مصایب سر راه تولید و صادرات زعفران

اما نتوانستند بیش از ۱۰درصد بازار را از ایران بربایند. ایران همچنان بر سکوی نخست تولید زعفران ایستاده و در تلاش است این مقام را در انحصار خود نگه‌دارد. به همین سبب طرح ارتقا‌ کیفیت زعفران را هم به صورت آزمایشی اجرا کرد. این طرح از سال 90 در سه روستای قائنات اجرا شد. مجریان طرح ارتقای کیفیت به نتیجه‌ مطلوب دست یافتند و اجرای این طرح گسترده شده و در سال گذشته نیز سطح وسیعی از خراسان رضوی را زیر لوای خود کشید. اما صادرات به صورت خام‌فروشی از طلای سرخ هم نگذشته و گریبان آن را هم گرفته است. اجرای این طرح در سال گذشته موجب ارتقای کمی و کیفی زعفران و رشد ارزش افزوده این محصول تا سقف 30درصد شد. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل ، زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران، سالانه حدود 270تن تولید دارد که با توجه به بازار رقابتی آن در خارج از مرزها، خاستگاه طلای سرخ - ایران زمین - نیازمند طرح جامع برای کیفیت‌بخشی و انقلاب در تولید این محصول در سطح گسترده است. مدتی است زمزمه‌هایی از اجرای طرح جامع زعفران به گوش می‌رسد اما اجرا شدن این طرح مستلزم اختصاص بودجه‌یی معادل 300میلیارد تومانی است و آنچه در این بین حائز اهمیت است تاثیر اجرای این طرح در ارتقای کیفیت زعفران ایرانی برای حفظ جایگاه این محصول ارزشمند در سطح دنیاست. جهت بررسی وضعیت طلای سرخ ایران در بازارهای داخلی و خارجی با علی حسینی عضو هیات رییسه شورای ملی زعفران همکلام شدیم. او معتقد است که مشکل دست و پاگیری در صادرات زعفران وجود ندارد. زعفران در کشور ما غریب و محروم مانده است. هیچ‌وقت ندیدیم که راهکاری‌ را ارائه دهیم و پس از بحث روی آن به مرحله اجرا و عمل برسد تا مشکل زعفران‌کاران ما حل شود. متاسفانه با وجود این مشکلات و با توسعه سطح زیر کشت و تولید بیشتر زعفران ممکن است کارمان پیچیده‌تر هم شود. علی حسینی با اشاره به اینکه خوشبختانه نام ایران به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده زعفران در جهان مطرح است، می‌گوید: «کشورهای افغانستان، یونان، مراکش و... کمتر از ۱۰درصد تولید زعفران را در دست دارند و ۹۰درصد آن در اختیار ایران است. بنابراین؛ این کشورها قادر به رقابت با ایران نیستند. ایران حدود ۳۰۰تن زعفران تولید می‌کند. با سطح زیرکشتی که به زعفران اختصاص دادیم توانایی تولید بیش از این را هم داریم. اگر کمتر از حد نرمال تولید می‌کنیم به دلیل عدم مدیریت صحیح بر مزارع است. کشاورز باید مرتب آموزش ببیند و آگاهی داشته باشد تا با مدیریت درست بر مزارع خود، بطور متوسط در هر هکتار حداقل ۵ کیلو زعفران تولید کند. اگر به مزارع رسیدگی شود حتی می‌توان دوبرابر این رقم را هم تولید کرد.» وی دغدغه اصلی شورای ملی زعفران را تشریح کرده و می‌گوید: «بزرگ‌ترین دغدغه شورای ملی زعفران حفظ حقوق سه طیف تولید‌کننده، مصرف‌کننده و صادرکننده است. ما نمی‌توانیم تمام توان خود را جهت تولید زعفران صرف کنیم ولی راه ورود آن به دنیا را پیدا نکنیم. صادر‌کننده باید توانایی این را داشته باشد که محصول را در دنیا معرفی کند و توسعه صادرات را در پی داشته باشد. در حال حاضر ایران به بازارهای یک سوم کشورهای دنیا (حدود ۵۰کشور) برای صادرات زعفران دست پیدا کرده است. ممکن است در آینده نزدیک تولید زعفران ایران از ۵۰۰تن تجاوز کند. اگر نتوانیم توسعه صادرات، ترویج فرهنگ مصرف زعفران در دنیا و توسعه صنایع تبدیلی زعفران به جای خام‌فروشی را درست دنبال کنیم قطعا این محصول با مشکلاتی روبرو خواهد شد.» اما مشکلات زعفران در خام‌فروشی و عدم مدیریت مزارع خلاصه نمی‌شود. بلکه زعفران تقلبی و صادرات قاچاق نیز بر آن سایه افکنده است و لطمه بزرگی به بازار زعفران ایران وارد می‌کند. علی حسینی درباره حضور متخلفان در بازار زعفران توضیح می‌دهد: «نه تنها شورای زعفران بلکه هیچ تشکلی ابزار و اختیار کافی برای مقابله با این متخلفان را ندارد. اگر متوجه شویم که زعفرانی تقلبی است کاری جز شناسایی و اعلام نام آن نمی‌توانیم بکنیم. شورا باید از جانب نهادهای حکومتی طوری حمایت شود تا بتواند جلوی این از هم گسیختگی را بگیرد. در این مساله تقلب مطرح نیست. گاهی دلالان زعفران را می‌خرند و باعث کمبود زعفران در بازار می‌شوند. سال‌هاست که پیشنهاد کرده‌ایم دولت زعفران را به عنوان نهاده کشاورزی قبول کند و بانک‌ها اعتبار لازم را به کشاورزان بدهند تا هنگام برداشت محصول با تورم عرضه مواجه نباشیم.» این عضو شورای ملی زعفران با اشاره به اینکه ارائه راهکار به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد می‌افزاید: «طرح شناسنامه‌دار کردن زعفران را به دولت دادیم تا اصالت محصول مشخص باشد. این طرح را به صورت پایلوت هم به مرحله اجرا رساندیم اما استقبالی از آن نشد. با این طرح کار متخلفان بازار زعفران هم سخت می‌شود و فعالیت‌ آنها را مختل می‌کنیم. این در حالی است که شورای ملی زعفران به عنوان یک تشکل ملی ابزار لازم برای حمایت از تولید‌کننده را داشته باشیم. اسم ما شورای ملی هست ولی متاسفانه امکانات و اختیاراتی به عنوان یک نهاد خصوصی ملی را در اختیار نداریم.» علی حسینی در پاسخ به اینکه آیا جهت پیگیری مطالبات شورا با مسوولان مکاتباتی هم داشته‌اید؟ می‌گوید: «شورای ملی زعفران علاوه بر مکاتبات، در جلسات مسوولان هم شرکت کرده اما تاکنون کاری از پیش نبرده‌ایم. سال‌های سال است که طرح اولیه برند ملی زعفران ایران را به سازمان توسعه تجارت ارائه کرده‌ایم این سازمان‌هم طبق قانون وظیفه داشت که از آن حمایت کند ولی در کش‌و‌قوس‌هایی گرفتار شد که پس از ۷سال هنوز اقدامی صورت نگرفته است. هنوز نتوانسته‌ایم بین سازمان‌های ذی‌ربط اتحاد درستی ایجاد کنیم تا از تهیه و ثبت جهانی برند‌ حمایت کنند. کارهایی که باید در مقاطعی به فوریت انجام شود تا جلوی یکسری از هم‌گیسختگی‌ها را گرفت، بر مابقی تصمیمات هم تاثیر خواهد گذاشت.»