خیز عربستان برای اقتصاد بدون نفت

قرار است بر اساس این طرح عربستان بزرگ‌ترین صندوق ذخیره ارزی جهان را داشته باشد که بعد از عرضه اولیه 5درصد از سهام شرکت ملی نفت آرامکو به عموم، حجم ذخایر این صندوق به 2 هزار میلیارد دلار خواهد رسید. به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، آغاز اجرای این برنامه پس از انجام مصاحبه «بلومبرگ» با «محمد بن سلمان» شاهزاده جوان، جانشین ولیعهد و پسر ملک سلمان اعلام شد. او در این مصاحبه هشت ساعته از لزوم انجام تغییرات در بسیاری از جنبه‌های زندگی در عربستان خصوصا اقتصاد صحبت کرد. از نقطه ‌نظر بلومبرگ بر خلاف رویه‌های پیشین این شاهزاده تازه‌کار «رویاهای دیگری برای کشورش دارد.» او در این باره گفت که در طول زندگی بر دو مساله مهم یعنی تکنولوژی و خاندان حاکم تکیه داشته است. نسل او نخستین نسلی است که شبکه اینترنت را استفاده کرده و به اطلاعاتشان از طریق مانیتور دست می‌یابند. او گفت: «ما به روش متفاوتی فکر می‌کنیم و رویاهایمان نیز متفاوت است.» محمد بن سلمان در این مصاحبه دولتمردان غربی را «آقای همه‌چیز» خواند. او فاش کرد که تیم اقتصادی‌اش به این نتیجه رسیده‌اند؛ عربستان اگر سیاست‌های اقتصادی خود را تغییر ندهد اوایل سال 2017 با ورشکستگی کامل مواجه می‌شود. او گفت: «طرح اقتصادی که قرار است روز دوشنبه 25 آوریل اعلام شود بر تبدیل عربستان از کشوری وابسته به درآمدهای نفتی به کشوری متمرکز است که به درآمدهای غیرنفتی در اقتصاد خود تکیه خواهد داشت. اقدامات زیادی برای ممانعت از ورشکستگی انجام دادیم. ما بودجه را تا 25 درصد کاهش داده و مالیات بر ارزش افزوده را بالا بردیم و همین مساله در کاهش میزان به هدر رفتن ذخایر پولی عربستان که نیمه اول 2015 به 30 میلیارد دلار در ماه رسید، نقش داشته است.» محمد بن سلمان در این مصاحبه گفته است که برنامه او برای آینده اقتصاد عربستان شامل تغییرات گسترده اجتماعی و اقتصادی و تاسیس بزرگ‌ترین صندوق در جهان است. بر اساس این برنامه صندوق سرمایه‌گذاری عربستان در حال استخدام بانکداران ارشد جهان برای تبدیل این صندوق به یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های ملی جهان است. این صندوق که حدود ۱۰۰میلیارد دلار سهام در شرکت‌های داخلی عربستان دارد، هم‌اکنون در حال همکاری با شرکت بین‌المللی کرنفری امریکا برای استخدام افراد حرفه‌یی برای پست‌هایی مانند بخش دارایی‌های شخصی، بخش سرمایه‌گذاری‌های مسکن، مدیریت ریسک، مدیریت بازار و دیگر پست‌های مهم این صندوق ملی است. در حال حاضر، صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سهام دولتی موجود در شرکت‌های این کشور را در دست دارد به گونه‌یی که سهام شرکت‌های پتروشیمی و همچنین برخی بانک‌های این کشور در اختیار این شرکت است. قرار است پس از عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو در سال ۲۰۱۷ یا ۲۰۱۸ صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان نقش اصلی را در اقتصاد این کشور ایفا کند. بنا به گفته یاسر الرمایان دبیرکل این صندوق سرمایه‌گذاری عمومی، عربستان قصد دارد تا سهم سرمایه‌گذاری خارجی خود را از 5 درصد کنونی به ۵۰ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش دهد. در صورتی که حجم سرمایه این صندوق به 2هزار میلیارد دلار افزایش یابد، این صندوق می‌تواند بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان شامل اپل، آلفابت که مالک گوگل است، مایکروسافت و برکشایر هاساوی را که چهار شرکت بزرگ جهان محسوب می‌شوند را خریداری کند. یک برنامه برای هزار مشکل با وجود آنکه این برنامه در مرحله پیش از اجرا قرار دارد اما ترکش‌های آن پیش از موعد به وزیر آب و برق عربستان اصابت کرده است. پیش از ظهر دیروز روزنامه عکاظ نوشت که پادشاه عربستان در پی شکایت شهروندان در حکمی عبدالله بن عبدالرحمان الحصین، وزیر آب و برق این کشور را برکنار کرد. بر اساس حکم پادشاه سعودی عبدالرحمان بن عبدالمحسن الفضلی، وزیر کشاورزی مامور انجام فعالیت‌های مربوط به وزارت آب و برق است. دلایل برکناری وزیر آب و برق عربستان مشخص نیست اما به گفته منابع در دوره اخیر شهروندان از افزایش بهای آب شکایت کرده بودند. محمد بن سلمان درباره مصاحبه با بلومبرگ درباره شیوه اصلاح یارانه‌ها در کشورش گفته بود: «ما گزینه پرداخت مبالغ نقدی را به نیازمندان از جمله قشر پایین‌دست و متوسط به صورت مستقیم به جای یارانه برق مورد بررسی قرار می‌دهیم. تاکید می‌کنم که تعرفه جدید آب به روشی نامناسب اجرایی شده و تصحیح خواهد شد.» روزنامه واشنگتن‌پست نیز در گزارشی درباره این شاهزاده نوخاسته نوشت: «روز دوشنبه جزییات بیشتری از برنامه عربستان برای جلوگیری از هدر رفت پول و سرمایه منتشر می‌شود اما سوال اصلی این است که این کشور هر سال چند میلیارد دلار را تلف می‌کند؟» بر اساس گزارش‌های رسیده از عربستان این کشور در سال جدید با کسری 98میلیارد دلاری رو‌به‌روست. اما آخرین گزارش صندوق بین‌المللی پول حاکی از آن است که این کسری بودجه بیشتر از این است و به چیزی حدود 140میلیارد دلار می‌رسد. محمد الشیخ، یکی از مشاوران اقتصادی نزدیک به محمد بن سلمان با ادامه روند فعلی اقتصاد این میزان کسری بودجه و هدر رفت سرمایه را برای سال‌های آینده بین 80 تا 100 میلیارد دلار تخمین زد. «اکونومیست» نیز در گزارشی نوشت: «شاهزاده جوانی که قصد دارد، خاورمیانه را به هم بزند شاید بتواند کمی اصلاحات برای کشورش ایجاد کند.» در ادامه این گزارش آمده است که «در حال حاضر انتقادهای جدی متوجه شاهزاده جوان و بی‌پروایی است که رابطه خصمانه‌یی با ایران دارد، فرقه‌گرایی را تقویت می‌کند و خواهان بر هم زدن تراز مناسبات با امریکاست. حالا با توجه به تغییرات قیمت نفت در 18 ماه گذشته او قصد کرده تا شریان‌های نفت را در اقتصاد کشورش ببیند و راه جایگزینی برای آن پیدا کند.» تحت فرماندهی محمد بن سلمان عربستان وارد جنگ با کشور یمن شد. اما حالا یک‌سال پس از شروع این جنگ او به عنوان فرد پشت پرده کشتارهای یمن به بلومبرگ گفت: «ما ایمان داریم که به پایان جنگ بسیار نزدیک شده‌ایم اگر اتفاقی بیفتد و شکست بخوریم، آماده هستیم.» بر اساس گزارش اکونومیست کلید اصلی تمام واکنش‌های مبارزه‌جویانه عربستان در منطقه به ترس از رها شدگی این کشور از سوی امریکا باز می‌گردد.

آل‌سعود فکر می‌کند که دلیل اصلی سفر اوباما به ریاض فشار برای این کشور برای قبول قدرت ایران است. اوباما زمانی ترس اصلی را در دل کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ایجاد کرد که آنها را «انسان‌های مفت‌خور» خواند. همه اینها ضرورت انجام اصلاحات در این کشور را تقویت کرد. اکونومیست در این گزارش بدبینانه پیش‌بینی کرده است که برنامه اصلاحات اقتصادی عربستان می‌تواند، نتیجه نگیرد زیرا «شاید عربستان سعودی نفت داشته باشد اما اقتصاد ایران انعطاف‌پذیرتر است و می‌داند چطور با شرایط سخت مواجه شود.»