فرود سرمایه خارجی در فرودگاه رو به تعطیلی
اجرایی شدن برجام به بهبود وضعیت اقتصادی کشور منتهی می‌شود و تاکنون نشانه‌های زیادی از این بهبود نمایان شده است. سفر هیات‌های تجاری از کشورهای مختلف از همه قاره‌های جهان، یکی از این نشانه‌های محسوس و قابل لمس به‌شمار می‌آید.
در آخرین سفر یک هیات تجاری خارجی به ایران، سه‌شنبه هفته جاری نخست‌وزیر ایتالیا در راس هیاتی سیاسی و تجاری به ایران سفر کرد تا علاوه بر تحکیم روابط سیاسی دو کشور، مهر تاییدی بر ثبات قراردادهای تجاری و اقتصادی امضا شده بین دو کشور بزند. حوزه راه‌وترابری، یکی از حوزه‌های ذی‌نفع از سفر هیات ایتالیایی به تهران است، چراکه در جریان این سفر، قرار بر آن شد ایتالیایی‌ها بیش از 350میلیون یورو در صنعت حمل‌ونقل ایران سرمایه‌گذاری کنند. احداث دو ترمینال در فرودگاه‌های مهرآباد و تبریز، از مفاد قراردادهای امضا شده بین هیات ایتالیایی و شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران است. ورود سرمایه خارجی به صنعت حمل‌ونقل کشور مطلوب است، اما نحوه تخصیص این سرمایه می‌توان محل پرسش و بحث‌برانگیز باشد. آیا استفاده از سرمایه خارجی برای توسعه طرحی رو به تعطیلی قابل توجیه است؟ آیا گسترش ظرفیت فرودگاه مهرآباد، که قرارگیری آن در شهر تهران به یکی از معضلات اصلی این شهر تبدیل شده، آن هم همزمان با گسترش فرودگاه امام‌خمینی(ره) یک تصمیم اشتباه به‌شمار نمی‌رود؟ به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل ، روز سه‌شنبه متئو رنتزی نخست‌وزیر ایتالیا، درراس یک هیات 250نفره از مقام‌های سیاسی و اقتصادی، ازجمله وزیر آموزش‌وپرورش و دانشگاه‌ها، برخی معاونان وزارتخانه‌ها، نمایندگان شرکت‌های کوچک و متوسط، صاحبان صنایع و مدیران ارشد بانک‌های بزرگ این کشور وارد تهران شد. حضور ایتالیایی‌ها در تهران، با خبرهای زیادی برای صنعت حمل‌ونقل ایران همراه بود. در آخرین قرارداد منعقد شده میان مسوولان ایرانی و ایتالیایی، ساخت ترمینال بین‌المللی فرودگاه تبریز به پیمانکاران ایتالیایی واگذار شد. به نقل از روابط عمومی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران روز چهارشنبه یادداشت تفاهمی با موضوع «سرمایه‌گذاری، طراحی و احداث ترمینال مسافری در فرودگاه بین‌المللی تبریز» به ارزش ۵۰میلیون یورو بین مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و رییس یکی از شرکت‌های سهامی خاص ایتالیایی به امضا رسید. این ترمینال که یک ترمینال بین‌المللی است، در دو فاز احداث می‌شود و گنجایش پذیرش همزمان مسافران یک پرواز پهن پیکر و دو پرواز متوسط را خواهد داشت. این ترمینال در فاز نخست در مساحت ۲۰هزار مترمربع احداث شده و براساس طرح جامع فرودگاه بین‌المللی تبریز در فاز دوم توانایی افزایش مساحت را تا ۵۰هزار مترمربع دارد. اما این یادداشت تفاهم تنها سوغات سفر ایتالیایی‌ها به ایران نیست. قرارداد دیگری نیز میان شرکت فرودگاه‌ها و هیات ایتالیایی امضا شده که علاوه بر صنعت هوایی کشور، بر کیفیت زندگی پایتخت‌نشینان نیز اثر خواهد داشت؛ گسترش فرودگاه مهرآباد. تاکتیک اشتباه برای استراتژی درست روز سه‌شنبه، شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران طبق تفاهمنامه‌یی به ارزش 300میلیون یورو،ساخت پایانه جدید مسافری فرودگاه مهرآباد را به وسعت 80هزار مترمربع به یک شرکت ایتالیایی واگذار کرد. احمدرضا بیاتی معاون بین‌الملل شرکت فرودگاه‌ها در این رابطه گفت: این تفاهمنامه را رحمت‌الله مه‌آبادی مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و «نیکولا مجیس ترتی» مدیرعامل شرکت ایتالیایی در حضور رییس‌جمهوری اسلامی ایران و نخست‌وزیر ایتالیا امضا کردند. بیاتی ادامه داد: «علاوه بر ساخت پایانه، این شرکت ایتالیایی 3هزار پارکینگ احداث و سطوح پروازی و اپرون فرودگاه مهرآباد را بهسازی می‌کند. ارزش این تفاهمنامه 300میلیون یورو است و در 3سال اجرایی می‌شود.»
معاون شرکت فرودگاه‌های کشور درباره پایانه مسافری جدید فرودگاه مهرآباد، افزود: «این پایانه بین ترمینال2 و ترمینال شماره4 فرودگاه مهرآباد احداث خواهد شد و پس از امضای این تفاهمنامه زمینه اجرای طرح توسعه این فرودگاه فراهم می‌شود.» البته این تنها اقدامی نیست که جهت بهسازی و گسترش فرودگاه مهرآباد انجام می‌شود. سال گذشته بازسازی باند29 راست فرودگاه مهرآباد در دستور کار قرار گرفت و اکنون مدیرکل این فرودگاه، از تکمیل 40درصدی پروژه بازسازی خبر داده است. به نقل از روابط عمومی شرکت فرودگاه‌ها، علی رستمی در این رابطه گفت: «با شروع سال جدید می‌کوشیم اقدامات و فعالیت‌های عمرانی نیمه تمام سال1394 در فرودگاه مهرآباد را به پایان برسانیم. بازسازی و نوسازی باند29 راست فرودگاه را از سال گذشته آغاز کرد‌ه‌ایم که مراحل بازسازی آن 40درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. این باند به‌عنوان دومین باند فرودگاه مهرآباد به‌شمار می‌آید که در زمان‌های اضطراری از آن استفاده می‌شود.» برای اجرایی شدن طرح جامع فرودگاهی، لازم است ظرفیت انتقال مسافر داخلی در فرودگاه‌های تهران به 20میلیون مسافر در سال برسد. این درحالی است که ظرفیت کنونی فرودگاه مهرآباد که تنها مبدا و مقصد پروازهای داخلی تهران است، 13میلیون نفر در سال برآورد می‌شود. اما آیا گسترش و نوسازی فرودگاه مهرآباد، تصمیمی درست و اصولی به‌شمار می‌آید؟ این پرسشی است که جواب آن، با ابهام مواجه است. توسعه همزمان 2 فرودگاه نزدیک؟ فرودگاه مهرآباد، یکی از قدیمی‌ترین فرودگاه‌های ایران است. این فرودگاه که زمانی تنها فرودگاه فعال مسافری تهران به‌شمار می‌رفت، در زمان احداث بیرون از شهر تهران قرار گرفته بود، اما به مرور زمان و با گسترش شهرسازی در تهران، این فرودگاه رفته‌رفته وارد حریم شهر شد، به‌طوری که اکنون با تقریب می‌توان گفت که در مرکز شهر قرار دارد. وجود فرودگاه‌ها درون حریم شهرها، همواره با مشکلات زیادی همراه بوده است. سروصدا، آلودگی و ناامنی مواردی هستند که فرودگاه‌ها برای شهرها به ارمغان می‌آورند. باتوجه به این موضوع، ساخت فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره)، در فاصله 30کیلومتری شهر تهران و در مسیر تهران-قم در دستور کار قرار گرفت. با افتتاح ترمینال شماره یک این فرودگاه در دولت اصلاحات، امید زیادی برای انتقال پروازهای مهرآباد به این فرودگاه به وجود آمد. اما بهره‌برداری از فرودگاه با کارشکنی برخی نهادها به تعویق افتاد و در دولت‌های اصولگرای نهم و دهم نیز، بهره‌برداری از فرودگاه در حد محدود اولیه باقی و گسترش آن مسکوت ماند. با روی کار آمدن دولت روحانی، مجددا توجه‌ها به توسعه فرودگاه امام‌خمینی(ره) جلب شد و پس از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، جذب سرمایه خارجی برای گسترش فرودگاه در دستور کار قرار گرفت. اما آیا توسعه همزمان فرودگاه مهرآباد و تخصیص منابع محدود مالی به این مهم، با گسترش فرودگاه امام‌خمینی(ره) در تضاد نیست؟
این سوالی است که از علیرضا شیرمحمدی‌فرد می‌پرسیم. او در جواب می‌گوید: «روش درست برای مدیریت ترافیک هوایی تهران، انتقال پروازها به فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) است و این مهم امکان‌پذیر نیست، مگر بعد از احداث ترمینال شماره دو این فرودگاه. اما در حال حاضر، هرچند عملیات اجرایی گسترش فرودگاه آغاز شده، اما متاسفانه از سرعت و جدیتی که لازم است، برخوردار نیست.» به عقیده شیرمحمدی، سرمایه‌یی که صرف ساخت ترمینال جدید در فرودگاه مهرآباد می‌شود، باید در فرودگاه امام‌خمینی(ره) هزینه شود، چراکه با بهره‌برداری از سایر فازهای این فرودگاه، علاوه بر مدیریت ترافیک هوایی شهر تهران، نزدیک به 100هزار شغل به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شود که این رقم معادل 5درصد جمعیت بیکار ایران است؛ «ارزش واقعی صادرات غیرنفتی ما در سال، رقمی حدود 20میلیارد دلار است. این درحالی است که امارات متحده عربی تنها از محل فرودگاه دوبی، سالانه 25میلیارد دلار درآمد دارد. دولت می‌تواند با مدیریت صحیح، توجه ایرلاین‌های خارجی را به فرودگاه امام جلب کند تا کشور شاهد افزایش 100درصدی صادرات غیرنفتی باشد.»
این کارشناس فرودگاهی، راه‌حل موقت مدیریت ترافیک هوایی تهران را نیز بهره‌برداری صحیح می‌داند و می‌گوید: «یک بهره‌بردار خود، می‌تواند با افزایش کارایی واحد تحت مدیریتش، ظرفیت استفاده را افزایش دهد. تا راه‌اندازی کامل فرودگاه امام‌خمینی(ره)، فرودگاه مهرآباد باید از امکانات موجود، بهترین استفاده را کند تا جوابگوی نیاز جابه‌جایی مسافر هوایی تهران باشد.» آن‌طور که به نظر می‌رسد، دولت تدبیر و امید متوجه اهمیت حوزه حمل‌ونقل شده و سعی دارد از ظرفیت‌های این حوزه برای توسعه اقتصادی کشور حداکثر استفاده را داشته باشد. اما باید این مساله را درنظر داشت که مدیریت غلط جریان مالی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌یی که لزوم تعطیل شدن آن در بلندمدت قابل کتمان نیست، تنها به رفع مشکل در کوتاه‌مدت و انتقال آن از دوره‌یی به دوره دیگر خواهد شد. توسعه فرودگاه مهرآباد، تصمیمی اشتباه است که دولت نباید آن را به‌نام خود ثبت کند.
