اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛ ماه‌هاست که بازار محصولات دامی و کشاورزی با مشکلات فراوانی روبه‌روست و این مشکلات تقریبا تمامی فعالان این صنعت را متضرر کرده است. قیمت‌گذاری دستوری و ارز ترجیحی دو بختکی هستند که به جان این بازارها افتاده و آنها را رها نمی‌کنند و آسیب نهایی آن نیز به تولیدکننده و مصرف‌کننده‌ای می‌رسد که قرار بود با این دو سیاست منتفع شوند. از پاییز سال گذشته، مشکل نهاده‌های دامی شدیدا جدی شد و دولت دیگر قادر به تامین نهاده‌های دامی دامداران و مرغداران نبود؛ این موضوع سبب شد تا شاهد صف‌هایی طولانی برای مرغ و کمبود آن، افزایش قیمت تخم‌مرغ و کمبود آن، و احتمال کمبود گوشت در آینده و... باشیم.
هنوز مشکلات یادشده حل نشده بود که آوار آسیب‌های دو سیاست تخریبی دولت بر سر بازار شیر هم ریخت. با وجود اینکه دولت چند ماه است که نتوانسته نهاده‌های دامی مورد نیاز دامداران را تامین کند، اما هنوز هم شیر با قیمت مصوب به فروش می‌رود و قیمت مصوب آن هیچ تغییری نداشته است. این در حالی است که از یکسو در امسال شاهد خشکسالی و در نتیجه کمبود علوفه بودیم و از سوی دیگر، دولت یک شبه قیمت سبوس را آزاد کرد و این رقم حدود ۳برابر شد؛ در این شرایط هزینه‌های تولید دامدار به شدت افزایش یافت اما قیمت مصوب شیر خیر.
حال این سیاست‌های غلط به جایی رسیده که مشکلات در هم تنیده شده‌اند؛ برای مثال آزادسازی قیمت سبوس در حالی اجرایی شد که آرد و گندم یارانه‌ای هستند؛ در نتیجه دامدار اگر نان بخرد، هزینه تولیدش کمتر از زمانی است که سبوس بخرد و این موضوع سبب می‌شود که در آینده‌ای نزدیک با مشکلاتی در بخش نان نیز مواجه شویم. باتوجه به مباحث مطرح‌شده، اقتصاد آنلاین به گفت‌وگو با یوسف بیرانوند، از اعضای هیات مدیره اتحادیه دامداران و مدیرعامل اتحادیه لرستان، پرداخته است تا مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد را جویا شود.
خشکسالی؛ باری مضاعف بر دوش دامداران
بیرانوند، با بیان اینکه مشکل اصلی دامداران در هر سال متفاوت است، گفت: امسال مساله ویژه بوده و چنین مشکلاتی در سال‌های گذشته نبوده است. درحال‌حاضر مشکلات دست به‌دست هم داده و دامدار را کلافه و سردرگم کرده است. یکی از اصلی‌ترین مواردی که در امسال وجود دارد و به دامدار آسیب می‌زند، بحث خشکسالی است. وقتی خشکسالی نبود، یارانه نهاده‌های دامی تا حدودی قیمت شیر را متعادل نگه می‌داشت؛ اما امسال باتوجه به اینکه تقریبا ۴۶درصد بارندگی کاهش داشته، به همین میزان، علوفه نیز کاهش یافته و بیش از ۱.۵میلیون تن کمبود علوفه داریم و این سبب افزایش قیمت علوفه تا ۴برابر می‌شود.
اگر می‌خواهد قیمت ثابت باشد، یارانه دهد
وی افزود: ما علوفه کاه را ۷۰۰ تومان می‌خریدیم اما الان به ۳۳۰۰ تا ۳۵۰۰تومان رسیده است و این موضوع سبب شده تا یارانه نهاده‌های دامی که آن هم اگر بدهند، تنها یک سوم نیاز دامدار را در بخش نهاده پوشش می‌دهد. این مقدار در دامداران روستایی و سنتی کمتر است و دو الی سه ماه است که سویا به دامداران روستایی تعلق نمی‌گیرد و تحویل استان‌ها نشده است. سویا در تولید شیر و گوشت نقش اصلی را دارد و بخش پروتئینی جیره است که باید تامین شود؛ مشکل اصلی همین است. اگر دولت می‌خواهد قیمت گوشت و شیر را ثابت نگه دارد، الان با افزایش هزینه‌های تولید، باید یارانه را به صورت کامل و صد درصدی به نهاده بدهد و در بخش علوفه نیز به دامدار کمک کند و برای یونجه و کاه هم یارانه ارزان در نظر بگیرد تا تولید برای دامدار صرفه اقتصادی داشته باشد.
فروش دام با قیمت ۲۵هزار تومان یعنی ورشکستگی تولید
مدیرعامل اتحادیه لرستان با تاکید بر اینکه متاسفانه دامداران آغاز به فروش کرده‌اند و دام را با قیمت کیلویی ۲۵هزار تومان به فروش می‌رسانند، تصریح کرد: این یعنی ورشکستگی تولید یک مملکت. دولت اعلام کرد ما مخالف افزایش قیمت شیر هستیم، اما از طرفی قیمت سبوس یارانه‌ای را یک شبه از ۱۴۰۰تومان به ۴۵۰۰تومان می‌رساند. ۳۰درصد جیره دام ما به سبوس مربوط است. باید با دولت به عددی منطقی رسید و نمی‌توان گفت گندم ۶۶۰ تحویل گرفته شود و از طرفی سبوس به قیمت ۴۵۰۰تومان برسد. این بحث تبعات بسیار زیاد دیگری هم دارد. سبوس آزاد قطعا به‌دست دامدار نمی‌رسد؛ به دلال رسیده و از کشور خارج می‌شود. زیرا دیگر سامانه‌ای برای آن وجود ندارد.
لزوم تعادل بین آرد و سبوس
وی در مورد مساله سبوس ادامه داد: برای سبوس سامانه‌ای داشتیم که سبوس از طریق این سامانه توزیع می‌شد و معاونت سازمان جهاد از طریق سامانه مذکور سبوس را توزیع می‌کرد؛ آزاد شدن قیمت سبب می‌شود دیگر سامانه‌ای وجود نداشته باشد و کارخانجات آردسازی آرد را با سبوس مخلوط و آن را به فروش برسانند. آرد ۶۶۰تومان به نانوا داده می‌شود؛ در سبوس آرد ریخته شده و آن را به ما خواهند داد. معضل دیگر در آینده تعادل بین سبوس و آرد است. بحث دیگر این است که با این وضعیت، ما حتما نیازمند واردات گندم خواهیم شد.
بازار بر اساس عرضه و تقاضا؛ صادرات آزاد و یارانه به مصرف‌کننده
به گفته یوسف ببرانوند، این امر سبب می‌شود دامداران نان را از نانوا برای مصرف دام بگیرند. از همین الان هم این موضوع آغاز شده؛ با توجه به ارزان‌تر بودن قیمت نان، نان از سوپرمارکت‌ها جمع‌آوری شده و نان ما مصرف دام خواهد شد که با تداوم موضوع، شاهد صف طولانی برای نان خواهیم بود و بر این اساس نیازمند یک تعادل و قیمت کارشناسی هستیم. وقتی همه چیز یک کارخانه آردسازی براساس سوبسید است، اما سبوس به قیمت آزاد، منطقی نیست. نظر ما این است که سبوس حتما باید به قیمت قبلی خود برگردد و دولت اگر می‌خواهد، قیمت عوض نشود، باید به علوفه هم یارانه دهد؛ اما اگر نظر دولت برداشتن یارانه است، باید بازار به صورت عرضه و تقاضا باشد؛ دولت صادرات لبنیات را آزاد کند و از سویی دیگر باتوجه به افزایش قیمت لبنیات، به مصرف‌کننده یارانه دهد.
تولید گوشت و شیر در خطر است
وی در جواب این سوال که چرا قیمت مصوب شیر افزایش ندارد، پاسخ داد: دولت در ماه‌های پایان مدیریتی نمی‌خواهد در روزهای آخر افزایش قیمت داشته باشد و قطعا دولت بعدی هم نمی‌خواهد با تورم فعالیتش را آغاز کند. اما مشکل این است که فعلا جلوی تورم تنها در لبنیات گرفته شده اما در بحث سبوس افزایش قیمت صورت گرفته که علت مشخص نیست اما باید به قیمت منطقی برسیم و دولت به فکر تولید باشد. تولید شیر و گوشت واقعا در خطر است و اشتغال بسیاری از دامداران از دست خواهد رفت. خصوصا روستاییان که به هر شکل هم بحث اشتغال را دارند و هم بحث تولید و من خودم به شدت احساس خطر می‌کنم.
قیمت فعلی سبوس یعنی شیر ۸۵۰۰تومانی
مدیرعامل اتحادیه دامداران لرستان در پایان اظهارکرد: مشکل ما در بحث قیمت شیر، بدون در نظر گرفتن بحث سبوس است. اگر سبوس وارد قیمت شود و آن را هم لحاظ کنیم، برآورد ما این است که قیمت شیر به ۸۵۰۰تومان می‌رسد. ما از سازمان حمایت می‌خواهیم که یک جلسه بگذاریم و به یک نقطه نظر مناسب برسیم که هم تولیدکننده هم مصرف‌کننده و هم کارخانجات متضرر نشوند.
همانطور که در این گفت‌وگو نیز تاکید شد، وضعیت در این صنعت به جایی رسیده که هر سمت آن با خطراتی جدی مواجه است؛ از سویی قیمت مصوب شیر، هزینه دامدار را پوشش نمی‌دهد. از سویی دیگر سیاست دولت در بحث گندم و آرد یارانه‌ای به جایی رسیده که آزادسازی قیمت سبوس، مشکلاتی در بخش نان به دنبال دارد و این چرخه معیوب تمام قسمت‌های این صنعت را احاطه کرده‌است.
تداوم وضعیت فعلی یعنی قیمت بالای سبوس و از سویی دیگر قیمت مصوب شیر هم تولید را با خطر مواجه خواهد کرد و هم منافع مصرف‌کننده و تولیدکننده را در معرض تهدیدی جدی قرار خواهد داد. حال باید دید سیاست دولت برای رهایی از این بن بست چیست؛ رهایی یا گم شدن بیشتر در آن؟
