اتصال به نظام‌های پرداخت فرامرزی

با اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها، زمینه و شرایط بازگشت خدمات پرداخت‌های الکترونیکی به ایران فراهم شده است و بانک مرکزی در این زمینه در حال مذاکره با نظام‌های پرداخت معتبر بین‌المللی است. مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با اعلام این خبر که بانک مرکزی در راستای گشایش‌های صورت گرفته در پساتحریم با این دو شبکه پرداخت ژاپنی و چینی مذاکره کرده است، گفت: این دو شبکه پرداخت از ضریب نفوذ مناسبی در آسیا، اروپا و کشورهای جنوب شرقی آسیا برخوردارند. به گزارش دنیای اقتصاد ، این گفت‌وگو‌ها در حالی صورت می‌گیرد که به گفته داوود محمدبیگی باید الزامات و شرایطی برای برقراری این ارتباطات وجود داشته باشد.وی که در این زمینه با سایت بانک مرکزی مصاحبه کرده است،گفت:بانک مرکزی در برقراری ارتباط با شبکه‌های پرداخت بین‌المللی همواره دو نکته را در نظر خواهد داشت، اول کم‌هزینه بودن این شبکه‌ها برای مشتریان و دوم پردازش تراکنش‌های داخل کشور از طریق سامانه‌های داخلی. محمدبیگی در توضیح شرط دوم افزود: با این سیاست سعی در حفظ شبکه ملی پرداخت بومی کشور را که زحمات زیادی برای توسعه آن کشیده شده است داریم. علاوه بر این دو نکته شرایط دیگری نیز الزامی است که بیشتر به ظرفیت‌ها و ساختارهای داخلی کشور برمی‌گردد.وی در این زمینه با بیان اینکه این شبکه‌های پرداخت، الزامات خاص خود را دارند و در صورت اتصال به این شبکه‌ها باید استانداردهای آنها را در نظر داشت،گفت: بررسی‌های صورت گرفته در بانک مرکزی نشان می‌دهد، حدود 30 درصد پایانه‌های فروشگاه‌ها امکان پذیرش شبکه‌های پرداخت بین‌المللی را دارند. محمد بیگی ادامه داد: البته باتوجه به اینکه کشور ما طی سال‌های قبل به دلیل تحریم‌های ناعادلانه ارتباط موثری با شرکت‌های مطرح در حوزه پرداخت نداشته است باید بررسی دقیق‌تر درخصوص میزان آمادگی شبکه فعلی با استانداردهای بین‌المللی انجام گیرد. شرط لازم دیگر پیرامون اتصال به شبکه‌های بین‌المللی، کارمزدهای دریافتی مرتبط به آنها است. وی در این زمینه گفت: برخی از اقلام پرداختی قابل مذاکره است، اما شبکه‌های پرداخت بین‌المللی دارای قواعد و استانداردهای مربوط به خود هستند. یکی از دلایل اصلی که ما معتقدیم باید مذاکره با این شبکه‌ها به‌صورت متمرکز انجام شود، همین موضوع است. 6 دستاورد حوزه پرداخت داوود محمدبیگی در ادامه این گفت‌وگو به اتصال مجدد بانک‌های ایرانی به سوئیفت، جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی، اشاره کرد و گفت: پس از حدود 4 سال قطع رابطه، این اتصال مهم‌ترین اتفاق در سال 94 بود؛ البته مذاکرات بین بانک‌های ایرانی با بانک‌های بین‌المللی برای برقراری روابط کارگزاری کماکان در جریان است که ارتباطی با سوئیفت به‌عنوان ابزار برقراری و مبادله پیام‌های مالی ندارد. به گفته وی دومین دستاورد سال 94 بانک مرکزی در حوزه پرداخت تکمیل سامانه چکاوک و آغاز به کار فعالیت سامانه صیاد بوده است: همان‌طور که در جریان هستند سامانه چکاوک در خرداد ماه 94 تکمیل و از شهریور سال گذشته کار روی سامانه صیاد به‌عنوان مکمل سامانه چکاوک آغاز شد. محمدبیگی با اشاره به فواید سامانه صیاد گفت: این سامانه ضمن تسهیل ورود و پردازش چک‌ها برای بانک‌ها، استانداردسازی اقلام چک و نیز ایمن‌سازی چک‌ها را نیز فراهم می‌کند. از دیگر مزایای این سامانه می‌توان به در نظر گرفتن ارزش افزوده، اعتبارسنجی و اطلاع‌رسانی به مشتریان اشاره کرد. وی با بیان اینکه در حال حاضر اقدامات و جلسات اولیه با بانک‌ها برگزار شده و امور زیرساختی و فنی نیز در این خصوص آغاز و استانداردهای لازم به بانک‌ها ابلاغ شده است،افزود: امیدواریم در طی6 ماه اول سال بتوانیم زیرساخت‌های مرتبط با این حوزه را تکمیل کنیم. به گفته محمدبیگی یکی دیگر از اقدامات مهم بانک مرکزی راه‌اندازی سامانه اوراق مشارکت الکترونیک در سال 94 است. وی در این خصوص نیز گفت: این سامانه در حال حاضر به ثبات نسبی نزدیک شده است و تاکنون 22بانک به این سامانه متصل شده‎اند؛ البته این کار تا اتصال کامل سایر بانک‌ها در سال 95 و انجام اقدامات اصلاحی در سامانه پی گرفته می‌شود. آغاز فرآیند اجرای پروژه‌های نقشه راه 1400 از اردیبهشت 94 یکی دیگر از اقدامات خوب و مفید و از ماندگارترین پروژه‌های بانک مرکزی به‌شمار می‌آید که با همکاری و هماهنگی حوزه‌های مختلف بانک مرکزی در حال انجام است. وی از دیگر اقدامات انجام شده در سال 94 را پرداخت خسارت حدود 12 میلیارد تومان از محل صندوق جبران خسارات به مشتریانی که در تراکنش‌ها با مغایرت‌هایی مواجه شده‌اند، دانست. محمدبیگی ارتقا و بهبود خدمات بانکی در کل نظام بانکی در حوزه پرداخت را نیز از دستاوردهای سال 94 دانست و گفت:در سال 94 بانک مرکزی برای کنترل عملکرد شبکه و انجام عملیات روزانه از ابزارهای مدیریتی خود به خوبی استفاده کرد و سطح ارائه خدمات بانک‌ها از 95 درصد به 5/ 97 درصد ارتقا یافت. وی با بیان اینکه کنترل و نظارت بر عملکرد و عملیات روزانه بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات موجب بهبود کیفیت خدمات طی سال قبل شد، اضافه کرد: هرچند ممکن است در برخی مقاطع شاهد اختلالاتی در شبکه باشیم، فراموش نکنیم که این شبکه با همت و تلاش متخصصان داخلی ایجاد شده است و ارائه خدمت بی‌وقفه تمامی سامانه‌های پرداخت کشور مرهون زحمات شبانه‌روزی و بی‌دریغ تمام دست‌اندرکاران ساعی این حوزه بوده است. بانک مرکزی دیگر چک چاپ نمی‌کند مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در ادامه به اهداف راهبردی و برنامه‌های بانک مرکزی در سال جدید پرداخت.داود محمدبیگی گفت: اولین برنامه در این خصوص، تقویت صنعت پرداخت کشور است که از مصادیق این موضوع می‌توان به انطباق با استانداردها، ارتقای کمی و کیفی پرداخت‌ها و گسترش ضریب نفوذ کارت‌های اعتباری اشاره کرد. وی افزود: اتصالات بین‌المللی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف سال 95 در حوزه پرداخت کارتی است؛ با فراهم شدن شرایط ارتباطات بین‌المللی، بانک‌ها و مشتریان از این موضوع منتفع می‌شوند. با گسترده شدن خدمات و محصولات، وظیفه بانک مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر سنگین‌تر خواهد شد. محمدبیگی یکی دیگر از تغییرات سال 95 را در حوزه چاپ چک‌ها دانست و گفت: قرار بر این شد تا چاپ چک‌ها از سوی بانک مرکزی صورت نگیرد و بر این اساس ویژگی‌های امنیتی و الزامات مرتبط با آن از سمت بانک مرکزی در اختیار چاپخانه‌های مجاز قرار گرفته است. برمبنای برنامه‌ریزی‌های انجام شده امیدواریم بتوانیم این چک‌ها را در نیمه اول سال 95 وارد چرخه سامانه‌های الکترونیکی کنیم. وی در این خصوص توضیح داد: باید در نظر داشت که به دلیل وجود چک‌های جاری در دسترس مردم، نباید انتظار داشت که به یک باره تمامی چک‌ها از چرخه اقتصادی کشور حذف شود. فرآیند جایگزینی چک‌های جدید با چک‌های فعلی فرآیندی تدریجی است و به نظر می‌رسد حدود 2 تا 3 سال به طول بینجامد. کارسازی بیش از 127 میلیون برگ چک مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در ادامه به آمار و ارقام مربوط به کارکرد سامانه چکاوک پرداخت. وی در این خصوص با بیان اینکه در سال گذشته حدود 113 میلیون برگ چک عادی در سامانه چکاوک کارسازی (به جریان انداختن برای تسویه) شده است، اضافه کرد: به‌طور میانگین در این سامانه و در سه ماه ابتدایی سال 94 بالغ بر 7 میلیون برگ چک به‌صورت ماهانه کارسازی شده است. وی گفت: به دلیل پیوستن کل استان‌ها از خرداد به این سامانه و با تثبیت آن از تیر ماه ماهانه نزدیک به 10 میلیون برگ چک و در اسفند ماه حدود 11 میلیون چک عادی کارسازی شده است. همچنین در سال 94 حدود 13.5 میلیون برگ چک‌ رمزدار در این سامانه کارسازی شده است. محمدبیگی افزود: باتوجه به اینکه سامانه چکاوک اولین سال‌های شروع به کار خود را را تجربه می‌کند، به نظر می‌رسد این سامانه توانسته به خوبی انتظارات موجود را برآورده و جایگاه مناسب در حوزه پرداخت را پیدا کند تا جایی که در سال گذشته و در مجموع بیش از 127 میلیون برگ چک در سامانه چکاوک کارسازی شده و این فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است. 5/ 2 درصد تراکنش‌ ناموفق در اسفند ماه به گفته داوود محمدبیگی میزان تراکنش‌های ناموفق در اسفند ماه حدود 5/ 2 درصد بوده است. وی توصیه کرد باتوجه به اینکه معمولا میزان تراکنش‌ها از تیر ماه هر سال به نسبت اسفند سال قبل افزایش می‌یابد باید بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت طی سه ماه آینده برای کاهش این درصد اقدامات لازم را انجام دهند. ارزش تراکنش‌های سامانه شتاب؛ 5/ 1 برابر تولید ناخالص ملی مدیر اداره نظام‌های پرداختی بانک مرکزی در ادامه با ارائه اعداد و ارقام مربوط به این حوزه از تغییرات و گسترش بانکداری الکترونیک خبر داد. وی گفت: خوشبختانه در سال گذشته از نظر تعداد و مبلغ در تراکنش‌ها رشد خوبی داشته‌ایم. با نگاهی به آمار می‌توان تغییرات سال 94 نسبت به سال مشابه قبلی را به خوبی دریافت. وی تعداد تراکنش‌های سامانه شتاب در سال گذشته را 5/ 13 میلیارد و به ارزش 1945 هزار میلیارد تومان اعلام کرد که به گفته وی این میزان حدود 5/ 1 برابر تولید ناخالص ملی کشور است که در شبکه شتاب پردازش شده است. به بیان محمدبیگی در سامانه ساتنا حدود 8 میلیون تراکنش به ارزش 5500 هزار میلیارد تومان پردازش شده که این میزان، نشان‌دهنده رقمی معادل 4 برابر تولید ناخالص ملی است. در سامانه پایا 7/ 1 میلیارد تراکنش به ارزش 1200 هزار میلیارد تومان پردازش شده است. وی گفت: علاوه بر این در سال گذشته از نظر تعداد تراکنش در هر یک از سامانه‌های شتاب، پایا، ساتنا و شاپرک حدود 25 درصد رشد و از نظر مبلغی نیز به‌طور میانگین حدود 17 درصد رشد داشته‌ایم. آمار تراکنش‌های سامانه‌های بانکی مدیر اداره نظام‌های پرداختی بانک مرکزی با نگاهی تفکیک شده به تراکنش‌های سال گذشته از نظر تعداد، اعلام کرد: 57 درصد تراکنش‌ها در پایانه‌های فروشگاهی، 24درصد در پایانه‌های خودپرداز، 12 درصد در پایانه‌های تلفن همراه، حدود 6 درصد اینترنت و حدود یک درصد پایانه تلفن، کیوسک و شعب پردازش شده است. وی افزود: از این میزان تراکنش‌47 درصد مرتبط به سرویس خرید، 8 درصد انتقال وجه شتابی (کارت به کارت)، 11 درصد برداشت وجه و 22 درصد به پرداخت قبض مرتبط بوده است. البته اگر بخواهیم مبلغ تراکنش‌های پرداخت کارتی را به تفکیک نوع آن بررسی کنیم تنها حدود 6 درصد از کل مبلغ به سرویس برداشت وجه اختصاص دارد. این موضوع بیانگر این واقعیت است که 94 درصد حجم تراکنش‌ها از طریق پایانه‌های الکترونیکی پردازش شده که نشان از اقبال عموم به این سرویس‌ها دارد. محمدبیگی گفت: در سال 94 نسبت به سال 93 در سامانه شتاب از نظر تعداد 29 درصد و از نظر مبلغ 17درصد و در سامانه شاپرک از نظر تعداد 19 درصد و از نظر مبلغ 26 درصد افزایش مشاهده می‌شود. وی بیان کرد همچنین در سامانه ساتنا از نظر تعداد 22 درصد و از نظر مبلغ 25 درصد افزایش و در سامانه پایا از نظر تعداد 32 و از نظر مبلغی حدود یک درصد افزایش به چشم می‌خورد. وی یکی از دلایل عدم رشد قابل توجه در مبلغ تراکنش‌های پایا، اعمال محدودیت سقف انتقال وجه در سامانه به 50 میلیون تومان دانست که به گفته وی براساس تصمیم بانک مرکزی مقرر شد این مبالغ در سامانه ساتنا پردازش و تسویه شود.