اقتصاد آنلاین _ سیده زهرا محمودی؛ حدود یک سال است که بازار مرغ با التهابات فراوانی همراه است؛ طی این یک سال بیشترین قیمت مصوب اعلامی ۲۴هزار و ۹۰۰تومان بود؛ با این وجود قیمت مرغ در برهه‌ای حتی به ۶۰هزار تومان هم رسید. بسیاری از تولیدکنندگان این عرصه ارز ترجیحی و قیمت مصوب را عامل تلاطم در این بازار می‌دانند.
البته تجربه یک سال اخیر نیز حاکی از آن بود که سیاست قیمت‌گذاری مصوب به طور کامل شکست خورد و قیمت‌ها همواره با قیمت مصوب فاصله زیادی داشته است. ارز ترجیحی نیز رانت و فساد خود را داشت و بسیاری از تولیدکنندگان نیز در دریافت آن مشکل داشتند. اقتصاد آنلاین در این خصوص به مصاحبه با حسن عباسی معروفان، سرپرست دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی پرداخته است تا دلیل مشکلات در این حوزه را جویا شود؛ البته انتقاداتی نیز به این گفته‌ها مطرح بوده که در انتها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
حسن عباسی معروفان، سرپرست دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، در رابطه با ارز ترجیحی نهاده‌های دامی اظهار داشت: سیاست ارز ترجیحی شکست نخورده و تا یارانه ۶دهک اول کشور که درآمد پایین دارند را ترمیم نکنیم، این سیاست باید باقی بماند که مواد پروتئینی به قیمت معمولی به دست مردم برسد تا بتوانند خریداری کنند؛ بدون ارز ترجیحی مرغ بالای ۶۰هزار تومان می‌شد.
ارز ترجیحی می‌توانست بهتر و دقیق‌تر باشد؛ ولی اگر در دو الی سه سال اخیر نبود، قطعا گوشت مرغ و قرمز، به اندازه قیمت ارز در بازار افزایش قیمت داشت.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دادن این ارز به مصرف‌کننده منطقی‌تر نبود و فساد و رانت ناشی از آن را کاهش نمی‌داد، گفت: ما از یارانه به واردکننده دفاع نمی‌کنیم. اگر سیاست یارانه به مصرف‌کننده نهایی داده شود، بهتر است؛ در این خصوص وزارت جهاد کشاورزی کتبا سه بار طرح داد که ارز نهاده وارکننده برداشته و به مصرف‌کننده داده شود.
بعضی تولیدکنندگان به وجود نهاده در بازار آزاد اذعان دارند و می‌گویند اگر کمبود نهاده وجود دارد، نهاده بازار آزاد چیست! معروفان در این خصوص توضیح داد: در بازار آزاد نهاده وارداتی نداریم و هر نهاده‌ای که می‌آید وارد بازارگاه می‌شود و مشخص است چه کسی و چه قدر گرفته است؛ از اول سال تاکنون ۶میلیون و ۱۰۰هزار تن نهاده توزیع کردیم و مشخص است چه کسی و چه قدر گرفته است.
نهاده بازار آزاد وارداتی نیست
وی افزود: مشابه این نهاده در داخل هم تولید می‌شود؛ اما در بازار داخلی نهاده مشمول قیمت‌گذاری نیست و عرضه و تقاضا قیمت را مشخص می‌کند؛ قیمت آزاد بابت تولیدات داخلی است و به هیچ وجه نهاده یارانه‌ای در بازار آزاد وجود ندارد. من نمی‌گویم تخلف نیست؛ اما تخلف آنقدری نیست که دامدار همه را با قیمت آزاد بخرد و ضرر کند؛ اگر دامدار پروانه داشته باشد، قطعا سهمیه دریافت کرده و هر دامداری ادعا دارد سهمیه نگرفته، من می‌توانم بگویم چه قدر گرفته است.
سرپرست دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزیدامداران در پاسخ به این سوال که پس چرا برخی تولیدکنندگان می‌گویند ماه‌ها سهمیه نگرفته‌اند چیست تصریح کرد: تولیدکنندگانی داریم که تا ۴۰روز هم نهاده نگرفته باشند؛ البته برای یک محموله بود و ۴۰روز دامداران دچار مشکل شدند؛ اما محموله جایگزین و مشکل حل شد و تنها چهل روز بدین شکل بود آن هم برای یک محموله خاص.
وی در پاسخ به اینکه تکلیف این افراد که با وجود نداشتن نهاده دولتی برای چهل روز مجبور به فروش محصول تولیدی با قیمت دستوری بودند چه می‌شود، توضیح داد: نمی‌توان جز را به کل تعمیم داد و برای اینکه یک محموله دچار مشکل شد، بگوییم این سیاست غلط بوده است. اگر در کشور یک نفر باشد که همه نهاده مورد نیاز خود را از بازار آزاد خریداری کرده و سهمیه نداشته باشد، من پاسخگو خواهم بود. من لیست همه واردکننده‌ها، مرغداران و... را دارم و واریزی‌ها، دریافت‌ها و... مشخص است و همه چیز در بازارگاه ثبت شده است.
۶میلیون و ۱۰۰هزار تن نهاده در ۴ماه توزیع شد
حسن عباسی معروفان در ادامه یادآور شد: وقتی سامانه‌ای مثل بازارگاه وجود دارد، ممکن است نهاده با یک تاخیر یک الی دو روزه به دست افراد برسد. ما در ۴ماه و ۱۰روز ۶میلیون و ۱۰۰هزار تن نهاده توزیع کردیم و نیاز کشور برای تولید پروتئین همینقدر است؛ ما در توزیع کسری نداشتیم.
وی با تاکید بر اینکه مشکلی که امسال بیشتر به چشم می‌خورد، خشکسالی است، خاطر نشان کرد: در حال حاضر ۴میلیون تن مرتع را نداریم و این سبب کمبود منابع مورد نیاز برای مصرف دام شده است. خشکسالی به مشکلات بازار دامن زده است؛ زیرا نیاز دامداران سنتی از کاه و.. تامین می‌شد ولی امسال این منبع وجود ندارد و محدود شده است.
سرپرست دفتر خدمات بازرگانی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در رابطه با وعده‌های بی‌سرانجام وزارت جهاد عنوان کرد: مرغ و مرغداری، یک زنجیره است و ۱۶ماه طول می‌کشد مرغ اجداد به مرغی که در بازار می‌خریم، تبدیل شود. هر کدام از زنجیره‌ها در میانه کار خود خللی مانند آنفولانزا و... داشته باشند، به همان نسبت تا ۱۶ماه بعد در بازار تاثیر دارد. مصرف سالانه مرغ در کشور حدود ۲میلیون و ۵۰۰هزار تن است که سرانه مصرف هم حدود ۲۵ تا ۲۷کیلو است.
وی اضافه کرد: از سویی دیگر وقتی گوشت قرمز گران می‌شود، به بازار مرغ فشار می‌آید و مصرف افزایش خواهد داشت از این جهت ما برنامه‌ای برای مازاد نداشتیم؛ در سمتی دیگر نیز شاهد بحران اقتصادی به دلیل تحریم‌ها هستیم؛ وقتی منابع ارزی محدود شود، ممکن است بازار تا چند وقت آشفته شود.
مصرف مرغ به دلیل گرانی گوشت افزایش داشت
به گفته معروفان، مصرف روزانه تهران ۱۱۰۰تن است؛ اما یک ماه است تهران بالای ۱۱۰۰تن مرغ وارد می‌شود و باز هم احساس کمبود وجود دارد و قیمت بالاتر است؛ متخلفان هم می‌گویند برق، آب، مالیات و... افزایش داشته است. ممکن است قیمت‌ها بازنگری شود. تاکنون تنظیم بازار در دست وزارت صمت بود و تولید هم در دست وزارت کشاورزی و این دو وزارتخانه باهم منطبق نمی‌شد اما از یک مرداد به صورت کامل به دست وزارت جهاد آمده و تلاطم‌ها کاهش خواهد داشت.
عباسی معروفان همچنین در خصوص نهاده‌های دپو‌شده در گمرک، اظهار داشت: ما امسال ۳۰میلیون تن واردات نهاده دامی، گندم و روغن خواهیم داشت. یعنی ماهی ۲میلیون و ۵۰۰هزار تن و طبیعی است که نهاده در گمرک بماند. گاهی وقفه می‌افتد و بانک مرکزی نمی‌تواند ارز تامین کند و انباشت در گمرکات به همین دلیل است. مشکل در این زمینه ارز است و وقتی ارز تامین شود، مشکل حل خواهد شد. دیروز ۸۱هزار تن از ۱۲گمرک کشور خارج شد و در دو الی سه روز آینده کالایی که از قبل مانده باشد، نداریم.
وی در رابطه با اینکه چرا همه نهاده مورد نیاز دامدار تامین نمی‌شود، گفت: گاهی فرد دام اضافه دارد؛ مثلا باید ۱۰۰دام داشته باشد اما بیشتر دارد و به دام اضافه سهمیه اختصاص نمی‌گیرد و این مشکل از سمت ما نیست.
وی در پایان گفت: الان ۳میلیون و ۸۰۰هزار تن نهاده در گمرکات داریم؛ بالای ۱۵میلیون تن نهاده ثبت سفارش کردیم. اگر در تامین ارز وقفه صورت نگیرد، مشکلی برای تامین کالا نخواهیم داشت.
در این مصاحبه اظهار شد که اگر ارز ۴۲۰۰تومانی نبود، قیمت مرغ به ۶۰هزار تومان هم می‌رسید؛ ما در سال گذشته و برهه‌هایی از سال جاری شاهد بودیم که قیمت مرغ با وجود سیاست ارز ترجیحی به ۶۰هزار تومان هم رسید. در واقع از سویی یارانه زیادی برای ارز ترجیحی پرداخت شد، اما از سویی دیگر نه تنها این یارانه به دست مصرف‌کننده نرسید، بلکه در برهه‌هایی خود کالا هم به دست مصرف‌کننده نرسید که در قسمتی از گفته‌های معروفان نیز به این کمبود اشاره شده است. با همه این اوصاف، نتیجه کسری بودجه و تورم حاصل از پرداخت این یارانه به ارز ترجیحی، در زندگی مصرف‌کنندگان و به ویژه اقشار ضعیف احساس می‌شود.
همچنین معروفان در قسمتی دیگر علت اینکه برخی از تولیدکنندگان نهاده کافی دریافت نمی‌کنند را اشتباه خودشان دانست که مازاد تولید دارند و به مازاد تولید یارانه تعلق نمی‌گیرد، دانست. در این رابطه نیز باید گفت: چرا اصلا باید سیاستی وجود داشته باشد تا به تولیدکننده بگوید چه چیزی را و چه قدر تولیدکند؟ ما با وجود این مازاد تولیدی که از آن یاد می‌شود، در بحث عرضه کمبود داریم و این بدان معناست که تولید به اندازه کافی نیست؛ در نتیجه حتی وزارت جهاد در پیش‌بینی نیاز کشور برآوردهای اشتباه داشته است و حال تولیدکننده را مقصر این برآوردهای اشتباه می‌داند؛ موضوعی که در بحث پیاز، گوجه فرنگی و... هم شاهدش بودیم.
علاوه بر این، ما در یک سال اخیر همواره شاهد فاصله بسیار زیاد بین قیمت مصوب و قیمت بازار بودیم؛ بنابراین هرچند قیمت مصوب از سوی وزارت جهاد به عنوان عاملی برای کنترل قیمت عنوان می‌شود، اما نتوانسته قیمت را کنترل کند و تنها در بازار تلاطم آفریده و عرصه را بر تولیدکنندگان سخت کرده است. در ثانی وقتی سیاست ارز ترجیحی موفق نبوده، طبیعتا سیاست قیمت مصوب تنها به ضرر تولیدکننده است؛ همانطور که در گفته‌های معروفان نیز اشاره شد، روزهایی بوده که تولیدکنندگان به نهاده دولتی دسترسی نداشتند؛ در نتیجه چرا حتی یک تولیدکننده و حتی فقط برای یک روز باید تاوان سیاست‌های غلط دولت را دهد؟
