ایران در پله 69 توسعه انسانی

این درحالی است که آمار کشورهای مختلف این تصور را به وجود می‌آورد که توسعه یا رشد اجتماعی و رشد تولید ناخالص ملی دو شاخصی کاملا مجزا هستند. بر همین اساس این دیدگاه که توسعه نیز کاهش نابرابری توزیع درآمد است، ایجاد شغل، فراهم‌کردن خدمات بهداشتی و آموزشی نیز در این روند موثر است. محدودیت شاخص GDP (تولید ناخالص داخلی) به‌عنوان کیفیت سطح زندگی یا شاخص سلامت جامعه طی دو دهه اخیر موضوع بحث بوده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، دو شاخصGDP (تولید ناخالص داخلی) و HDI (شاخص توسعه انسانی) همچنان به‌عنوان استاندارد تعیین میزان پیشرفت کشورها به کار می‌رود. گاهی اوقات تولید ناخالص ملی نشانگر توسعه کلی و میزان پیشرفت نیز است. با توجه به آن‌که شاخص تولید ناخالص ملی اطلاعات کاملی درباره مسائل اجتماعی را در برنمی‌گیرد، در کنار آن باید شاخص HDI را نیز درنظر گرفت. از سوی دیگر باید در نظر داشت که یکی از مهم‌ترین اهداف و شعارهای هزاره سوم توسعه سازمان ملل توسعه پایدار اقتصادی براساس توسعه انسانی است. این درحالی است که توسعه اقتصادی پایدار «انسان‌محور» است؛ زیرا درحقیقت انسان مولد این توسعه به حساب می‌آید؛ بنابراین باید به انسان و آموزش‌های انسانی، بهداشت سلامت و میزان بهره‌وری او نیز توجه کرد. سیاست‌گذاری‌ها

دلیل اختلاف توسعه انسانی کشورها شاخص توسعه انسانی یا به‌طور اختصار HDI درحقیقت برآوردی از مجموع آمار مربوط به شاخص‌های طول عمر، تحصیلات و شاخص سرانه درآمد است که از آن برای رده‌بندی کشورهای جهان در چهار سطح توسعه انسانی استفاده می‌شود. هدف از خلق این شاخص تاکید بر آن بود که مردم و قابلیت‌هایشان باید حوزه اصلی ارزیابی توسعه هر کشور باشند و نباید تنها به عامل رشد اقتصادی توجه کرد. از این شاخص همچنین می‌توان برای آزمایش موفقیت سیاست‌های ملی نیز استفاده کرد؛ به عبارت دیگر چگونه دو کشور با یک سطح سرانه GNP (درآمد ناخالص ملی) ممکن است HDI‌های مختلفی داشته باشند. این تضاد خود به‌نوعی جای بحث‌و‌گفت‌وگو درباره اولویت‌های سیاست‌گذاری دولتی را ایجاد می‌کند. این شاخص درواقع خلاصه‌ای از دستاورد ابعاد مهم رشد انسانی است. در همین راستا سازمان ملل متحد هرساله با بررسی وضع کشورهای مختلف و نشانگر‌های مربوطه در آنها شاخص HDI را تخمین می‌زند. همچنین باید اشاره کرد HDI تنها یکی از وجوهات توسعه انسانی را بررسی می‌کند. در این شاخص فقر، نابرابری، امنیت اقتصادی و غیره مشخص نمی‌شود.

٣٩,٢ درصد نرخ استخدام جمعیت ١٥ ساله و بالاتر ایران براساس اطلاعات آمار سازمان ملل شاخص توسعه انسانی ایران ٠,٧٦٦ واحد تخمین‌زده می‌شود که کشور را در رتبه ٦٩ قرار می‌دهد. براساس آمار سازمان ملل در‌ سال ٢٠١٥ میلادی، متوسط عمر ایرانیان ٧٥.٤‌ سال محاسبه شده است. این درحالی است که میزان مرگ‌ومیر زنان به ازای هر ‌هزار زن ٨٣ مورد و مرگ‌و‌میر مردان به ازای هر‌ هزار مرد ١٥٣ نفر گزارش شده است. بر همین اساس شاخص سال‌های تحصیل در ایران ١٥.١‌سال گزارش شده است. طبق آمار سازمان ملل نرخ سودآموزی بزرگسالان (١٥‌سال و بزرگتر) ٨٤.٣‌درصد گزارش شده است. همچنین حدود ٦٥.١‌درصد جمعیت ٢٥ساله و بزرگتر ایران تحصیلات دبیرستانی را گذرانده‌اند. همچنین سرانه درآمد ناخالص ملی این کشور براساس آمار ٢٠١١ میلادی ١٥٤٣٩.٨ دلار تخمین‌زده می‌شود.

شاخص قیمت مصرف‌کننده براساس آمار ٢٠١٠ میلادی نیز ٢١٤ واحد وشاخص قیمت داخلی موادغذایی ٤.٥ واحد تخمین‌زده شده است. از سوی دیگر برآوردهای سازمان ملل نشان می‌دهد نابرابری شاخص HDI در ایران ٠.٥٠٩ واحد، ضریب جینی ٣٢.١ واحد، نابرابری در تحصیلات ٣٧.٣ درصد، نابرابری درآمد ٤٦.٤‌درصد و در مجموع خسارت کلی ناشی از نابرابری در توسعه انسانی ٣٣.٦‌درصد است. همچنین شاخص توسعه جنسیت ایران یا GDI، ٠.٨٥٨ واحد تخمین زده شده است. بر این اساس شاخص توسعه انسانی زنان ایران ٠.٦٨٩ و مردان ٠.٨٠٤ واحد گزارش شده است. این درحالی است که ١٦.٦‌درصد از زنان ١٥ساله و بالاتر جزو نیروی کار به حساب می‌آیند حال آن‌که ٧٣.٦‌درصد مردان ١٥ساله و بالاتر وارد نیروی کار شده‌اند. البته در شاخص فقر آمار کامل و دقیقی از ایران وجود ندارد. در این قسمت تنها مشخص شده ١.٥‌درصد جمعیت زیرخط فقر زندگی می‌کنند. همچنین میزان افراد فقیری که با قدرت خرید کمتر از ٢ دلار در روز مشغول کارند، ٧.٤‌درصد عنوان شده است. از سوی دیگر نرخ استخدام جمعیت ١٥ساله و بالاتر ٣٩.٢‌درصد تخمین زده شده است. بر این اساس میزان کودکان کار ایران نیز ١١.٤درصد است.این درحالی است که آمار تجارت و جریان مالی ایران نشان می‌دهد ٥٣.٧‌درصد از تولید ناخالص ملی کشور به صادرات و واردات اختصاص دارد. البته یکی از آمار ناامید‌کننده که شاید بتوان آن را با میزان بیکاری مرتبط دانست، سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم ٠.٨‌درصدی در کشور است که البته کارشناسان تخمین می‌زنند در سال‌های آتی افزایش یابد. یکی دیگر از بخش‌هایی که در محاسبه شاخص توسعه انسانی نقش مهمی دارد، حمل‌ونقل و ارتباطات است.

بر این اساس آمار سازمان ملل نشان می‌دهد در‌ سال ٢٠١٥ میلادی به ازای هر ١٠٠ نفر ایرانی ٨٧.٨ دستگاه تلفن‌همراه وجود دارد. براین اساس ٣٩.٤‌درصد جمعیت ایران کاربران اینترنتی به حساب می‌آید. از سوی دیگر میزان نقل و انتقال بین‌المللی دانشجویان و دانش‌آموزان در ایران منفی یک‌درصد محاسبه شده است. همچنین جمعیت شهرنشین در ایران ٦٩.٥‌درصد تخمین زده شده است. این درحالی است که ایران جزو کشورهایی با شاخص توسعه انسانی متوسط به حساب می‌آید. کشورهای اسکاندیناوی، نروژ، سوئد، آلمان، آمریکا، فرانسه، اسپانیا، ژاپن، شیلی و آرژانتین، استرالیا، عربستان‌ سعودی، قطر، کویت، ژاپن و کره‌جنوبی همه شاخص‌های توسعه انسانی بسیار بالا (٠.٩٤ تا ٠.٧٧) دارند. از سوی دیگر ایران، ترکیه، روسیه، چین، قزاقستان، برزیل و مکزیک HDI بالا (متوسط رو به بالا) دارند. ازبکستان، ترکمنستان، هند، آفریقای ‌جنوبی و بولیوی HDI متوسط و بیشتر کشورهای آفریقایی، افغانستان، پاکستان و ماداگاسکار شاخص توسعه انسانی پایینی دارند.

نروژ و استرالیا صاحبان بالاترین HDI جهان در همین راستا نشریه اکونومیست در Pocket World in Figures به بررسی شاخص توسعه انسانی کشورهای مختلف نیز پرداخته است. براساس اطلاعات موجود نروژ همچنان کشوری با بالاترین شاخص HDI و معادل ٠,٩٤٤ واحد است. پس از آن کشور استرالیا با شاخص توسعه انسانی ٠.٩٣٣ واحدی قرار گرفته است. در نروژ متوسط طول عمر افراد ٨١.٦ ‌سال تخمین زده می‌شود. همچنین مردم این کشور ١٧.٥‌سال از عمر خود را به تحصیل علم می‌پردازند. از سوی دیگر آمار سازمان ملل نشان می‌دهد ٦٢.٦ افراد ١٥ساله و بالاتر این کشور صاحب شغل هستند. همچنین به ازای هر ١٠٠ نفر ١١٦.٥ دستگاه تلفن ‌همراه در این کشور وجود دارد و ٩٦.٣‌درصد جمعیت به اینترنت دسترسی دارند. نکته جالب‌تر آن‌که ٦٧‌درصد تولید ناخالص ملی آن را واردات و صادرات تشکیل می‌دهد.در رتبه نهم این فهرست کشور آسیایی سنگاپور با HDI ٠.٧٧٩ واحد قرار دارد.

در این کشور متوسط عمر افراد ٧٤.٧‌ سال تخمین زده شده است. در مقایسه با ایران و نروژ مردم سنگاپور مدت زمان کمتری و معادل ١٢.٧‌سال را به تحصیل اختصاص می‌دهد. در این کشور شاخص سرانه GNI ٢٢٧٦٢.١ دلار محاسبه شده است. همچنین ٥٧.٥‌درصد جمعیت ١٥ساله و بالاتر سنگاپور صاحب شغل هستند. هرچند تحصیلات مردم سنگاپور کمتر از ایران و نروژ است؛ اما در مقابل ١٥٤.١‌درصد تولید ناخالص ملی آن را واردات و صادرات تامین می‌کند. این کشور از اوایل ٢٠٠٠ میلادی به مکانی برای برون‌سپاری بسیاری از کارخانه‌ها و خدمات کشورهای توسعه‌یافته آمریکایی و اروپایی تبدیل شده است. در این کشور نیروی کار ارزان همراه بستر مناسب برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی به گسترش واردات و صادرات این کشور کمک کرده است. همچنین به ازای هر ١٠٠ نفر سنگاپوری در این کشور ١٤٨.٨ دستگاه تلفن ‌همراه وجود دارد؛ اما نرخ تعداد کاربران اینترنتی آن حدود ٦٧.٥‌درصد است.

شاید بتوان این مورد را با گرانبها بودن اینترنت و فراهم نبودن تجهیزات آن در کلیه بخش‌ها مرتبط دانست. جمعیت سنگاپور ٥.٥‌ میلیون نفر تخمین زده شده است. در رده ٥٧ این فهرست نیز کشور روسیه با جمعیتی حدود ١٤٢‌میلیون نفر و HDI٠.٧٩٨ واحد قرار دارد. سازمان ملل متحدد در آمارهای خود متوسط عمر مردم این کشور را ٧٠.١‌سال تخمین زده است. این درحالی است که به‌طور متوسط هر فرد ١٤.٧‌سال از عمر خود را صرف تحصیل می‌کند. همچنین سرانه شاخص GNI روسیه ٢٢٣٥٢ دلار تخمین زده می‌شود. این درحالی است که ٦٠.١‌درصد از جمعیت ١٥ساله و بالاتر روس مشغول به کار هستند. در این کشور صادرات و واردات ٥٠.٩‌درصد تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهند. همچنین به ازای هر ١٠٠ نفر ١٥٥.١ دستگاه تلفن موبایل وجود دارد. ٧٠‌درصد جمعیت نیز از کاربران اینترنت به شمار می‌روند.