که این معافیت از سوی شاه عباس اول و شاه عباس دوم به این اصناف اعطا شده بود . سنگ نوشته های به جا مانده در مساجد اصفهان، یزد ، استرآباد ، کاشان و اردستان ، فرمان هایی از شاهان صفوی مبنی بر بخشودگی مالیاتی را ثبت کرده اند . به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبر آنلاین، بر اساس این گزارش عمله حمام، جامه داران در حمام های عمومی ، دلاک ، تیغ تراش ، کهنه فروشان ، رنگ بندان ، میانه دوزان، نوحه خوانان و زنان ارایشگر ، تون تابان ، آسیابانان ، صیادان ، فصادان و نعش کشان از پرداخت مالیات معاف بودند . اسناد به جا مانده ار این دوران نشان می دهد شاه عباس اول مالیات دیوانی شمع سازان را در سراسر ممالک ایران بخشید . مالیات مساله ای با اهمیت در ایران دوران صفوی تلقی می شد و هزینه کشور از محل پرداخت مالیات اصناف و فعالان اقتصادی تامین می شد . لیپومانو سفیر ونیز به اسپانیا که در سال 1585 میلادی در اصفهان بود می گوید که منابع دائمی درآمد شاه - "شاه صفوی"- مالیات اصناف بوده است و برای همه اصناف مانند کارگران ابریشم ، نخ ریسان ،شکرریزان و غیره وجوه پرداختی تعیین شده بود . مالیات هر چند نقش مهمی در سرنوشت ایران عصر صفوی، قاجار و پیش از آن داشت اما با ظهور درآمد نفت ، اهمیت اساسی خود را در تعیین مخارج کشور از دست داد . این بدان معنا نیست که مالیات در عصر ظهور نفت دریافت نمی شد بلکه بدان معنی است که اقدامات و خرج تراشی های دولت با دستیابی به درآمد نفت فراتر از توان اقتصادی جامعه ایران رفت و در حقیقت بخش مهمی از اقدامات صورت گرفته به واسطه درامدهای نفتی و نه درامدهای مالیاتی در ایران عصر جدید صورت گرفته است. مالیات که در ایران قدیم باج و خراج نیز نامیده می شد با قوه قهریه دولت از مردم ستانده می شد و بررسی ها نشان می دهد بخشی از پنهانکاری جامعه ایرانی در حوزه درآمدی برای فرار از پرداخت مالیات به این دوران باز می گشت چرا که در این دوره زمانی حکومت ها متناسب با پرداخت مالیات نسبت به ارائه خدمات اقدام نمی کردند و شاید همین امر بود که بسیاری را از پرداخت مالیات ناراضی می کرد . در کتاب پیشه وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی تاکید شده است تعیین مقرری یا به عبارت دیگر مالیات هر صنف وابسته به درآمد اعضای صنف بوده است .