دلار با چه مکانیزمی تک نرخی می‌شود؟

در ماههای اخیر هرگاه موضوع یکسان سازی نرخ ارز مطرح شد، مسوولان بانک مرکزی عنوان می‌کردند که تک نرخی شدن ارز پس از اجرای برجام و لغو تحریم‌ها امکانپذیر است. در این راستا با توجه به لغو تحریم‌ها در تازه ترین اظهار نظر رئیس کل بانک مرکزی گفته است که شش ماه بعد از اجرای برجام از سوی غرب، نرخ ارز در اقتصاد تک نرخی خواهد شد. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از اقتصاد، البته این در حالیست که ولی الله سیف در ابتدای سال جاری اعلام کرده بود در صورت لغو تحریم‌هادر ابتدای آینده، ارز تک نرخی خواهد شد. با این حال برخی کارشناسان قبل از اجرای برجام گفته بودند که بانک مرکزی در زمینه تک‌نرخی کردن ارز دچار تعلل شده است و باید هرچه زودتر تک‌نرخی کردن ارز را کلید بزند. این در حالی است که بانک مرکزی وعده داده بود بعد از اجرای برجام ارز را تک‌نرخی کند.در حال حاضر نیز رئیس کل بانک مرکزی تاکید دارد اکنون که برجام اجرایی شده است شش ماه فرصت لازم است تا ارز را تک نرخی کنند. با این حال چندی پیش موسی غنی‌نژاد به تجارت فردا گفته بود: در گذشته فرصت‌های مناسبی بوده که می‌شد سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز را عملی کرد و تعلل‌ها موجب فرصت‌سوزی شده است. بانک مرکزی به دلایلی که من اطلاع دقیقی از آن ندارم این فرصت‌ها را از دست داده است. به نظر می‌رسد فشارهای سیاسی حتی از درون خود دولت موجب این امر شده باشد و قاعدتاً این فشارها در حال حاضر هم وجود دارد. این اقتصاددان معتقد است: اگر بانک مرکزی بنا به هر دلیلی قادر به خنثی کردن این فشارها نیست بهتر است در این زمینه با شتاب‌زدگی تصمیم نگیرد. بانک مرکزی به تناسب ذخایر ارزی که در اختیار دارد، می‌تواند تصمیم‌گیری کند چه زمانی برای تک‌نرخی کردن ارز، مناسب است. اگر تاکید دارد سیاست ارز تک‌نرخی پس از اجرای برجام، پیاده‌سازی شود، حتماً به دنبال آن است که شرایط اقتصاد کشور در حالت عادی و مناسبی قرار داشته باشد تا این کار را انجام دهد. توجه داشته باشیم بانک مرکزی باید ابزارهای لازم را در جهت کنترل بازار و تک‌نرخی کردن ارز در سطح تعادلی مناسب در اختیار داشته باشد تا بتواند در این زمینه موفق عمل کند. او تاکید کرد:مساله مهم این است؛ وقتی بانک مرکزی اعلام می‌کند که قصد دارد سیاست مهم و حساسی چون تک‌نرخی کردن ارز را اجرایی کند باید بتواند آن را اعمال کند. وگرنه اینکه تنها بانک مرکزی اعلام کند سیاستی را اجرا خواهد کرد اما چون ابزارش را ندارد نتواند از عهده اجرای آن برآید، در حقیقت به اعتبار خود لطمه زده است. باید فرصت داد بانک مرکزی در مقام سیاستگذار پولی که ابزارهای کنترل بازار ارز را در اختیار دارد، در شرایط مناسبی که خود تشخیص می‌دهد، به تک‌نرخی کردن ارز در سطح مناسب اقتصاد ملی اقدام کند و پاسخگوی سیاست‌های خود باشد تا اجرای این سیاست‌ها نتایج مثبتی در ایجاد ثبات در بازار ارز به همراه بیاورد. در این راستا بها‌ءالدین حسینی‌هاشمی معتقد است: بارها فرصت تک نرخی شدن ارز وجود داشته که از این فرصت‌ها به درستی استفاده نشده است.به نظر می‌رسد دولت‌ها به دنبال یک رویداد خوشبینانه همراه با معجزه هستند تا ارز در اقتصاد ایران تک نرخی شود. همچنین علی خسروشاهی کارشناس بازارهای مالی بر این باور است که دولت با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد همچون میزان تورم، کسری بودجه و کاهش قیمت نفت، به دنبال ارزش تک نرخی دلار به صورت مدیریت شده است. اما مرتضی الله داد،‌ رئیس سابق موسسه عالی بانکداری نیز در رابطه با تک نرخی کردن ارز معتقد است: اگر دولت و بانک مرکزی بخواهند با توجه به شرایط برجام دستیابی به تک نرخی شدن ارز دور از دسترس نیست و باید به سمت قانون برنامه چهارم پیش بروند.البته در این بین نکته‌ای دیگر مبنی بر نرخ اعلامی ارز به ویژه دلار در بازار بسیار مهم است، کارشناسان با توجه به شرایط بازار، کسری بودجه و روند کلی بازار ارز نرخ دلار را در محدوده 3300 تا 3500 تومان به صورت شناور متصور هستند. مسعود گلشیرازی از فعالان بخش بازرگانی در این باره گفت: با توجه به قیمت دلار در بازار آزاد و پیش بینی رفتار آینده دلار در بازار آزاد نرخ مناسب دلار در زمان اعلام تک نرخی 3300 تومان است که البته این نرخ باید به صورت کنترل شده و شناور مدیریت شود.حال که اکثر شرایط برای تک نرخی شدن ارز در اقتصاد مهیاست نکته مهم آن است که در بحث تک نرخی کردن ارز همچون گذشته نرخ ثابتی اتخاذ نشود زیرا در سال‌های 90 و 91 به دلیل ثابت نگه‌داشتن نرخ دلار، فنر نرخ این ارز رها شد و ارزش دلار به حدود 3 برابر زمان گذشته خود رسید.