تهران فعلا به طرح فریز نفتی نمی‌پیوندد
در حالی که فردا دوحه میزبان مقامات نفتی اوپک و غیر اوپک برای تصمیم‌گیری در خصوص فریز نفتی هستند، بیژن نامدار زنگنه اعلام کرده است که در این اجلاس شرکت نخواهد کرد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از اعتماد ، بر اساس تصمیم اتخاذ شده از سوی وزیر نفت، حسین کاظم‌پوراردبیلی به نمایندگی از ایران در این اجلاس حضور خواهد یافت. برخی کارشناسان نفتی و ناظران بین‌المللی معتقدند اعزام نماینده وزیر نفت ایران به اجلاس دوحه نشان از شرط‌گذاری ایران برای همراهی با این سیاست دارد. آنچه مدیر روابط عمومی وزارت نفت در خصوص موضع ایران در خصوص طرح فریز نفتی اعلام کرده است البته تا حدی این تحلیل را مورد تایید قرار می‌دهد. ایرنا به نقل از نعمت‌اللهی گزارش داد: وزیر نفت، مواضع ایران را در گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه با برخی همتاهای خود در گروه تولیدکنندگان نفت عضو و غیر عضو اوپک مطرح کرده، ایران امضا‌کننده توافق آتی دوحه نخواهد بود و این موضوع با درک اکثریت تولیدکنندگان نفت همراه بوده است. این نخستین باری نیست که تولیدکنندگان اوپکی و غیراوپکی برای چاره‌اندیشی در خصوص وضعیت بازار گرد هم می‌آیند.
وقتی عکس‌های خندان وزیر نفت ایران وزرای نفت ونزوئلا، عراق و قطر در تهران منتشر شد برخی چنین نتیجه گرفتند که ایران آماده مشارکت در طرح فریز نفتی است اما کم‌کم شرط و شروط‌ها آشکار شد. ایرانِ در حال بازپس‌گیری بازارهای نفتی شرط شروط‌هایی را برای همتایان خود گذاشت تا نشان دهد هر چند نسبت به بازار جهانی نفت و قیمت‌ها حساسیت دارد اما نمی‌تواند منافع خود را نادیده گیرد و بی‌گدار به آب بزند تا سهم بازارش در اختیار کشورهایی بماند که در سال‌های دوری اجباری ایران از بازارهای جهانی نفت، سهم ایران را از آن خود کرده بودند.
چراغ اول در دوحه روشن شد، چراغ دوم در تهران. وزرای نفت عربستان، عراق، ونزوئلا و قطر در دوحه گرد هم آمدند تا بازار نفت را از مدار نزول خارج کنند. حاضران در جلسه، جز وزیر نفت عربستان چند ساعت بعد راه ایران گرفتند تا تهران را راضی کنند تولید نفتش را افزایش ندهد. نشست تهران زیر سایه خنده‌ها و عکس‌های یادگاری و تعارف‌های معمول بدون نتیجه خاصی پایان یافت و حالا دوحه میزبان سومین نشست است. ایران اما نماینده وزیر نفت را به این اجلاس گسیل می‌کند تا بتواند تلاش‌هایش برای بازپس‌گیری سهم از دست رفته بازارش را به اطلاع کشورهای تولیدکننده نفت برساند و بگوید تا وقتی حجم تولید و صادراتش به پیش از تحریم‌های نفتی نرسد، حاضر نیست مهر تاییدش را پای طرح فریز نفتی بگذارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم تولید نفت ایران پیش از تحریم‌های غربی، روزانه در حدود ٣ میلیون و ٦١٩ هزار بشکه در روز بود. حجم صادرات نفت ایران نیز به ٢ میلیون و ١٠٧ هزار بشکه در روز می‌رسید. حالا گزارش‌های ٦ ماهه ارایه شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد در نیمه اول سال ١٣٩٤ روزانه یک میلیون و ٥٣٤ هزار بشکه نفت از کشور صادر شده است. زنگنه میزان صادرات نفت ایران را در حال حاضر ٢ میلیون بشکه در روز اعلام کرده است.
بدترین اتفاق در بدترین روزها در حالی که ایران قصد داشت آثار تحریم را از سر و روی اقتصادش بشوید، قیمت نفت رو به کاهش گذاشت تا تنگنای مالی به شکلی دیگر خود را نشان دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد وضعیت بازار جهانی نفت در سال جاری میلادی نیز بهبودی نخواهد یافت و از این رو بسیاری از مراکز معتبر در پیش‌بینی قیمت نفت در سال ٢٠١٦ بازنگری کرده‌اند. در حالی که همزمان با کاهش تولید نفت ایران در بازارهای جهانی، تولید نفت عربستان و سایر اعضای اوپک افزایش قابل توجهی را تجربه کرده است، تلاش برای راضی کردن کشورها به همراهی با طرح فریز نفتی کلید می‌خورد. این به آن معناست که هرجا هستیم بمانیم. اقدامی که همراهی ایران را در پی نداشته است.
تاثیر دستپخت عربستان و روسیه بر قیمت‌ها طرح فریز نفتی از همان ابتدا دستپخت روسیه و عربستان بود. این دو کشور با وجود تمام کشمکش‌های سیاسی، در حوزه نفت کنار هم قرار گرفتند و به این نتیجه رسیده‌اند که راه مهار قیمت‌هاست. روسیه، شریک استراتژیک ایران با توجیه حراست از قیمت‌ها در کنار رقیب سنتی ایران قرار گرفته است. هر دو با وجود آنکه سیاست متفاوتی را در قبال ایران در دستور کار دارند، در این حوزه هم‌نظر و همصدا شده‌اند. می‌خواهند ایران رضایت دهد به فریز نفتی و برنامه افزایش تولید و صادرات خود را به تعویق بیندازد. ایران اما بدون رودربایستی روی عربستان، رقیب دیرینه‌اش را زمین انداخت و شاید با تعارفات بیشتر به روسیه نیز «نه» خود را گفت. وقتی طرح فریز نفتی از سوی عربستان و روسیه مطرح شد چراغ میهمانی در دوحه روشن، قیمت‌ها در بازار جهانی اندکی افزایش یافت بلافاصله اما اظهارات مبدع اصلی طرح، یعنی عربستان تب قیمت را پایین آورد. انگار هدف اصلی ایران بود، از این رو می‌گفتند اگر ایران رضایت ندهد، فریزی در کار نیست. این اما تنها موضع عربستان بود چرا که روسیه بلافاصله وارد میدان شد و اعلام کرد: طرح فریز نفتی بدون مشارکت ایران نیز اجرایی خواهد شد. قیمت نفت در اولین واکنش به این اجلاس با اندکی افزایش روبه‌رو و بار دیگر با کاهش مواجه شد، این بار نیز با نزدیک شدن به زمان برگزاری این اجلاس به کمی بالاتر از ٤٠ دلار رسید. در آخرین ساعات کاری با کاهشی اندک این سیگنال را مخابره کرد که چندان به اوضاع خوشبین نیست. حالا عربستان سیاست با دست پیش کشیدن و با پا پس زدن را در دستور کار قرار داده است. از یک سو اجرایی شدن طرح فریز نفتی را منوط به حضور ایران می‌کند و از سوی دیگر چمدان سفر را برای حضور در نشست بدون زنگنه در دوحه می‌بندد بدون آنکه اشاره کند تحریم‌های نفتی ایران چه دستاوردهایی برایش به همراه داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از تشدید تحریم‌ها و حذف نظام سهمیه‌بندی در اوپک، سهمیه تولید عربستان روزانه 8/1 میلیون بشکه و ایران 4/2 میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده بود.
هرچند نظام سهمیه‌بندی اوپک در سال ٢٠١١ متوقف شد و به جای سهمیه اعضا، سقف ٣٠ میلیون بشکه‌ای برای مجموع تولید نفت اوپک در نظر گرفته شد، اما نگاهی به سهمیه 8/1 میلیون بشکه‌ای عربستان در آن مقطع و مقایسه آن با تولید فعلی با حدود 10/2 میلیون بشکه، به خوبی نشانگر افزایش تولید این کشور است. در واقع ظرفیت تولید نفت ایران از 4/2میلیون بشکه پیش از تشدید تحریم‌ها، در دوران تحریم به 2/8میلیون بشکه کاهش یافت، اما میزان تولید عربستان از 8/1 میلیون بشکه در آن مقطع به 10/2میلیون بشکه در حال حاضر رسیده است.
در دوره زمانی ٢٠١١ تا ٢٠١٢ که تحریم‌های نفتی علیه ایران وضع و روند کاهش قیمت‌ها آغاز شد، عربستان از فرصت استفاده کرد و میزان تولید خود را به طور قابل توجهی افزایش داد. در نتیجه افزایش تولید عربستان مازاد حدود دو میلیون بشکه‌ای در بازارهای جهانی نفت شکل گرفته و قیمت‌ها از بالای بشکه‌ای ١٠٠ دلار به حدود ٣٠ دلار سقوط کرد. نکته جالب توجه در این میان اظهارنظر الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه است که یک روز پیش از تایید رسمی عدم حضور زنگنه در این اجلاس گفته است: «توافق بر سر فریز نفتی ممکن است بدون مشارکت ایران بین کشورهای تولیدکننده نفت به دست آید. همه‌چیز ممکن است، زیرا این یک سند باز است، هر کسی که می‌خواهد به آن بپیوندد به آن خواهد پیوست؛ آنهایی که نمی‌خواهند به توافق فریز نفتی بپیوندند، کسی آنها را وادار به پیوستن نخواهد کرد.»
دوحه حالا به کانون رایزنی‌های داغ نفتی بدل شده است. می‌خواهند کاری کنند تا نفت مهار شود و بیش از این خود را به آتش نکشد. قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز در اثر پیشداوری‌ها اندکی کاهش را تجربه کرد. پیشداوری‌ها بر این استوار بود که تغییری رخ نمی‌دهد. شاید استناد آنها که منفی به ماجرا می‌نگرند، ریشه در نحوه برخورد عربستان، بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت اوپک با ماجرا داشته باشد. برخی سرمایه‌گذاران فریز احتمالی تولید را مقدمه‌ای برای کاهش تولید در اواخر امسال می‌دانند، در حالی که برخی دیگر می‌گویند چنین اقدامی تاثیری در کاستن از مازاد عرضه در بازار نخواهد داشت. عربستان بارها اجرای طرح فریز نفتی را منوط به حضور ایران کرده است.
پیش از این نیز چنین اظهاراتی از سوی مقامات عربستان سبب کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی شده بود. بر اساس طرح فریز نفتی، تولیدکنندگان نفت میزان تولیدات خود را برای افزایش قیمت نفت در بازار کاهش خواهند داد. این در حالی است که ایران تا پیش از این سهم خود از بازار را از دست داده و بارها اعلام کرده بود که بعد از لغو تحریم‌ها تولید و صادرات نفت رابرای بازپس‌گیری سهمش افزایش خواهد داد و طرح فریز نفتی خلاف این تصمیم اعلام شده ایران است. به نظر می‌رسد ایران، غایب بزرگ نشست دوحه، مهم‌ترین بازیگر گعده نفتی‌ها باشد. در حالی که تولیدکنندگان اوپکی و غیر اوپکی در پایتخت قطر گرد هم می‌آیند نگاه‌ها به تهران دوخته شده است. بازیگر غایب سرنوشت بازار نفت را در دست دارد.
