پشت صحنه شایعات ضدبرجام

اتصال بانک‌های ایران به «سوئیفت» یا جامعه جهانی ارتباطات مالی بین‌بانکی همچنان در کش‌وقوس تایید موافقان و تکذیب منتقدان است. وزارت امور خارجه ایران از اتصال بانک‌های ایران به این شبکه خبر داده و با انتقاد از برخی رسانه‌ها که به صدور بیانیه‌های تردیدآمیز نسبت به وصل شدن بانک‌های ایرانی به شبکه‌ اطلاع‌رسان سوئیفت اقدام می‌کنند پیشنهاد داد یک نماینده معرفی شود تا در جریان وصل شدن بانک‌های ایرانی به سیستم سوئیفت به عینه قرار گیرند. در مقابل منتقدان معتقدند که برخلاف اظهارات مقامات وزارت امور خارجه هنوز برخی بانک‌ها به سیستم سوئیفت وصل نشده‌اند.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا ، حمید بعیدی‌نژاد، مدیر کل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت خارجه در صفحه اینستاگرام خود با انتقاد از برخی رسانه‌ها که به صدور بیانیه‌های تردید‌آمیز نسبت به وصل شدن بانک‌های ایرانی به شبکه‌ اطلاع‌رسان سوئیفت اقدام می‌کنند، نوشت: «تیم مذاکرات هسته‌ای افتخار دارد که برای قانع کردن مردم عزیزمان نسبت به اجرای برجام هیچ‌گاه به آنها دروغ یا غیر واقع نگفته است و در همین چارچوب لغو تحریم سیستم پیام‌رسانی انتقالات بانکی یا همان سوئیفت و وصل شدن تمام بانک‌های خارج شده از تحریم به سوئیفت به‌طور قطعی و مکرر از طرف خود سوئیفت و از سوی تمام مسوولان ذی‌ربط به مردم عزیزمان گزارش و اعلام شده است.» بعیدی‌نژاد با بیان اینکه اما روزی نمی‌گذرد که در تضاد با این بیانیه‌های روشن مردم کشورمان با بیانیه‌های مکرری از سوی برخی رسانه‌ها مواجه می‌شوند که در وصل شدن بانک‌های غیرتحریمی‌ ایرانی به سوئیفت ایجاد تردید و تشکیک می‌کنند، افزود: «هدف این تردید ایجاد کردن را هم خود آن رسانه‌ها به روشنی اعلام کردند. این رسانه‌ها قصد دارند جامعه را متقاعد کنند که طرف‌های مقابل ما به وعده‌های خود عمل نکردند و برجام به قول خودشان پر از وعده‌های توخالی است؛ ولی این نتیجه‌گیری بی‌شک نادرست است.» او ادامه داد: «اگر باز هم این رسانه‌ها به اظهارات مقامات رسمی بانک مرکزی و بانک‌های ایرانی دیگر که در اطلاعیه‌های رسمی وصل شدن به سوئیفت را اعلام کردند، شک دارند و در عین حال واقعا به دنبال کشف حقیقت هستند راه مشخصی برای تعیین قطعی موضوع وصل شدن سوئیفت وجود دارد. همین رسانه‌ها یک نماینده معرفی کنند ما هم با بانک مرکزی و 12 بانک مرتبط دیگر هماهنگ می‌کنیم که این نماینده را به بخش پیام‌رسانی سوئیفت در تمامی بانک‌ها ببرند و وصل شدن به سیستم سوئیفت را به عینه به ایشان نشان دهند.» مدیر کل سیاسی و بین‌الملل وزیر امور خارجه با بیان اینکه این کار یک شرط دارد، ابراز کرد: «اما شرط این کار این است که آن نماینده محترم بعد از اطمینان از وصل شدن تمامی بانک‌ها به سوئیفت در همان رسانه خودشان از صدور این بیانیه‌های تردیدآمیز نسبت به وصل شدن به سوئیفت و نسبت دادن دروغ و خلاف‌واقع به مقامات رسمی ذی‌ربط بانکی کشورمان که موجبات نگرانی و تشویش مردم عزیزمان را فراهم کرده است حداقل رسما از مردم عذرخواهی کند.» حمید بعیدی‌نژاد پیش‌تر هم در پیامی مبسوط در اینستاگرام خود از اتصال بانک‌های ایرانی به سوئیفت خبر داده بود که مجددا این تایید مورد قبول برخی رسانه‌های منتقد قرار نگرفت. بعیدی‌نژاد همچنین گفت که دلیل تاخیر در اتصال برخی بانک‌ها به سوئیفت به دلیل نبود برخی نرم‌افزارهای لازم است که با مرتفع شدن آن زمینه برای اتصال مجدد فراهم می‌شود. سوئیفت از ۱۰ روز قبل برقرار است همزمان با اظهارات حمید بعیدی‌نژاد، مدیرعامل بانک صنعت و معدن نیز با بیان اینکه سوئیفت از 10 روز قبل در شبکه بانکی ایران برقرار شده است، گفت: «ال‌سی همراه با سوئیفت گشایش شده است.» علی اشرف افخمی در نشست روز سه شنبه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در پاسخ به برخی مباحث مطرح شده درخصوص عدم برقراری سوئیفت گفت: «از ده روز قبل، ارتباط بانک‌های ایرانی با سوئیفت برقرار شده و اکنون هم سوئیفت باز است و حتی ال‌سی همراه با سوئیفت نیز گشایش شده است.» مدیرعامل بانک صنعت و معدن افزود: البته در روز اجرایی شدن برجام، بانک‌های ایرانی توانستند ال‌سی گشایش کنند، اما گشایش ال‌سی در این روز به روش سنتی بود، چون بانک‌ها رمز سنتی برای گشایش ال‌سی در قبل از تحریم در اختیار داشتند و اینکه گفته می‌شد در روز اجرایی شدن برجام که یکشنبه بود و بانک‌های بین‌المللی تعطیل بودند، چطور گشایش ال‌سی صورت گرفت، مثل آن می‌ماند که بگوییم در شب نیز اس‌ام‌اس دریافت نکنیم. او تاکید کرد: «البته سه هفته طول کشید که سوئیفت باز شود، اما اکنون هیچ مشکلی وجود ندارد و مخابره کردن پیام به‌صورت عملیاتی در سیستم سوئیفت انجام می‌شود.» از تایید تا تایید نصف و نیمه پیش‌تر رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که ۹ بانکی که قبلا تحریم شده بودند تا ساعات پایانی 11 بهمن به سوئیفت متصل می‌شوند. رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه ممکن است نصب نرم‌افزار اتصال به سوئیفت یک تا دو روز زمان ببرد، گفت: «ولی در این هفته به‌طور کامل فرآیند اتصال به این سامانه برای این بانک‌ها حل خواهد شد و این بانک‌ها می‌توانند برای مخابره پیام‌های مالی از این سامانه استفاده کنند.» اما در 26 بهمن ماه معاون ارزی بانک مرکزی از اتصال نصفه و نیمه بانک‌ها به این شبکه خبر داد. غلامعلی کلامیاب در گفت‌وگو با «ایرنا» در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت اتصال و عملیاتی شدن سوئیفت در بانک مرکزی و 12 بانک دیگر، افزود: هرچند بانک مرکزی و دیگر بانک‌ها از دو هفته پیش به سوئیفت متصل شدند؛ اما به دلیل پروسه زمانی برای این کار، عملیاتی شدن آن از دیروز آغاز شده است. سوئیفت با بالا و پایین شدن یک کلید راه‌اندازی نمی‌شود، بلکه عملیاتی شدن آن نیاز به انجام تشریفاتی دارد. معاون ارزی بانک مرکزی افزود: «بنابراین با انجام اقدامات لازم، سوئیفت از روز 25بهمن ماه در بانک مرکزی عملیاتی شد و در دیگر بانک‌ها نیز یا عملیاتی شده یا درحال عملیاتی شدن است. کامیاب با تاکید بر اینکه باید تنظیمات نرم‌افزاری در بانک‌ها و همچنین سوئیفت انجام می‌شد، گفت: این امر سبب شد عملیاتی شدن سوئیفت بعد از اتصال، مدتی طول بکشد.» همچنین ناصر حکیمی مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات بانک مرکزی نیز 26 بهمن به تلویزیون گفت: «از صبح دوشنبه که روز اول کاری کشورهای اروپایی است سوئیفت با بانک‌های ما برقرار می‌شود، اما با توجه به اینکه‌ 3 تا 4 سال از قطع سوئیفت با بانک‌های ما می‌گذرد و برخی از کارهای نرم‌افزاری و نصب سیستم و آموزش کارکنان باید انجام شود عملیاتی شدن سوئیفت از سوی بانک‌های ما اندکی زمان می‌برد.» طبق اعلام قبلی مدیر کل اداره بین‌الملل بانک مرکزی بانک‌های بانک ملی، بانک تجارت، بانک ملت، بانک صنعت و معدن، پست بانک، بانک سپه، توسعه صادرات و بانک رفاه کارگران و بانک مرکزی به سوئیفت متصل می‌شوند. اتصال بانک‌ها به سوئیفت در 28 بهمن ماه نیز یک مقام جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی گفت این شبکه تعدادی از بانک‌های ایرانی را به سامانه خود متصل کرده و به آنها اجازه داده است در پی لغو تحریم‌های تهران، معاملات فرامرزی خود را با بانک‌های خارجی از سر بگیرند. به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از خبرگزاری رویترز، اتصال بانک‌های ایرانی به سوئیفت در مارس 2012 در چارچوب تشدید تحریم‌های بین‌المللی تهران بر سر برنامه هسته‌ای مورد مناقشه ایران قطع شد. از این سامانه برای نقل‌وانتقالات پرداخت‌ها و اعتبارنامه‌ها استفاده می‌شود و حذف ایران از آن به توانایی این کشور در تجارت خارجی و نقل‌وانتقالات پولی به شدت لطمه زد. پس از تحریم‌های اروپایی علیه ایران درسال 2012 که شامل وادار کردن سوئیفت به قطع دسترسی بانک‌های ایرانی به خدماتش بود، به اهداف کشورهای اروپایی کمک کرد، به‌طوری که طبق آمار یورواستات، واردات اتحادیه اروپا از ایران از بیش از 17 میلیارد یورو درسال 2011 بود به 2/ 1میلیارد یورو در سال 2014 کاهش یافت. آمار یورو استات همچنین نشان می‌دهد صادرات به ایران هم حدود 40 درصد کاهش یافت و به 4/ 6 میلیارد یورو رسید. سوئیفت که خود را به‌عنوان یک ابزار بی‌طرف برای اعضایش توصیف می‌کند، می‌گوید تنها برای عمل به مقررات اتحادیه اروپا دسترسی بانک‌های ایرانی به خدماتش را قطع کرد. لئونارد شرانک مدیرعامل سابق سوئیفت می‌گوید: من از سوئیفت به‌عنوان یک سلاح سیاسی استفاده نمی‌کنم، بلکه در این مورد فکر می‌کنم که کاملا توجیه شده است. بر اساس توافق هسته‌ای تهران و قدرت‌های جهان، ماه گذشته بیشتر تحریم‌ها علیه این کشور لغو شد. انور اوزان از مدیران سوئیفت گفت: «سوئیفت روند بازگشت را برای این بانک‌ها تکمیل کرده است و می‌تواند تایید کند که این بانک‌ها حالا مجددا به سوئیفت متصل شده‌اند.»

اوزان در بیانیه‌ای که در پایگاه اینترنتی بانک مرکزی ایران منتشر شد، افزود: «ما به کار با بقیه موسساتی که خواستار پیوستن مجدد به سوئیفت شده‌اند ادامه خواهیم داد تا ترتیب اتصال دوباره و بدون اشکال آنها را بدهیم.» یک نماینده سوئیفت صحت این بیانیه را تایید کرد. پیشتر بانک مرکزی ایران در بیانیه خود اعلام کرد همه بانک‌هایی که مشمول تحریم‌های باقی‌مانده نیستند، حالا مجددا به سوئیفت متصل شده‌اند که شامل خود این بانک نیز می‌شود، اما برخی از شرکت‌های تابعه خارجی بانک‌ها و شعبه‌ها هنوز روی این مساله کار می‌کنند. هرچند اقدام سوئیفت کار را برای انتقال پول به داخل ایران و خارج کردن پول از آن تسهیل خواهد کرد، اما از آنجا که واشنگتن تحریم‌های ضد ایرانی مربوط به قبل از مناقشه هسته‌ای و تحریم‌های مرتبط با مسائل دیگر مانند حقوق بشر را علیه تهران حفظ کرده است، بانکداران درباره مبانی قانونی تجارت با ایران اطمینان ندارند و از این نگرانند که همچنان هدف مجازات مقامات آمریکایی قرار بگیرند.