شانس چند بار در می‌زند؟
در فهرست برندگان وین‌کارت بانک سامان افراد دیگری نیز چندین بار برنده این جایزه شده‌اند! آیا شائبه‌ای در درست بودن اعلام اسامی برندگان این طرح وجود دارد؟
یکی از کاربران توییتر متنی منتشر کرد و در آن اعلام کرد: «در سایت بانک سامان، علیرضا غلامی بیرامی در تمام 6 ماه دوم سال 94 بین برندههای 5 میلیونی وین‌کارت که هرماه قرعه‌کشی میشه هست!» به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از رده ، بازتوییت این توییت و انتشار آن در کانال‌های تلگرام و شبکه‌های اجتماعی جوی به‌وجود آورد علیه قرعه‌کشی وین‌کارت بانک سامان و شائبه نادرست بودن آن را ایجاد کرد. در ادمه با رده باشید تا به بررسی بیشتر این موضوع بپردازیم: گروه بررسی رده درباره اسامی برندگان به نتایجی رسید: یک نفر 7 مرتبه برنده است 5 نفر 6 مرتبه برنده‌شده‌اند 3 نفر 5 مرتبه برنده‌شده‌اند 16 نفر 4 مرتبه برنده‌شده‌اند ... تعداد خیلی بیشتری 3 و 2 مرتبه برنده بودند یکی از برندههای جایزه 50 میلیون تومانی یک‌بار دیگر هم 1 میلیون تومان برنده‌شده
| نام برنده | تعداد دفعات | مجموع ریالی جایزه‌ها |
| علیرضا غلامی بیرامی | 7 | 23،000،000 |
| امیر قاسمی | 6 | 10،000،000 |
| آرش هوشمند | 6 | 14،000،000 |
| داود بافنده | 6 | 14،000،000 |
| محمد سیاحیان | 6 | 6،000،000 |
| کریم نوائی داریان | 6 | 10،000،000 |
| علیرضا ذاکری مهرجردی | 5 | 5،000،000 |
| امیرحسین کیا | 5 | 9،000،000 |
| حجت مقیسه | 5 | 9،000،000 |
| محمد ایهامی | 4 | 8،000،000 |
| رضا اسعدی | 4 | 12،000،000 |
| آزاد یوسف زمانی | 4 | 12،000،000 |
| مهرداد امین فر | 4 | 4،000،000 |
| مجتبی مطهری | 4 | 8،000،000 |
| مژگان پنائی شمی | 4 | 8،000،000 |
| پیمان مثنوی | 4 | 12،000،000 |
| محمود حیدری | 4 | 12،000،000 |
| احسان صادق زاده خلجی | 4 | 16،000،000 |
| حسین رضائی صدرآبادی | 4 | 4،000،000 |
| حسن آجورلو | 4 | 8،000،000 |
| پژمان اکبری | 4 | 8،000،000 |
| محمدعلی کرمی سرجوئی | 4 | 8،000،000 |
| هادی کلاکی | 4 | 4،000،000 |
| احمد ابراهیمیان | 4 | 12،000،000 |
| سعید گلدسته | 4 | 8،000،000 |
آیا قرعه‌کشی سامان نادرست بود؟ قرعه‌کشی به روشی که نام‌ها را در یک گلدان بریزیم و اعلام برنده از بین آن‌ها، ساده است و فرمولش هم چندان پیچیده نیست؛ اما وقتی هر کس وزن و شانس متفاوتی برای برنده شدن داشته باشد و جوایز هم متعدد باشد، می‌تواند باعث سردرگمی شود، به‌خصوص اگر از درس احتمالات در دبیرستان و دانشگاه فراری بودید. در این مورد خاص هم باید احتمالات موضوع حساب شود که یک مشتری خاص در هرماه چقدر احتمال دارد حتماً جزو 50 برنده باشد (و برنده اول هم نباشد) و بعد احتمال تکرار آن را برای ماه‌های بعد حساب کنیم که روش محاسبه‌اش از حوصله و هدف این متن خارج است. چرا این روش پیچیده است؟ به خاطر ترکیب مساله امتیاز با تعداد جوایز. اگر قرار بود یک جایزه باشد محاسبه آن بسیار ساده بود و اگر امتیازی در بین نبود آن‌وقت هم محاسبه برای هر تعداد جایزه مشکلی نداشت اما وقتی هر دو حالت وجود دارد این عمل پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. احتمال آن به این صورت است : نفر اول از 50 نفر هست یا نیست. اگر بود که هیچ اما اگر نبود باید برنده با تمام امتیازاتش از گردونه خارج شود و برای نفر دوم همین کار تکرار شود. این قرعه‌کشی را می‌توان به روش‌های مختلفی هم انجام داد و راهکارهای مختلفی برای مشخص کردن هر گروه از برندگان تعریف کرد. روش ساده‌اش این است که ابتدا یک نفر برگزیده جایزه بزرگ از میان همه شرکت‌کننده‌ها با در نظر گرفتن وزن امتیازاتشان انتخاب می‌شود. در مرحلهٔ بعد این فرد امتیازاتش از لیست حذف می‌شود و قرعه‌کشی برای نفرات بعدی به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند. البته اطلاع داشتن از روش قرعه‌کشی بانک و درنتیجه استخراج فرمول‌های احتمالاتی هم زیاد به روشن شدن مسئله کمکی نخواهد کرد. چون به‌هرحال برای تخمین احتمال برنده شدن یک مشتری خاص باید به امتیازات وی و همچنین تعداد کل شرکت‌کنندگان و میانگین امتیازت دیگر شرکت‌کنندگان نیز دسترسی داشت تا بتوان محاسبه‌ای دقیق انجام داد. شکاکان چه می‌گویند؟ شکاکان استدلال خیلی ساده‌ای دارند؛ «مگه میشه یکی شش بار پشت سر هم ببره؟» از این جملهٔ ساده که بگذریم اجازه بدهید ببینیم واقعاً چقدر عجیب است که یک نفر 6 بار پشت سر هم برنده یک جایزه باشد. برای این کار باید همهٔ محاسبات را خیلی ساده کنیم تا شاید بالاخره چیزی دستگیرمان شود. فرضیه اول: فرض می‌گیریم مشتری‌های ابر خوش‌شانس ما در هر قرعه‌کشی بانک سامان بر اساس امتیازاتی که به دست آورده 25 درصد شانس برنده شدن و قرار گرفتن در بین یکی از 50 برگزیده را داشته است؛ بنابراین شانس برنده شدن او در ماه اول 25 درصد است. برای اینکه دو ماه پشت سر هم جایزه را برنده شود این احتمال به‌سرعت کاهش پیدا می‌کند و به 6 درصد می‌رسد و وقتی به 6 بار پشت سر هم برنده شدن برسیم احتمال به دو در ده هزار کاهش پیدا می‌کند. فکر نکنید این عدد خیلی کوچک است چون آن‌قدرها هم کوچک نیست و در عالم قرعه‌کشی و احتمالات کاملاً ممکن است. فرضیه دوم: اجازه بدهید فرض اولیه‌مان را عوض کنیم و این بار فرض بگیریم مشتری ابر خوش‌شانس ما در هر قرعه‌کشی 5 درصد احتمال برنده شدن داشته است. در این صورت احتمال برنده شدن برای یک ماه 5 درصد است و برای دو ماه متوالی 0.25 درصد و اگر به 6 ماه متوالی برسیم احتمالش می‌شود یک به صد میلیون. این عدد چقدر بزرگ است؟ شانس برنده شدن «جک‌پات» در پاوربال آمریکا یک به 292 میلیون است. بالاخره دیر یا زود هم فرد یا افرادی پیدا می‌شوند و جایزه‌های بعضاً بسیار بزرگ آن را می‌برند؛ بنابراین برنده شدن مشتری ابر خوش‌شانس ما که عجیب اما ممکن است. فرضیه سوم: مشتریان وین‌کارت آن‌قدرها هم کم نیستند که شانس یک نفر با هر میزان امتیازی هم که جمع کرده برای برنده شدن در یک ماه 1 درصد باشد. این فرض نامعقولی هم نیست و کافی است تعداد شرکت‌کنندگان و استفاده آن‌ها زیاد باشد تا شانس یک نفر با هر میزان امتیازی هم به‌شدت کاهش پیدا کند؛ اما تا چه اندازه؟ هر عددی را می‌توان در نظر گرفت اما ما برای محاسبات یک درصد را فرض کردیم. اگر شانس مشتری خوش‌شانس ما بر برنده شدن در هر قرعه‌کشی یک درصد باشد در آن صورت شانس برنده شدن دو بار پشت سر هم به یک در ده هزار کاهش پیدا می‌کند و وقتی به شش بار پشت سر هم می‌رسیم احتمالمان می‌شود یک به هزار میلیارد! فاصله زمین تا ماه 370 هزار کیلومتر است یا به عبارتی 370 میلیارد میلی‌متر. این احتمال یعنی بتوانید موقعیت یک‌ذره خاک در فاصله‌ای بین زمین تا ماه را دقیقاً درست تخمین بزید. راحت‌ترش صفر است. چهار نتیجه‌گیری و احتمال می‌توان درباره موارد بالا داشت که دوتای اول برای بانک سامان اصلاً خبر خوبی نیست: اشکال در نرم‌افزار یا فرآیند امتیازدهی و قرعه‌کشی نرم‌افزار قرعه‌کشی و امتیازدهی دارای اشکالات و باگ‌هایی بوده که باعث شده یک نفر برای هفت مرتبه در 12 بار قرعه‌کشی برنده شود. شرکت‌کنندگان طرح وین‌کارت کم بودند برنده خوش‌شانس بانک امتیاز خیلی بالایی در هرماه کسب کرده و به خاطر شرکت‌کنندگان کم و میانگین امتیازات پایین توانسته است شش بار متوالی در یک قرعه‌کشی برنده بشود که این به این معنی است که وین کارت طرح موفقی نبوده است و موفق نشده مخاطبان زیادی را جذب کند و یا این مخاطبان به تراکنش‌های امتیازآور ترغیب کند. برنده شدن متوالی یک نفر با فرض صحیح بودن تمام جریان رقابت به این معنی است که میدان رقابت برای آن فرد بسیار ساده بوده و این یعنی شرکت‌کننده‌های دیگر کم و ضعیف بوده‌اند. مشتریان ابر خوش‌شانس بانک سامان ما باکسانی آشنا شده‌ایم که دست به خاک می‌زنند طلا می‌شود. بانک سامان باید بابت داشتن چنین مشتری‌ای به خود ببالد. اگر هیچ‌کدام از این حالت‌ها شما را راضی نکرده است برای شما هم یک صندلی در باشگاه شکاکان وین‌کارت وجود دارد. همه این‌ها یعنی چه؟ به زبان ساده نمی‌توان جوابی قاطع به ادعای شکاکان ارائه داد. همه‌چیز به‌احتمال برنده شدن در هر قرعه‌کشی برمی‌گردد و آن احتمال هم به میزان امتیاز فرد و تعداد شرکت‌کنندگان و میانگین امتیازات دیگر شرکت‌کنندگان است. یک محاسبه سرانگشتی و البته غلط می‌گوید که برای اینکه مشتری همان احتمال برنده شدن 5 درصدی را داشته باشد و برنده خیلی خوش‌شانس بانک باشد باید مجموع امتیازش در هرماه یک‌هزارم مجموع کل امتیازات افراد شرکت‌کننده در قرعه‌کشی باشد. ممکن است که تعداد شرکت‌کنندگان و امتیازات آن‌ها به‌قدری کم باشد که این احتمال‌ها را بامعنا کند. به‌هرحال یا باید چنین حالتی باشد و یا اگر تعداد مشتریان هم زیاد است ما با خوش‌شانس‌ترین فرد جهان آشنا شده‌ایم. نکته : تا دوره پنجم قرعه‌کشی در کنار اسامی میزان امتیازات افراد مشخص بود ولی از دوره پنجم به بعد این امتیازت حذف شد. از تیرماه 1394 در صورت برنده شدن یا نشدن در قرعه‌کشی‌های ماهانه وین، امتیازهای کسب‌شده در پایان هرماه صفر می‌شد و به ماه بعد منتقل نشده است. بانک سامان چه باید می‌کرد؟ شک همیشه هست و مشتری همیشه حق دارد که شک کند. تیم رسانه‌ای در بانک سامان هم در نظر داشته باشند که وقوع چنین رویداری واقعاً خیلی عجیب به نظر می‌رسد و هرکسی حق دارد برایش شبهه انگیز باشد. راه‌حل آن‌هم شفافیت است. چیزی که در بهترین شرکت‌ها و سازمان‌های ایران هم هنوز نه کمیاب بلکه نایاب است؛ بنابراین بهتر بود به‌مانند ماه‌های اول قرعه‌کشی امتیازات و یا امتیاز هرماه برندگان اعلام شود و یا اطلاعات دیگری که به مشتریان و دیگر افراد این آرامش را بدهد که بانک کار خود را درست انجام می‌دهد تا شعار «بانک سامان، بانک هوشمند» هر چه بیشتر برازنده آن باشد.
