اقتصادآنلاین – عاطفه حسینی؛ بر اساس قوانین کشور چنانچه حضانت کودک با پدر باشد و پدر فوت کند، در صورتی که مادر کودک در قید حیات باشد، حضانت طفل بر عهده مادر خواهد بود. حضانت فرزند بعد از فوت مادر نیز در صورت زنده بودن پدر کودک، با او خواهد بود.
حال در شرایطی که پدر و مادر کودک هردو فوت کرده باشند، حضانت در درجه اول با جدّ پدری است، یعنی پدرِ پدر کودک و چنانچه پدربزرگ نیز زنده نباشد، حضانت با وصی خواهد بود. چنانچه وصی تعیین نشده باشد، حضانت با قیم خواهد بود.
بنابراین در توضیح انتقال قیومت باید گفت علاوه بر پدر و مادر، اداره امور برخی از کودکان بر عهده شخصی بجز پدر و مادر است که اگر کودکی که پدر و مادر نداشته باشد و حتی جد پدری نیز نداشته باشد باید توسط دادستان و دادگاه برای این کودکان قیمی مشخص شود. علاوه بر این کودکان برای مجانین و اشخاص غیر رشید هم قیم مشخص میشود که انجام این عمل به دلیل حمایت از محجورین است که برای مواظبت از محجور و اداره اموال شخص، قیم برای او مشخص میشود.
تعیین قیم از امور حسبی به حساب می‌آید. به اموری حسبی می‌گویند که در آن دادگاه‌ها مکلفند نسبت به آن امور اقدام نموده و تصمیمی اتخاذ نمایند بدون اینکه رسیدگی به آنها متوقف بر وقوع اختلاف و منازعه بین اشخاص و اقامه دعوی از طرف آنها باشد.
علاوه بر اشخاص مذکور در ماده ۱۲۱۹ و ۱۲۲۰ و ۱۲۲۱ قانون مدنی شهرداری و اداره آمار و ثبت احوال و مامورین آنها، دهبان و بخشدار در هر محل مکلفند پس از اطلاع به وجود صغیری که محتاج به تعیین قیم است به دادستان شهرستان حوزه خود اطلاع دهند. هر یک از دادگاه‌ها نیز که در جریان دعوی مطلع به وجود محجوری شود که ولی یا وصی یا قیم نداشته باشد باید به دادستان برای تعیین قیم اطلاع بدهد.
قیمی که از طریق قاضی برای حمایت و نگهداری طفل انتخاب میشود باید از هر نظر کامل باشد. منظور از کامل قیمی است که عاقل، بالغ، آگاه و قابل اعتماد باشد تا بتواند از طفل صغیر نگهداری و حمایت کامل را انجام دهد. همچنین یک شرط مهم دیگر این است که اگر والدین طفل صغیر مسلمان بوده باشند باید قیمی که برای آنها انتخاب میشود نیز مسلمان باشد.
باید به این نکته نیز دقت داشت که قاضی و دادگاه علاوه بر انتخاب قیم وظیفه دارد برعملکرد قیم هم نظارت داشته باشد تا وظایف خود را به درستی انجام دهد. به همین جهت دادستان اشخاصی موثق، هیات و یا موسسه‌ای را برای نظارت بر وظایف قیم تعیین می‌کند.
در خصوص وظایف قیم نیز باید گفت که این وظایف بستگی به اموری دارد که برای آن قیم تعین می‌کنند. موضوعاتی که برای قیم مشخص میشود می‌تواند درباره اداره اموال و یا تربیت شخص محجور باشد.
همچنین گروهی از افراد از جمله افرادی که خود قیم دارند و یا تحت ولایت شخص دیگری هستند، اشخاصی که فساد اخلاقی دارند و اشخاصی که ورشکسته اعلام شده‌اند نمی‌توانند به عنوان قیم انتخاب شوند.
