چرخه تبدیل وجه نقد (CCC) چیست؟ نحوه محاسبه فرمول آن

هدف این معیار که هم‌چنین چرخه عملیاتی خالص یا صرفا چرخه نقدی نیز نامیده می‌شود، اندازه‌گیری مدت زمانی است که هر دلار سرمایه نهاده خالص پیش از تبدیل شدن به وجه نقد دریافتی درگیر فرآیند تولید و فروش خواهد بود.

این معیار مدت زمانی که شرکت برای فروش موجودی انبار خود نیاز دارد، مدت زمانی که وصول مطالبات طول می‌کشد و مدت زمانی که شرکت برای پرداخت صورتحساب‌های خود نیاز دارد را در نظر می‌گیرد.

معیار چرخه تبدیل وجه نقد یکی از چند معیار کمی است که به ارزیابی کارایی عملیات و مدیریت یک شرکت کمک می کند. روند نزولی مقادیرCCC  یا ثابت بودن آن‌ها در دوره های متعدد نشانه خوبی است در حالی که روند صعودی آن به بررسی و تجزیه و تحلیل بیشتر بر اساس عوامل دیگر نیاز دارد. بایستی توجه داشت که معیار CCC بسته به مدیریت موجودی انبار و عملیات مرتبط به آن فقط برای بخش های منتخبی استفاده می شود.

نکات کلیدی

این معیار زمان مورد نیاز برای فروش موجودی، زمان مورد نیاز برای وصول مطالبات و مهلتی را که شرکت برای پرداخت صورتحساب های خود بدون جریمه شدن برخوردار است، در نظر می گیرد.

معیار چرخه تبدیل وجه نقد بر اساس بخش صنعت و ماهیت عملیات تجاری متفاوت خواهد بود.

فرمول محاسبه ی چرخه تبدیل وجه نقد

از آنجایی که معیار CCC مستلزم محاسبه زمان کل خالص در هر سه مرحله فوق از چرخه عمر تبدیل نقدی است، فرمول ریاضی محاسبه CCC  به صورت زیر نمایش داده می شود:

CCC=DIO+DSO−DPO

که در آن:

DIO= تعداد روز نگهداری کالاها در انبار (که هم‌چنین تعداد روز تا فروش موجودی انبار نیز شناخته می‌شود)

DSO = دوره وصول مطالبات

DPO= مهلت باقی مانده برای پرداخت صورتحساب‌ها

معیارهای DIO و DSO به جریان‌های نقدی ورودی شرکت ارتباط دارند در حالی که DPO با جریان نقدی خروجی مرتبط است. بنابراین، DPO  تنها رقم منفی در این محاسبه است. روش دیگر برای نگاه کردن به ساختار این فرمول این است که بگوییم معیارهای DIO و DSO به ترتیب به موجودی و حساب های دریافتنی که به عنوان دارایی های کوتاه مدت در نظر گرفته می شوند مرتبط هستند و مقدار مثبتی تلقی می شوند. DPO به حساب های پرداختنی مرتبط است که یک بدهی به حساب می‌آید و بنابراین مقداری منفی تلقی می شود.

محاسبه CCC

چرخه تبدیل وجه نقد شرکت به طور کلی در سه مرحله متمایز حرکت می کند. برای محاسبه CCC، به چندین سرفصل اصلی صورت های مالی نیاز دارید:

درآمد و بهای تمام شده کالای فروش رفته (COGS) از صورت سود و زیان.

موجودی انبار در ابتدا و انتهای دوره زمانی.

حساب دریافتنی (AR) در ابتدا و انتهای دوره زمانی.

حساب های پرداختنی (AP) در ابتدا و انتهای دوره زمانی.

تعداد روزهای دوره زمانی (به عنوان مثال، سال = 365 روز، سه ماهه = 90 روز)

مرحله اول بر سطح فعلی موجودی انبار تمرکز می کند و نشان می دهد که چه مدت طول می کشد تا این کسب‌وکار موجودی انبار خود را بفروشد. این رقم با استفاده از تعداد روز نگهداری کالاها در انبار (DIO) محاسبه می شود. مقادیر کمتر DIO ترجیح داده می شوند زیرا نشان می دهد که شرکت به سرعت در حال فروش کالاهای خود است که به معنای گردش مالی بهتر این کسب‌وکار است.

شاخص DIO که همچنین به عنوان DSI نیز شناخته می شود بر اساس بهای تمام شده کالای فروخته شده (COGS)  محاسبه می شود، که هزینه به دست آوردن یا تولید محصولاتی را که شرکت در طول یک دوره به فروش می رساند نشان می‌دهد.

BI = موجودی اول دوره

EI= موجودی آخر دوره است.

مرحله دوم بر فروش فعلی تمرکز دارد و نشان می دهد که چقدر طول می کشد تا پول نقد تولید شده از فروش دریافت شود. این رقم با استفاده از میانگین دوره وصول مطالبات (DSO) محاسبه می شود که با تقسیم میانگین حساب های دریافتنی بر درآمد روزانه به دست می‌آید. مقادیر کمتر DSO مطلوب است چرا که نشان می‌دهد شرکت در مدت کوتاهی قادر به جمع‌آوری سرمایه است و به نوبه خود موقعیت نقدی خود را بهبود می‌بخشد.

BAR  = حساب دریافتی اول دوره

EAR = حساب دریافتی آخر دوره

مرحله سوم بر حساب‌های پرداختنی جاری کسب‌وکار متمرکز است. این شاخص مقدار پولی را که شرکت در ازای خرید موجودی انبار و کالاهای خود به تامین‌کنندگان فعلی خود بدهکار است در نظر می‌گیرد و بازه زمانی خاصی را که شرکت در طی آن بایستی این تعهدات خود را پرداخت کند نشان می‌دهد. این رقم با استفاده از میانگین دوره پرداخت بدهی‌ها (DPO) که حساب های پرداختنی را در نظر می گیرد، محاسبه می شود. مقادیر بالاتر DPO  ترجیح داده می شوند. شرکت با به حداکثر رساندن این رقم پول نقد را به مدت بیشتری در نزد خود نگهداری می‌کند و ظرفیت سرمایه گذاری خود را افزایش می دهد.

[چرخه تبدیل وجه نقد (CCC) چیست؟ / 3]

BAP = حسابهای پرداختی اول دوره

EAP = حسابهای پرداختی آخر دوره

COGS = هزینه ی کالاهای فروش رفته

کلیه ارقام فوق به عنوان سرفصل‌های اصلی و استاندارد صورتهای مالی خاصی که شرکت‌های سهامی عام به عنوان بخشی از گزارش سالانه و فصلی خود گزارش می‌کنند موجود است. تعداد روزهای دوره مربوطه برای یک سال 365 و برای دوره سه ماهه 90 روز در نظر گرفته شده است.

چرخه تبدیل پول نقد چه چیزی را به شما نشان می‌دهد؟

افزایش فروش موجودی انبار برای کسب سود بیشتر، راه اصلی افزایش درآمد کسب‌وکارها است.

اما کسب‌وکارها به چه نحوی می‌توانند فروش خود را افزایش دهند؟ اگر پول نقد در فواصل زمانی منظم به راحتی در دسترس باشد، می توان میزان فروش را برای کسب سود بیشتر افزایش داد زیرا دسترسی مکرر به سرمایه منجر به تولید و فروش محصولات بیشتر می شود. شرکت‌ها می‌توانند با دریافت اعتبار موجودی انبار خود را تهیه کنند که این مسئله به ایجاد حساب های پرداختنی (AP) منجر می شود.

شرکت‌ها همچنین می توانند محصولات را به صورت اعتباری بفروشد که نتیجه آن ایجاد حساب های دریافتنی (AR)  است. بنابراین، تا زمانی که شرکت حساب‌های پرداختنی را پرداخت و حساب‌های دریافتنی را وصول نکند، وجه نقد شرکت عاملی به حساب نمی‌آید. بنابراین زمان بندی یکی از جنبه های مهم مدیریت پول نقد است.

شاخصCCC  چرخه عمر پول نقد استفاده شده برای فعالیت های تجاری را دنبال می کند. این شاخص سیر تحول پول نقد را همانطور که ابتدا به موجودی انبار و حساب های پرداختنی، سپس به هزینه های تولید محصول یا خدمات، در مرحله بعد به فروش و حساب های دریافتنی و در نهایت به وجه نقد موجود در دست تبدیل می‌شود دنبال می‌کند. در اصل، شاخصCCC  نشان می‌دهد که کسب‌وکارها با چه سرعتی می‌توانند وجه نقد سرمایه گذاری شده را از ابتدا (سرمایه گذاری) به پایان (بازده) تبدیل کنند. هر چه مقدار این شاخص کمتر باشد، بهتر است.

مدیریت موجودی انبار، تحقق فروش و مطالبات پرداختنی سه عنصر کلیدی هر کسب‌وکاری هستند. اگر هر یک از این موارد به هدر برود – مثلاً سوءمدیریت موجودی انبار یا محدودیت‌های فروش وجود داشته باشد یا تعداد ارزش یا تناوب بدهی‌ها افزایش یابد- کسب‌وکار متضرر می‌شود. شاخص چرخه تبدیل وجه نقد علاوه‌بر از ارزش پولی دخیل در این فرآیندها، زمان صرف شده در آن‌ها را که دیدگاه دیگری نسبت به کارایی عملیاتی شرکت ارائه می دهد نیز در نظر می گیرد.

مقدار شاخص چرخه تبدیل وجه نقد در کنار سایر معیارهای مالی، نشان می‌دهد که مدیریت شرکت در استفاده دارایی‌ها و بدهی‌های کوتاه‌مدت برای تولید و توزیع مجدد وجه نقد تا چه حد کارآمد است و در عین حال تصویر مختصری از سلامت مالی شرکت از نظر مدیریت وجوه نقد ارائه می‌دهد. این رقم همچنین به ارزیابی ریسک نقدینگی مرتبط با عملیات شرکت کمک می کند.

ملاحظات ویژه

اگر کسب و کاری تمام امور را به درستی انجام و به نیازهای بازار و مشتریان خود به طور موثری پاسخ دهد، شاخص چرخه تبدیل وجه نقد کمتری خواهد داشت.

ممکن است استفاده از این شاخص به عنوان یک عدد مستقل برای یک دوره معین تفسیرهای معناداری را وضعیت مالی کسب‌وکار ارائه نکند. تحلیلگران از این شاخص برای دنبال کردن عملکرد کسب‌وکارها در بازه های زمانی متعدد و مقایسه شرکت‌ها با رقبای آن‌ها استفاده می کنند. دنبال کردن شاخص CCC یک شرکت در چندین فصل نشان می دهد که آیا کارایی عملیاتی آن بهبود یافته، ثاب باقی مانده یا بدتر شده است. سرمایه گذاران هنگام مقایسه مشاغل رقیب ممکن است برای انتخاب بهترین گزینه مناسب به ترکیبی از عوامل مختلف نگاه کنند. اگر نسبت‌های بازده سهام (ROE) و بازده دارایی (ROA) دو شرکت مشابه باشد ، ممکن است سرمایه گذاری در شرکتی که مقدار CCC کمتری دارد ارزشمندتر باشد. این شاخص نشان می دهد که شرکت مربوطه می‌توان بازده مشابه را در مدت زمان کمتری ایجاد کند.

همچنین مدیران در داخل شرکت از این شاخص برای تنظیم روش‌های پرداخت خرید اعتباری یا وصول نقدی مطالبات از بدهکاران استفاده می‌کنند.

نمونه ای از نحوه استفاده از CCC

شاخصCCC  بر اساس ماهیت عملیات تجاری، کاربرد انتخابی در بخش های مختلف صنعتی دارد. این معیار برای خرده فروشانی مانند Walmart Inc. (WMT)، Target Corp. (TGT) و Costco Wholesale Corp. (COST)  که مستلزم خرید و مدیریت موجودی انبار و فروش آنها به مشتریان هستند، اهمیت زیادی دارد. مقدار شاخص CCC همه این مشاغل ممکن است رقم مثبت بالایی باشد.

با این حال، شاخص چرخه تبدیل وجه نقد برای شرکت هایی که نیازی به مدیریت موجودی انبار ندارند اعمال نمی شود. برای مثال، شرکت‌های نرم‌افزاری که برنامه‌های رایانه‌ای را از طریق صدور مجوز ارائه می‌کنند، می‌توانند بدون نیاز به مدیریت موجودی انبار، محصولات خود را به فروش برسانند (و سود) به دست آورند. به طور مشابه، شاخص CCC برای شرکت های بیمه یا کارگزاری که به خرید کالاهای عمده برای خرده‌فروشی نیازی ندارند نیز اعمال نمی‌شود.

مقدار چرخه تبدیل وجه نقد برخی از کسب و کارها مانند خرده فروشان آنلاین eBay Inc. (EBAY) و (AMZN) Amazon.com Inc ممکن است منفی باشد. این خرده فروشان آنلاین اغلب برای فروش کالاهایی که در واقع به فروشندگان شخص ثالثی که از پلتفرم آنلاین استفاده می کنند تعلق دارند، وجوهی را در حساب خود دریافت می کنند. با این حال، این شرکت ها بلافاصله پس از فروش پولی به فروشندگان پرداخت نمی کنند، بلکه ممکن است پرداخت پول به فروشندگان بر چرخه پرداخت ماهانه یا دست‌یابی به آستانه مشخصی مبتنی باشد. این مکانیسم به این شرکت‌ها اجازه می‌دهد که پول نقد را برای مدت طولانی‌تری نگه دارند، بنابراین اغلب مقادیر چرخه تبدیل وجه نقد آن‌ها منفی است. علاوه بر این، اگر کالا مستقیماً توسط فروشنده  ثالث به مشتری عرضه شوند، خرده‌فروش آنلاین هیچ‌گاه مجبور نیست کالایی را در انبار خود نگهداری کند.

نشریه هاروارد بیزینس در یگی از پست‌های وبلاگی خود CCC منفی را یکی از عوامل کلیدی بقای آمازون از حباب دات کام 2000 دانسته است. فعالیت تجاری با CCC منفی به جای اینکه هزینه ای برای شرکت در بر داشته باشد به منبعی پول نقدی برای این شرکت تبدیل شد.

چرخه تبدیل وجه نقد چه چیزی را اندازه گیری می کند؟

چرخه تبدیل وجه نقد (CCC) یکی از معیارهای ارزیابی اثربخشی مدیران است. این معیار نشان می‌دهد شرکت‌ها با چه سرعتی می توانند پول نقد موجود در دست خود را به پول نقد بیشتری تبدیل کند. شاخص تبدیل وجه نقد این کار را با دنبال کردن پول نقد یا سرمایه گذاری در طی مسیری که ابتدا به موجودی و حساب های پرداختنی (AP)و سپس از طریق فروش به حساب های دریافتنی (AR)و در نهایت مجددا به پول نقد تبدیل می شود، انجام می‌دهد. به طور کلی، هرچه رقم CCC کمتر باشد، برای شرکت بهتر خواهد بود.

فرمول CCC چیست؟

چرخه تبدیل وجه نقد = میانگین دوره نگهداری در انبار+ میانگین دوره وصول مطالبات – میانگین دوره پرداخت بدهی‌ها.

چرخه تبدیل پول نقد در مورد مدیریت یک شرکت چه می گوید؟

هنگامی که یک شرکت – یا مدیران آن – برای وصول مطالبات به زمان زیادی نیاز داشته باشند، موجودی انبار شرکت بیش از اندازه بالا باشد و یا شرکت هزینه های خود را با سرعت زیادی پرداخت کند، مقدار شاخص چرخه تبدیل وجه نقد به شدت افزایش می‌یابد. مقادیر بالای شاخص چرخه تبدیل وجه نقد به این معنا است که تولید پول نقد در شرکت به زمان زیادی نیاز دارد که این مسئله ممکن است برای شرکت های کوچک به معنای ورشکستگی باشد.

هنگامی که شرکتی مطالبات خود را به سرعت وصول کند، نیازهای موجودی انبار را به درستی پیش بینی یا صورتحساب های خود را به آرامی پرداخت کند، مقدار چرخه تبدیل وجه نقد کمتری خواهد داشت. مقادیر کمتر شاخص چرخه تبدیل وجه نقد به این معنا است که شرکت سلامت مالی بهتری دارد. بدین ترتیب، این شرکت می تواند از پول اضافی برای خریدهای اضافی یا پرداخت بدهی معوق استفاده کند. اگر مدیر شرکت مجبور باشد به سرعت به تامین کنندگان خود پول پرداخت کند این مسئله تاثیر نامطلوبی بر شرکت خواهد داشت و به وضعیتی منجر می‌شود که به آن کشش نقدینگی نیز می‌گویند. اگر مدیر یک شرکت نتواند با سرعت کافی مطالبات شرکت را وصول کند این مسئله نیز به طور مشابه برای شرکت نیز مضر خواهد بود و به پدیده‌ای منجر می‌شود که به آن طولانی‌شدن نقدینگی گفته می‌شود.

گردش موجودی انبار چه تاثیری بر چرخه تبدیل وجه نقد دارد؟

گردش موجودی بالاتر یا سریعتر، چرخه تبدیل پول نقد را کاهش می دهد. بنابراین، گردش بهتر موجودی انبار تاثیر مثبی بر CCC  و کارایی کلی شرکت‌ها دارد.