بن‌بست فریز نفتی در لحظه آخر
ایران در نشست دوحه بر سر فریز نفتی شرکت نکرد، اما این اقدام ایران در اعتراض به این نشست نیز سبب نشد تا توافقی بر سر توقف افزایش تولید میان کشورهای حاضر در این نشست صورت نگیرد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شرق ، منابع آگاه گفته بودند نشست فریز نفتی بین تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک در دوحه به دلیل آنچه ظاهرا بروز تنشی جدید بین ایران و عربستان گزارش شده، به مشکل برخورده بود و عربستان باوجود اصرار قبلی خود مبنی بر حضورنداشتن ایران در نشست فریز نفتی به دلیل خودداری این کشور از پذیرش پیشنهاد فریز نفتی، گفته خواهان مشارکت همه اعضای اوپک در گفت‌و‌گوهاست. بااین‌حال تا لحظه نگارش این گزارش محمد الرومحی، وزیر نفت عمان، گفته روسیه و عربستان با فریز نفتی تا اول اکتبر در سطح ماه ژانویه توافق کرده‌اند و انتظار می‌رود دیگر کشورها نیز از آن پیروی کنند. به گزارش بلومبرگ، حداقل ١٦ کشور که حدود نیمی از تولید نفت جهان را در اختیار دارند، در پایتخت دوحه گرد هم آمده بودند تا درباره این پیشنهاد که هدف آن برقراری ثبات در بازار نفت است، بحث و تبادل‌نظر کنند. پیش از این نشست، جانشین ولیعهد عربستان گفته بود اگر سایر تولیدکنندگان ازجمله ایران در این طرح مشارکت نکنند، عربستان با محدودشدن تولید خود موافقت نخواهد کرد.
بیژن نامدارزنگنه، وزیر نفت ایران، هم روز شنبه گفت در نشست دوحه حضور نخواهد یافت و پای هیچ توافقی را که منجر شود کشورش خود را تحریم کند، امضا نخواهد کرد. زنگنه هشدار داده بود ما به اعضای اوپک و برخی کشورهای غیرعضو اوپک گفتیم باید واقعیت بازگشت نفت ایران را به بازار درک کنند و اگر ایران بخواهد تولید نفت را در سطح ماه ژانویه تثبیت کند، به آن معناست که هیچ اتفاقی در رفع تحریم‌های این کشور نیفتاده است. ولی‌اله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، با اینکه برای نشست سالانه بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول شرکت کرده بود، نیز در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی، گفته درخواست از ایران برای فریز تولید نفت در حال حاضر غیرعادلانه است.
تلاش فریز نفتی برای تأمین امنیت انرژی جهان سیدمحمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک نشست فریز نفتی بین تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک در دوحه، از آن جهت نشست مهمی است که در چند سال اخیر نه کشورهای عضو اوپک و نه کشورهای غیرعضو اوپک هیچ کنترلی بر بازار نفت نداشتند و حتی به نظر می‌رسید اصلا تصمیمی هم برای کنترل این بازار ندارند اما اکنون تصمیم گرفته‌اند با هماهنگی یکدیگر، اضافه عرضه‌ها را کنترل کنند تا تعادل و ثبات به بازار نفت بازگردد. این نشست، مهم‌ترین جلسه نفتی سال‌های اخیر است که با حضور کم‌نظیر کشورهای صادرکننده نفت برگزار شده است.
شواهدی هست که نشان می‌دهد کشورهای شرکت‌کننده در نشست دوحه، بر سر طرح فریز نفتی توافق می‌کنند و پایبندی به آن را مهرماه در جلسه مسکو دنبال خواهند کرد و نشست‌های بعدی نیز هر شش ماه یک‌بار ادامه پیدا خواهد کرد. در شرایطی که جلسات اوپک سال‌ها بود دیگر برای وضع محدودیت تصمیم‌گیری نمی‌کرد، اکنون گروه مشترکی از کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به توافق رسیده‌اند که بازار نفت را مدیریت کرده و خلأ موجود را پر کنند.
قطعا تصویب طرح فریز نفتی، تأثیر مثبتی بر بازار خواهد داشت و ادامه‌داربودن جلسات، این پیام را به بازار جهانی نفت می‌دهد که صادرکنندگان نفت مصمم هستند ثبات را به این بازار برگردانند و در پی آن، اضافه عرضه نفت کنترل خواهد شد و در غیاب رقابت برای اضافه عرضه نفت، قیمت‌ها روند صعودی در پیش خواهند گرفت. براساس این طرح کشورها متعهد می‌شوند اضافه تولید نداشته باشند و اجازه دهند ظرف ١,٥ تا دو سال آینده، اضافه عرضه فعلی توسط تقاضاهای جدید جذب شده و رابطه عرضه و تقاضای نفت به تعادل برسد. در این بین اضافه عرضه ایران نیز که می‌تواند حدود ٣٠٠هزار تا ٥٠٠هزار بشکه بیش از تولید فعلی باشد، به‌مروز به بازار می‌آید و جذب می‌شود و تعادل بازار را برهم نمی‌زند. از دیگر سو عدم توافق بر سر این طرح می‌تواند آثار منفی شدیدی در پی داشته باشد. برخی از کشورها، به‌‌ویژه عربستان، تهدید کرده‌اند در صورت تصویب‌نشدن این طرح، اضافه عرضه را تشدید خواهند کرد که در این شرایط هم اضافه عرضه فعلی یعنی حدود ١,٥میلیون بشکه در روز پابرجا خواهد ماند و هم احتمال دارد حدود یک تا ١.٥میلیون بشکه دیگر نیز اضافه‌تر شود. این وضعیت به‌راحتی قیمت نفت را از محدوده ٤٠ دلار فعلی دوباره به سمت محدوده ٣٠ دلار حرکت خواهد داد و امکان وضعیت بدتر هم دور از انتظار نخواهد بود.
در دو سال اخیر، بازار نفت مانند اداره‌ای که مدیر نداشته باشد بی‌‌مدیریت و هرج‌ومرج بود، اما حالا توافق احتمالی کشورهای صادرکننده نفت به‌مثابه این است که این بازار آشفته، مدیریت جدیدی پیدا کرده است که می‌خواهد نظم و تعادل را به آن بازگرداند. البته ایران انتظار داشت اضافه تولید‌ها سریعا متوقف شود تا آثار فوری آن، بازار نفت را منظم کند اما توافق فریز نفتی تلاش می‌کند به اضافه عرضه‌ها زمان دهد تا جذب بازار شوند و بازار نفت از این مسیر متعادل شود. به‌هرحال نتیجه نهایی یکی است و فقط در مدت‌زمان تحقق آن تفاوت‌هایی وجود دارد. مسئله قابل توجه دیگر این است که مدیریت بازار و افزایش قیمت نفت فقط به سود تولیدکنندگان نیست، بلکه شرکت‌های بزرگ نفتی و حتی بزرگ‌ترین کشورهای مصرف‌کنندگان نفت نیز از این ثبات بهره‌مند خواهند شد.
برای مثال آژانس بین‌المللی انرژی به‌عنوان یک سازمان مصرف‌کننده‌محور، پیش‌بینی کرده است برای تأمین انرژی مورد نیاز جهان در پنج سال آینده باید ٥٠٠میلیارد دلار سرمایه جدید در طرح‌های این حوزه سرمایه‌گذاری شود اما در شرایط فعلی که قیمت نفت افت بی‌سابقه‌ای داشته است، سرمایه‌گذاری‌های این حوزه به ٢٨٠ میلیارد دلار رسیده و آینده تأمین انرژی جهان را با مخاطره روبه‌رو کرده است. پس امنیت انرژی مورد نیاز مصرف‌کنندگان نیز در گرو ثبات بازار نفت است و براین‌اساس می‌توان گفت مدیریت بازار و افزایش قیمت نفت یک خواست جهانی و همگانی است که البته درظاهر فقط برای تولیدکنندگان آن سودآور و مطلوب است، اما در باطن یک ضرورت با اجماع اکثریت است.
