داستان حذف یارانه‌ها به کجا خواهد کشید؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، از ابتدای اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها با احتساب مبلغ عیدانه سال 91 که معادل 85 هزار تومان بود و همچنین مبلغ 28 هزارتومانی که دولت به عنوان مابه‌التفاوت یارانه نان به حساب سرپرستان خانوار واریز کرد، هر ایرانی 2 میلیون و 933 هزار تومان یارانه نقدی دریافت کرده است . پرداخت این میزان یارانه هزینه‌ای معادل 227 هزار میلیارد تومان در پی داشته بنا به اعلام مسئولان اقتصادی دولت، تامین این منابع کار بسیار سختی بوده است.

پرداخت یارانه بدون بررسی دهک‌ها بر اساس این گزارش، قانون هدفمندی یارانه‌ها که از آذر ماه سال 89 کلید خورد باید تا پایان برنامه پنجم به طور کامل اجرا می‌شد اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه از بدو اجرای قانون، شاهد انحراف در روش اجرا بوده‌ایم .این در حالی است که اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها در واقع با هدف توزیع عادلانه یارانه‌ها صورت گرفت در حالی که پیش از اجرای قانون، دولت با اجرای طرح جمع‌آوری اطلاعات اقتصادی خانوارها از طریق مرکز آمار سعی کرد تا بتواند اقشار جامعه را دهک بندی کند اما در نهایت موفق نشد و از ابتدای اجرای قانون به همه کسانی که اقدام به ثبت نام و ارائه شماره حساب برای دریافت یارانه کرده بودند یارانه پرداخت کرد.

حذف دهک‌های بالا دردستور کار اما دولت یازدهم از زمانی که روی کار آمد، به طور جدی بحث حذف افرادی که در گروه‌های بالای درآمدی قرار دارند را مطرح کرد تا بتواند با کاهش جمعیت بیش از 76 میلیون یارانه بگیر، هزینه 3500 میلیاردی ماهانه برای پرداخت یارانه نقدی را کاهش دهد اما نبود بانک‌های اطلاعاتی، اجازه حذف اقشار با درآمد دولت را نداد و بنا شد تا با ثبت‌نام مجدد از متقاضیان افراد غیرنیازمند به طور داوطلبانه انصراف دهند. در این راستا در فروردین سال 1393 این طرح به مدت 10 روز اجرایی شد، اما سرانجام با وجود اعلام انصراف 5/2میلیون نفر، نوبخت- رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی- اعلام کرد که بالغ بر 76 میلیون نفر همچنان یارانه نقدی دریافت می‌کنند.البته در قانون بودجه 1393 الزام به شناسایی یارانه بگیران پردرآمد و حذف آن‌ها در بند (و) تبصره 21 آمده بود و دولت موظف بود تا یارانه نقدی را فقط به سرپرستان خانوار‌های متقاضی که به تشخیص دولت نیازمند دریافت یارانه باشند، البته مجموع درآمد سالانه این افراد باید کمتر از رقم تعیین شده توسط دولت می‌بود اما در این سال سقف درآمدی مشخص نشد و دولت رسما به حذف یارانه بگیران ورود نکرد.

ورود مجلس به پرونده در مورد بودجه 94 نیز ، نمایندگان بحث تعیین سقف درآمدی تا 5/2میلیون تومان را مطرح کردند تا با تصویب آن دولت در این باره اقدام کند اما ابهامات طرح به حدی بود که فقط چند روز پس از مطرح شدن آن رد شد زیرا مشخص نبود این سقف تعیین شده مربوط به درآمد کل خانوار یا فقط سرپرست خانوار است و این‌که آیا امکان شناسایی افراد با این درآمد وجود دارد یا خیر؟ بنابراین این مصوبه در بودجه سال 94 وارد نشد، اما بار دیگر در بند(ح)تبصره 20 قانون بودجه سال 1394 دولت موظف شد تا یارانه خانوارهای پردرآمد را قطع کند و بنا شد خانوارهای پردرآمد به تشخیص دولت و براساس شرایط اقلیمی، بعد خانوار و محل سکونت و میزان درآمد تعیین شوند.

در این راستا از ابتدای سال 94 بارها از سوی مدیران دولتی اعلام شد که حذف 6 میلیون نفر در دستور کار قرار دارد اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد به گونه ای که با وجود شروع حذف یارانه بگیران پردرآمد از ابتدای سال گذشته، در نهایت آخرین آمارها نشان داد که نه تنها 6میلیون نفر حذف نشدند بلکه بالغ بر 75 میلیون و 500 هزار نفر همچنان یارانه نقدی دریافت می‌کنند. البته تعدادی از یارانه بگیران در سال گذشته حذف شدند اما در این راستا نبود بانک اطلاعاتی دولت را با مشکل مواجه کرد و آن‌طور که سازمان هدفمندی اعلام کرده حدود سه میلیون و 300 هزار یارانه بگیر حذف شدند اما بروز خطا در حذف، اعتراض حدود 900 هزار نفری را به همراه داشته و دولت ناچار به برگرداندن بیش از 500 هزار نفر از آن‌ها شد.

اکنون نیز با مصوبه هفته اخیر مجلس باید 24 میلیون نفر از دریافت یارانه نقدی حذف شوند، بنابراین مصوبه کلیه تجار و صاحبان مشاغل آزاد که درآمد سالانه آنها حداقل 35 میلیون تومان و ماهانه سه میلیون تومان است،نمایندگان مجلس، قضات، موسسات آموزشی و پژوهشی دولتی و غیردولتی، پزشکان و دندانپزشکان، کلیه کارکنان دولت و نیروهای مسلح، بازنشستگان کشوری، لشکری، کلیه حقوق‌بگیران و مستمری‌بگیران مشمول تامین اجتماعی و دریافت‌کنندگان حقوق و مستمری‌بگیران دولتی و غیردولتی که درآمد سالانه آنها بیش از 35 میلیون تومان است از دریافت یارانه محروم شوند. از سویی دیگر یارانه کلیه مدیران و اعضای هیات مدیره و بازرسان شرکت‌های دولتی و غیردولتی وابسته به دولت و نهادهای عمومی‌غیردولتی و کلیه مدیران و اعضای هیات مدیره و روسا و معاونان مناطق و شعب بانک‌ها، بیمه‌ها، موسسات مالی و اعتباری و کلیه اشخاص حقوقی دولت و غیردولتی که دریافتی سالانه آنها بیش از 35 میلیون تومان باشد حذف خواهد شد. کلیه ایرانیان مقیم خارج کشور و کلیه اشخاصی که در سه گروه دهکی بالای درآمدی هستند نباید یارانه‌ای دریافت کنند.

24میلیون یا 7میلیون، مسئله اصلی؟ البته این بند در حالی در بودجه مصوب شده که دولت مخالفت خود را با اجرای آن اعلام کرده است. بنابر آنچه که نوبخت در مجلس عنوان کرده ،حذف 24 میلیون نفر قابلیت اجرا ندارد چرا که از سویی دولت برآورد کرده که اگر بخواهد طبق برآورد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین آمارهایی که سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرده یارانه‌بگیران قابل حذف را تخمین بزند تعداد آن‌ها به بیش از هفت میلیون و 50 هزار نفر نخواهد رسید.مجید انصاری معاون پارلمانی رئیس جمهور نیزدرباره حذف 24میلیون نفر طبق مصوبه مجلس می‌گوید: مصوبه مجلس رقم 24 میلیون نفر را مد نظر دارد در حالی که به نظر نمی‌رسد مبنای کارشناسی داشته باشد.

اقشار مختلفی که نمایندگان برای حذف یارانه تصویب کرده‌اند، براساس محاسبات دولت رقمی‌بین 7 تا 5/7 میلیون نفر بیشتر نمی‌شود. ضمن اینکه گذاشتن مبنایی مثل درآمد 35 میلیون تومان در سال برای همه قشرها شاخص عادلانه‌ای نیست. همان گونه که پرداخت یکسان یارانه به همه اشتباه بود، حذف یکسان افراد هم ممکن است همان اشتباهات را به دنبال داشته باشد.حال باید دید آیا در سال جاری غائله حذف یارانه بگیران مرفه به پایان می‌رسد و هدف اصلی اجرای این قانون محقق خواهد شد یا این قصه همچنان ادامه خواهد داشت