جنگ شیر وارد فاز جدیدی می‌شود!

در نتیجه دولت راساً اقدام به خرید تضمینی شیر کرده و مازاد تولید دامداران را از آنها خریداری کرده است. با این حال دولت در همین زمینه هم متحمل حدود 100میلیارد تومان خسارت شده است و شیر مازاد هم قابلیت جذب در بازار داخلی را نداشته و چشم انتظار یارانه دولتی است تا به خارج از کشور صادر شود. از طرف دیگر، رییس مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید کارخانجات تولید صنایع لبنی، به جای خرید شیر از دامداران، به تولید شیر با استفاده از شیر خشک قاچاق روی آورده‌اند. افزون بر این، رییس اتحادیه دامداران می‌گوید که آنها بنا دارند با هدف افزایش قیمت شیر، از تولیداتشان بکاهند. به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، علیرضا عزیزاللهی مدیرعامل اتحادیه دامداران در این باره می‌گوید: «از مدت‌ها پیش که مصوبه ستاد تنظیم بازار صادر شد منتظر بودیم تا به شیوه‌های مختلف از جمله تخصیص یارانه و کمک به تامین منابع مورد حمایت دولت قرار بگیریم که متاسفانه تاکنون اقدام جدی از سوی دولتمردان صورت نگرفته است. دامداران نیز نمی‌توانند بیش از این متحمل خسارت شده و چشم انتظار اقدامی از سوی دولت باشند. به همین دلیل استراتژی کاهش تولید را در دستور کار قرار دادیم.» به گفته عزیز‌اللهی دامداران با هدف همکاری با دولت و همراهی با راهبردها و مسائل ملی سکوت کرده و به کارشان ادامه دادند موضوعی که در 3سال گذشته دامداران را متحمل خسارت‌های فراوانی کرد. «اکنون و در شرایط فعلی ادامه فعالیت برای ما مهیا نیست. ما یا باید کل فعالیت را منحل کرده یا تولید را نسبت به تقاضا متعادل کنیم تا قیمت‌ها جایگاه واقعی خود را بیابند.» مدیرعامل اتحادیه دامداران ضمن اشاره به اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها افزود: «با اجرای این طرح هزینه‌های تولید در تمام بخش‌ها افزایش یافته و قیمت تمام شده همه محصولات مشمول افزایش قیمت شده است. موضوعی که در نهایت منجر به محدودیت‌هایی در قدرت خرید شهروندان و گرایش به عدم تقاضا شد. بنابراین درخواست افزایش قیمت شیر تنها مطالبه دامداران نبوده و سایر اقلام خوراکی پر مصرف همچون تخم‌مرغ، مرغ، گوشت و... را هم شامل شده است. هر چند که انتظار نداریم حمایت یارانه‌یی دولت شامل حال همه اقلام خوراکی بشود اما سکوت دولت در رابطه با موضوع شیر به عنوان یک کالای استراتژیک و حیاتی به معنای سپردن مساله به دست زمان است. هر چند که همچنان با ریاست‌جمهوری و معاون اول ایشان در حال رایزنی هستیم.» سرانه تولید کم می‌شود نه تعداد دام از این فعال صنعت شیر جزییات برنامه کاهش تولید از سوی دامداران را جویا شدیم و شنیدیم: «هدف ما از اجرای برنامه ذکر شده کاهش تولید سرانه هر دام است نه کاهش جمعیت دامی مولد، چرا که در صورت خروج دام از مدار تولید کاهش ظرفیت ایجاد شده جبران‌پذیر نیست، بنابراین در صورتی که دامداران مورد حمایت دولت دولت قرار بگیرند امکان بازگشت به شرایط قبل وجود دارد.» عزیز‌اللهی مباحث مورد نظر خود را به روایت آمار مطرح کرد. به گفته وی آخرین آمار منتشر شده از سوی فائو حکایت از آن دارد که حداقل سرانه مصرف شیرخام در جهان 160 کیلوگرم است. از سوی دیگر، حجم تولید جهانی این کالا حدود 820هزار تن اعلام شده است. به گفته وی در کشورهای توسعه یافته همچون اروپا متوسط سرانه مصرف 300کیلوگرم و در امریکا 500کیلوگرم و بیشتر است. هر چند که در رابطه با ایران اطلاعات و منابع خبری ارقام متنوعی اعلام می‌کنند اما آمار قابل استناد منتشر شده از سوی بانک مرکزی حداقل سرانه مصرف را 80کیلوگرم و حداکثر آن را 106کیلوگرم اعلام کرده است. این یعنی سرانه مصرف شیر در ایران کمتر از یک‌سوم استاندارد جهانی است. به عبارت دیگر حجم کل شیر تولید شده در کشور سالانه 8.8میلیون تن است که سهم دهک اول خانوارهای شهری 35کیلوگرم و سهم دهک آخر 125کیلوگرم است. این رقم در خانوارهای روستایی برای دهک اول 22کیلوگرم و برای دهک آخر 80کیلوگرم است. این ارقام نشان می‌دهد که فاصله چشمگیری در مصرف روستاییان و اهالی شهر در مصرف شیر وجود ندارد. یک میلیون تن شیر سرگردان مدیرعامل اتحادیه دامداران در پاسخ به تعامل و حمایت سایر سازمان‌ها و وزارت خانه‌ها همچون وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو پرسیدیم که در پاسخ گفت: «بدون تردید کاهش مصرف لبنیات و به ویژه شیر پیامدهای جبران‌ناپذیری برای سلامت جامعه در پی دارد. بنابراین سازمان‌هایی که متولی تامین سلامت و بهداشت شهروندان هستند انتظار می‌رود در تحقق اهداف و برنامه‌های پیشگیری قبل از درمان حمایت‌های جدی و از فعالان و تولید‌کنندگان صنعت شیرداشته باشند. متاسفانه وزیر بهداشت با طرح مسائلی همچون وجود پالم در لبنیات نه تنها موجب کاهش مصرف سرانه شهروندان شد بلکه با کاهش چشم گیر صادرات محصولات لبنی مواجه بودیم. انتظار داریم تمام رسانه‌ها نسبت به فرهنگ‌سازی در افزایش مصرف لبنیات به‌ویژه شیر در خانواده‌ها اهتمام به خرج دهند.» عزیزاللهی ادامه داد: «یک میلیون تن تولید مازاد شیر نسبت به تقاضا وجود دارد. این مقدار شیر سرگردان رابطه عرضه و تقاضا را بر هم زده است. پیش‌تر این مقدار شیر از سوی وزارت جهاد کشاورزی با خرید تضمینی به صورت شیر خشک درآمد که متاسفانه به علت افت شدید بازارهای بازار جهانی رقمی در حدود 100 میلیارد تومان خسارت به وزارتخانه وارد شد و در نهایت منجر به توقف طرح خرید تضمینی شد.» وی در پایان اعلام کرد هماهنگی با استان‌ها انجام شده است تا با استراتژی کاهش تولید از خروج سرمایه‌گذاران از مدار تولید جلوگیری کنند. دامداران امیدوارند کاهش تولید شیر و در پی آن کاهش هزینه‌های جاری منجر به افزایش قیمت شده و تا حدودی جلوی ضر و زیان‌های تحمیل شده به دامداران گرفته شود. کاهش تولید ضد ارزش است محمدرضا ملاصالحی رییس مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سخنگوی بخش دولتی می‌گوید: «وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی سیاست‌گذاری تولید درصدد افزایش سرانه تولید است و در چشم‌انداز سازمان ارقامی بیش از آنچه محقق شده مدنظر قرار دارد. ما درشرایط فعلی تولیدات شیر، 40درصد با شرایط مطلوب فاصله دارد. سرانه تولید ما اکنون 110کیلوگرم در سال برای هر نفر تعریف شده که تا مقدار مطلوب 160کیلوگرم فاصله زیادی دارد.» به گفته وی کاهش تولید شیر جز سیاست‌های وزارتخانه نیست حتی این موضوع از سوی ما ضد ارزش تلقی می‌شود. از سوی دیگر دامداران محصولی تولید می‌کنند که قابلیت نگهداری ندارد. بنابراین با یک روند اجباری ورود شیر به کارخانه مواجه هستند. در چنین چرخه‌یی کارخانه تصمیم می‌گیرد چه مقدار شیر و با چه قیمتی از دامدار بخرد. در واقع دامداران در تله کارخانه داران افتاده‌اند. ملاصالحی می‌گوید: «در چند سال گذشته چندین بار دامداران با صاحبان صنایع وارد گفت‌وگو شده‌اند که متاسفانه هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. باوجود افزایش دستمزد و علوفه وسایر مخارج دامداران صنایع فرآوری هیچ افزایش قیمتی برای خرید شیرخام نداشته‌اند. این در حالی است که 70درصد هزینه‌های تولید مربوط به شیر خام است اما کارخانه داران و صاحبان صنایع بدون افزایش قیمت شیر خام، اقدام به کاهش جذب شیر و بازپرداخت‌های طولانی به دامداران کرده‌اند.» ابزار مقابله نداریم از آنجا که با وجود کاهش جذب شیر از سوی دامداران بدون آنکه کاهشی در تولیدات کارخانه‌ها حاصل شود این پرسش پیش می‌آید که منابع اولیه برای کارخانه‌داران از چه طریقی تامین می‌شود. رییس مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی به این سوال پاسخ می‌دهد: «خطر جدی در کمین سلامت جامعه است. کارخانه داران منابع تامین مواد اولیه را تغییر داده و روی به مصرف شیرخشک قاچاق وارداتی آورده‌اند، موضوعی که می‌تواند منجر به حذف ارکان تولید و خارج شدن دام‌ها از چرخه تولید شیر خام شود. این درحالی است که واردات شیر خشک در شرایط فعلی ممنوع است.» از وی درباره راهکار مقابله با این مساله پرسیدیم و اینکه چه عامل بازدارنده‌یی می‌تواند کارخانه‌داران را با منافع دامداران هماهنگ کند؛ «تنها ابزار برخورد با کارخانه داران در اختیار سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و تولید‌کننده است که بایدمتخلفان را به تعزیرات و مراجع قانونی معرفی کنند. وزارت جهاد کشاورزی ابزاری برای مقابله با این گروه ندارد. هر چند که پیش‌تر سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و تولید‌کننده دامداران را مشمول جریمه‌های میلیاردی کرده بود اما برای برخورد جدی با کارخانه‌داران که باید تاوان بدهند مماشات به خرج می‌دهد که البته احتمالا هدف‌شان حمایت از صنایع و کارخانه‌هاست اما ممکن است کشور متحمل خسارت‌های سنگینی شود.»