استراتژی و تاکتیک نجات اقتصاد ایران

نکته‌یی که می‌تواند به عنوان یک مساله امیدوارکننده در اقتصاد تفسیر شود. بعد از تشریح جزییات دومین بسته خروج از رکود توسط سخنگوی دولت و رییس کل بانک مرکزی، بسیاری از کارشناسان اقتصادی با انتقاد از این بسته آن را اشتباه دانسته و عنوان کردند تاثیری بر شرایط کنونی اقتصاد ایران نخواهد داشت. بیشتر نقدها مربوط به تصمیم دولت برای تحریک سمت تقاضای اقتصاد و تورم‌زا بودن این سیاست از نگاه منتقدان و همچنین عدم توجه دولت به بخش تولید و به‌خصوص بنگاه‌های«کوچک و متوسط» بود. آیا بسته خروج از رکود می‌تواند اقتصاد ایران را از شرایط کنونی خارج کند وآیا تاثیری در توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط خواهد داشت؟ واقعیت آن است که در عالم اقتصاد هر وقت اقتصاد دچار رکود یا تورم می‌شود دولت‌ها باید بسته به شرایط روز دست به سیاست‌های انقباضی یا انبساطی پولی یا مالی بزنند تا بتوانند اقتصاد را از آن شرایط نامتعادل بیرون بیاورند. اما در مورد ایران به نظر می‌رسد ما چه در اظهارنظرهای مربوط به مقامات و مسوولان و چه در اظهارنظرهای کارشناسی غالبا تصویر درستی از عمق یا حتی ماهیت بحران اقتصادی جاری ایران نداریم. این موضوع را حتی در انتقادات مطرح شده در بدنه دولت نیز می‌توان دید. کاهش شدید قیمت نفت خام ظرف سال‌های اخیر، معادل 2.5برابر کل بودجه عمرانی سال94 از امکانات مالی دولت کم کرده است. این در حالی است که همچنان پرداخت یارانه نقدی که به‌طور مستقیم بنیه اقتصادی، مالی و تولیدی کشور را هدف قرار داده است و از آن تغذیه می‌کند ادامه دارد که چون مصرف آن کور و غیرهدفمند است نمی‌تواند مسائل مربوط به رکود را حل کند.

دولت در برنامه ششم توسعه هم اعلام کرده که این روند را با اصلاحاتی ادامه می‌دهد که همین موضوع هم در سرنوشت نهایی اقتصاد ومعیشت ایران به نوعی تاثیرگذار است. بنابراین اینها مجموع تحولاتی است که باعث شده وضعیت بنگاه‌های کوچک و متوسط در کنار سایر شوون اقتصادی به وضعیت فعلی دچار شود. اما ما امیدوار هستیم بعد از پایان گرفتن دامنه تحریم‌ها، عناصر ریشه‌یی و بنیادین رونق به اقتصاد ایران بازگردد و در این بین دولت تنها می‌تواند با ارائه بسته خروج از رکود به نفع اقتصاد خرد و بنگاه‌های کوچک و متوسط به عنوان یک استارتر عمل کند. نباید فراموش کرد که در علم اقتصاد هنوز آمپول بدون درد اختراع نشده است. لذا دولت هر مقدار نقدینگی به اقتصاد تزریق کند که حداقل به اندازه نصف یا یک‌سوم آن نقدینگی رشد اقتصادی ایجاد نشود، مازاد آن تورم ایجاد می‌شود. نکته‌یی که در زمینه حمایت تسهیلاتی از بنگاه‌های کوچک و متوسط باید مورد توجه قرار بگیرد، حمایتی است که در راستای برنامه‌های کلان اقتصادی به کار گرفته شود. * استاد دانشگاه