ازدواج فامیلی خوب است یا بد؟ + باید و نبایدهای ازدواج فامیلی

ازدواج فامیلی یعنی چی؟

به گزارش اقتصاد آنلاین؛ به طوری که نظرات بسیار متفاوتی در مورد این نوع ازدواج وجود دارد و موافقان و مخالفان آن دلایل قانع کننده خودشان را دارند. ازدواج های فامیلی به ازدواج هایی می گویند که زن و مرد جد مشترکی داشته باشند، یعنی پدربزرگ آن ها یکی باشد. به همین ترتیب ازدواج با دختر دایی و یا ازدواج با دختر عمه و ازدواج دختر عو و پسر عمو امثال این ها جزو ازدواج های فامیلی محسوب می شوند.

ازدواج فامیلی در جهان

همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم ازدواج فامیلی فقط مختص به کشور ما و یا دین اسلام نیست بلکه در سراسر جهان و دین های دیگر نیز وجود دارد. ازدواج فامیلی در مسیحیت نیز رواج دارد ولی با توجه به این که بیشتر مردم کشورهای اروپایی و آمریکایی مسیحی هستند ولی با این وجود تنها ۱۰ درصد ازدواج های صورت گرفته در این کشورها فامیلی هستند.

---

در این زمینه بخوانید؛

اثرات ازدواج فامیلی در روستاها +تصاویر

آیا ازدواج فامیلی خوب است؟

۳میلیارد؛ هزینه درمان یک بیماری

---

واکنش ها در سطح جهان آنقدر به ازدواج های فامیلی متفاوت است که در برخی از فرهنگ ها آن را ننگ می دانند و حتی برخی از حکومت ها نیز آن را ممنوع کرده اند. دلیل این امر است که در علم پزشکی ازدواج های فامیلی خطرناک هستند و می توانند مشکلات عمده ای را در آینده برای فرزندان حاصل از این ازدواج به وجود بیاورند.

اما با این وجود چه چیزی باعث شده است که در کشورهای دیگر به خصوص کشورهای خاورمیانه این نوع ازدواج رواج داشته باشد؟

ازدواج فامیلی در اسلام

برعکس آن که ازدواج فامیلی در غرب نفی شده است، در دین اسلام به این نوع ازدواج توجه بسیاری شده به طوری که ازدواج دختر عمو با پسر عمو رایج بوده است. به طور مثال پیامبر اسلام دختر خودشان را به عقد پسر عمویشان یعنی حضرت علی در می آورند. علاوه بر این حضرت زینب نیز با پسر عموی خودشان ازدواج کردند. علاوه بر ریشه دینی، این نوع ازدواج در فرهنگ عرب نیز رواج پیدا کرد تا حدی که آن ها معتقد بودند که دختر عمو و پسر عمو حتما باید با یکدیگر ازدواج کنند. شاید جمله معروف ( عقد دختر عمو و پسر عمو را درآسمان ها بسته اند) نیز از همین فرهنگ نشات بگیرد. 

دلیل ازدواج فامیلی در اسلام

بر اساس آموزه های اسلام ازدواجی موفق است که در آن دختر و پسر با یکدیگر همکفو باشند. یعنی این که از نظر فرهنگی و اجتماعی و مالی به یکدیگر نزدیک باشند. اگر دقت بکنید این شرایط برای ازدواج های فامیلی و به خصوص ازدواج دختر عمو با پسر عمو به درستی صدق می کند. زیرا دو برادر در یک خانواده و در یک شرایط اقتصادی و اجتماعی بزرگ شده اند. بنابراین نحوه تربیت آن ها نیز به احتمال زیاد یکسان خواهد بود و میان دو خانواده شباهت بسیاری وجود خواهد داشت. از نظر اسلام حاصل ازدواج فامیلی می تواند یک ازدواج موفق باشد زیرا در شبیه ترین شرایط انجام می شود.

در ایران نیز با توجه به فرهنگ مردم ما و با توجه به دین اسلام، ممانعت خاصی در برابر ازدواج فامیلی وجود ندارد ولی خب با توجه به پیشرفت علم و آگاهی مردم، اکثر مردم قبل از این که بخواهد چیزی جدی شود از مشاوره ژنتیک در ازدواج فامیلی استفاده می کنند. با این حال اگر بخواهیم از دید آماری به این موضوع نگاه کنیم، میزان ازدواج های فامیلی در چند سال اخیر در ایران نیز کمتر شده است و مردم به علت مضرات ازدواج فامیلی ترجیح می دهند که ریسک کمتری کنند.

آیا ازدواج فامیلی خطرناک است؟

اگر بخواهیم از دید علمی به این موضوع نگاه کنیم شواهدی وجود دارد که نشان می دهد که کسانی که با یکدیگر رابطه خونی دارند و با یکدیگر ازدواج می کنند ممکن است در آینده فرزندانی با مشکلات ژنتیکی متعددی داشته باشند. به طور کلی همیشه امکان به دنیا آمدن نوزادانی با مشکلات ژنتیکی وجود دارد. ولی در صورت ازدواج فامیلی و بارداری این احتمال افزایش پیدا می کند و می توان گفت از مهم ترین مشکلات ازدواج فامیلی همین مورد می باشد که ادامه ی نسل یک خانواده را با مشکل رو به رو می کند. 

نگاهی علمی تر به ازدواج فامیلی

به گفته محققان در دی ان ای هر شخص ژن های مغلوب بیماری زایی  وجود دارد که که این نوع ژن ها برای ظاهر شدن و بیماری زایی باید هم مرد و هم زن وجود داشته باشند. از آن جایی که خواستگاه ژنتیکی کسانی که با یکدیگر فامیل هستند یکی است، امکان بروز این بیماری ها افزایش می یابد و همین موضوع باعث شده است که در برخی از کشورها این نوع ازدواج به طور کامل ممنوع باشند تا از به دنیا آمدن این چنین نوزادانی جلوگیری شود. 

کدام ازدواج فامیلی خطرناک است؟

به طور کلی همه ی ازدواج های فامیلی خطرناک هستند. ولی خطرناک ترین ازدواج فامیلی ازدواج بین دخترخاله با پسرخاله است. زیرا از لحاظ علمی این دو نفر مشابهت ژنتیکی بیشتری با یکدیگر دارند و احتمال مشکل ژنتیکی در فرزند حاصل از این ازدواج از سایرین بیشتر است. با این حال نباید تصور کرد که ازدواج با سایر افراد فامیل مشکلی ندارد و به طور مثال اگر از یک متخصص ژنتیک بپرسید که آیا ازدواج با دخترعمه مشکل دارد به شما خواهد گفت که احتمال تداخلات ژنتیکی وجود دارد و باید حتما آزمایش ژنتیک بدهید. 

آزمایش ازدواج فامیلی

درحالیکه مشکلات ازدواج فامیلی از لحاظ علمی ثابت شده است با این حال عده ای هستند که بر این نوع ازدواج اصرار دارند و حاضرند که ریسک خطر را بپذیرند. آزمایش ژنتیک آزمایشی است که باید در هر نوع ازدواجی انجام شود ولی در ازدواج های فامیلی بسیار مهم و حساس است زیرا با انجام این آزمایش مشخص می شود که احتمال بروز مشکلات ژنتیکی چقدر هستند. پرخطرترین ازدواج فامیلی در این نوع آزمایش مشخص می شود و در صورتی که جواب این آزمایش به گونه ای باشد که احتمال بروز مشکل بالا باشد طرفین را از ازدواج منع خواهند شد.

در زمینه ژنتیک مشاورین مخصوصی وجود دارند که با داشتن برگه ی آزمایش ژنتیک تمامی احتمالات ممکن را برای طرفین شرح می دهند و آن ها را از خطرات احتمالی آگاه می سازند.

بیماری های ژنتیکی ازدواج فامیلی

بیماری های ژنتیکی مختلفی می تواند در ازدواج های فامیلی شکل بگیرند و بیشتر وابسته با سابقه این نوع بیماری ها در سایر اعضای خانواده هستند ولی رایج ترین این بیماری ها موارد زیر هستند.

بیماری های نقص ایمنی

کودکان حاصل از ازدواج فامیلی ممکن است دچار نقص ایمنی شوند. این کودکان از سایرین آسیب پذیرتر هستند و ممکن است به این علت مبتلا به سایر بیماری ها شوند.

معلولیت

انواع معلولیت های ذهنی و جسمی در کمین کودکان حاصل ازدواج فامیلی وجود دارد. اگر این اختلالات ژنتیکی حاد باشند امکان این که کودک در سنین پایین فوت کند بسیار است.

سقط جنین

از مهم ترین مشکلاتی که هم مادر و هم فرزند را در ازدواج های فامیلی تهدید می کند سقط جنین و مرده زایی است. ممکن است اخلالات ژنتیکی به حدی شدید باشند که جنین متولد نشود و یا اگر هم به دنیا بیاید مرده باشد. این نوع مشکلات سلامت مادر را نیز مورد تهدید قرار می دهد. بر اساس آمار از هر ۵۰۰ مورد حاملگی در ازدواج فامیلی حدود ۵۰ تا سقط جنین و ۲۲ مورد مرده زایی اتفاق افتاده است

چرا افراد به ازدواج فامیلی اصرار دارند؟

با تمام این تفاسیر مسائل ذکر شده و توضیحات علمی ما هنوز هم مشاهده می کنیم که این نوع ازدواج در جامعه انجام می شود و هنوز هم کسانی هستند که فکر می کنند که مزایای ازدواج فامیلی به معایب آن می چربد.

همانطور که در ابتدای متن ذکر شد، توصیه روانشناسان و مشاوران ازدواج این است که ازدواج بین دو خانواده هم کفو صورت بگیرد. در این صورت می توان گفت که موفقیت ازدواج تا حدودی تضمین شده است و از آن جا که افراد یک خانواده و فامیل به طور معمول در شرایط اجتماعی یکسانی زندگی می کنند می توان گفت تقریبا با یکدیگر هم کفو هستند.

مزایا ازدواج فامیلی

۱. تناسب میان خانواده ها

مهم ترین مزیتی که می توان برای ازدواج های فامیلی ذکر کرد تناسب میان خانواده ها است. دو خانواده در شرایط یکسانی تربیت شده اند و می توان گفت که هماهنگی زیادی با یکدیگر دارند.

۲. آگاه بودن از آسیب های اجتماعی

آسیب های اجتماعی همانند مصرف الکل، استعمال دخانیات و مواد مخدر و یا انحرافات اجتماعی در فضای خانوادگی مشهودتر هستند. به طور مثال اگر پسرعموی شما سیگار می کشد به احتمال زیاد خانواده شما و یا یک نفر در فامیل از این موضوع آگاه است.

۳. شناخت بهتر

وقتی که با یکدیگر فامیل باشید طبیعی است که قبل از پیش آمدن قضیه ازدواج نیز با یکدیگر رفت و آمد داشته باشید. بنابراین با یکدیگر آشنا هستید و از هم شناخت دارید. بهترین مزیت ازدواج خانوادگی نیز همین است. وقتی شما از اخلاق، نحوه رفتار و سایر مسائل یک خانواده آگاهی داشته باشید بهتر می توانید آن ها را بسنجید. 

۴. بهتر شدن روابط فامیلی

وقتی که دو نفر از دو خانواده با یکدیگر پیوند می خورند آن دو خانواده نیز با یکدیگر ارتباط می گیرند. در ازدواج های فامیلی که ارتباط بین خانواده از قبل وجود داشته است باعث می شود که این ارتباط و پیوند بیشتر شود و مستحکم تر از گذشته باشد.

۵. آسان تر بودن ازدواج

وقتی که دو خاواده یکدیگر را بشناسند از وضعیت مالی و جزئیات زندگی یکدیگر آگاه هستند به همین علت نیز در مورد مسائلی مانند مهریه و جهیزیه سخت گیری خاصی انجام نمی دهند و دختر و پسر می توانند یک زندگی آسان را شروع کنند. علاوه بر این به دلیل مشترک بودن فامیل ها، تعداد میهمانان در مراسم های مختلف کمتر است بنابراین هزینه کمتری صرف این مسائل خواهد شد. ب

۶. طی شدن سریع تر روند ازدواج

معمولا قبل از این که دختر و پسر به خانه خود بروند مدتی را در عقد یکدیگر هستند. این موضوع بخاطر این است که طرفین یکدیگر را بهتر بشناسند و با خانواده ها و آداب و رسوم یکدیگر آشنا بشوند ولی در ازدواج های فامیلی به علت شناختی که از یکدیگر دارند این زمان کوتاه تر است.

علاوه بر مشکلات مختلفی که از لحاظ ژنتیکی ممکن است پیش بیایند، از لحاظ اجتماعی نیز چند مورد وجود دارند که جزو معایب ازدواج فامیلی هستند.

۱. احتمال شناخت سطحی

درست است که دو خانواده با یکدیگر آشنا هستند و از مسائل یکدیگر آگاه هستند. ولی گاهی اوقات همین شناخت باعث می شود که خانواده ها احساس کنند نیازی به تحقیق نیست و همان شناخت کافی است. در اینجور مواقع خانواده ها شتاب زده عمل می کنند و ممکن است بعضی از حقایق را در نظر نگیرند و اشتباهی را انجام دهند که جبران آن سخت باشد.

۲. طلاق پر دردسر

همانطور که گفتیم ازدواج فامیلی آسان است ولی طلاق فامیلی بسیار سخت است! دو مورد این موضوع را سخت می کند

بسیاری از افراد به دلیل داشتن رابطه فامیلی سعی می کنند هرطور که شده از یکدیگر طلاق نگیرند و همین موضوع باعث می شود که زندگیشان تلخ شود. علاوه بر این فشار خود خانواده ها نیز این موضوع را تشدید می کند.

اگر هم طلاقی صورت بگیرد با کشمکش بسیار زیاد همراه می شود و در اغلب موارد روابط خانوادگی و فامیلی به کلی از یکدیگر پاشیده می شوند.

۳. دخالت سایر فامیل

وقتی که فامیل مشترک داشته باشید و همه اعضای خانواده شما را بشناسند احتمال این که هرکس در زندگی شما دخالت کند بسیار زیاد است. گاهی اوقات این دخالت ها به حدی زیاد می شوند که باعث کلافگی شما خواهند شد و در روابط زناشویی شما نیز اثر می گذارد تا جایی که گاهی اوقات امکان دارد منجر به طلاق شود.

توصیه هایی برای ازدواج فامیلی

اولین و مهم ترین توصیه این است که حتما آزمایش ژنتیک بدهید و از مشاوره ژنتیک استفاده کنید تا از پیش آمدن هرگونه مشکل جدی و بحرانی جلوگیری کنید.

دومین توصیه این است که قبل از این که نتیجه آزمایش ژنتیک و مشاوره آن مشخص نشده است به هیچ عنوان در میان فامیل این موضوع را مطرح نکنید زیرا با پخش شدن این خبر و صحبت های فامیل روند ازدواج سخت تر می شود و اگر نتیجه آزمایش شما خوب نباشد پشت سرتان حرف خواهد بود.

سومین مورد این است که به علت فامیل بودن تحقیقات را کنار نگذارید، درست است که فامیل هستید ولی باز هم با این حال باید در نظر داشته باشید که ممکن است موردی باشد که شما از آن خبر ندارید و در تحقیقات معلوم شود.

به طور کلی در جواب این سوال که ازدواج فامیلی خوب است یا بد نمی توان جواب قاطعی داد زیرا هر شخص از دید خودش به این موضوع نگاه می کند و نظر خودش را دارد. ولی چیزی که واضح است این است که باید همه ی اقدامات تشخیصی در مورد ژنتیک و تحقیقات کامل در مورد مسائل خانوادگی صورت بگیرد. زیرا با هر سهل انگاری در هر یک از این موارد ممکن است مشکلی به وجود بیاید که جبران ناپذیر باشد. 

آیا تحقیقات در ازدواج فامیلی لازم است؟

بله حتما زیرا ممکن است مسائلی وجود داشته باشد که از شما که فامیلشان هستید پنهان کرده باشند و با تحقیق معلوم شوند.

آیا مشاوره ژنتیک فقط در ازدواج فامیلی لازم است؟

خیر در هر ازدواجی باید حتما مشاوره ژنتیک صورت پذیرد ولی در ازدواج های فامیلی به علت خطر بیشتر نیاز به این نوع مشاوره جدی تر است.

سوالات متداول

آیا ازدواج فامیلی واقعا خطرناک است؟

با این تفاسیر همه به این نتیجه رسیده ایم که ازدواج کردن با فامیل ریسک بروز بیماری ها را تا دو نیم برابر افزایش می دهد. مثلا اگر ریسک بیماری در دیگر ازدواج های غیر فامیلی ۲ یا  ۳ درصد باشد در فرزندانی که حاصل از ازدواج کردن با فامیل است به ۵ تا ۶ درصد نیز می رسد. علاوه بر این ازدواج کردن با فامیل، اگر به طلاق منجر شود شکاف عمیقی را در میان فامیل ایجاد میکند و تا مدت ها فامیل از هم دور باشند و دچار مشکل شوند. اگر دو این مورد را هم در نظر بگیرید در بعضی موارد دخالت خانواده ها در ازدواج فامیل نیز دو برابر می شود. به این ترتیب ازدواج با فامیل از هر جهت بسیار خطرناک است و در واقع به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

آزمایش ژنتیک ازدواج فامیلی چگونه است ؟

می دانید که بیماری های ژنتیکی در اثر به ارث بردن ژن های مشابه و نهفته والدین به فرزندان منتقل مبشوند و اکیدا با غربالگری و سونوگرافی نمی توان آن ها را تشخیص داد. به همین دلیل آزمایشات ژنتیک برای زوجین فامیل لازم و ضروری است.

 آزمایش ژنتیک قبل از ازدواج فامیلی

زوجین فامیل در مرکز مشاوره ژنتیک، تحت معاینه قرار میگیرند. در این حال شرح حال زوجین گرفته می شود و اگر بیماری خاصی در خانواده باشد آن را مورد بررسی قرار می دهند.

تست های ژنتیکی این موارد را بررسی می کند:

نقص لوله های عصبی

سندروم داون

هموفیلی

هماتوکروماتوز

بررسی مشکلات عضلانی

آزمایش ژنتیک بعد از ازدواج فامیلی

آزمایش Expended carrier screening  for ۲۸۰ Diseases  آزمایشی است که حدود ۲۸۰ نوع بیماری مهم ژنتیکی را بررسی کرده و به راحتی جهش های ژنتیکی را بررسی می کند. این آزمایش با دو روش انجام می شود.

در روش اول پس از آزمایش ژنتیک زوجین برای بارداری اقدام می کنند. بعد از آن از مایع آمنیوتیک نمونه گیری خواهد شد و احتمال بیماری ژنتیک در جنین بررسی می شود.

در روش بعدی زمانی استفاده می شود که اجازه قانونی برای سقط نباشد. در اینصورت از اسپرم و تخمک جنین هایی در خارج از رحم تشکیل خواهد شد. پس از ان در روز چهارم یک سلول از جنین جدا شده و بررسی های ژنتیک انجام می شود. اگر جنین ناقل بیماری باشد دیگر انتقال صورت نمی گیرد ولی اگر مشکلی نباشد لقاح در رحم مادر انجام می شود.

در این آزمایش، نیاز نیست ناشتا باشید. برخی از بیماری های ژنتیکی را می توان تا قبل از هفته هجدهم بارداری تشخیص داد. اگر اینگونه باشد  متاسفانه باید جنین را سقط کرد. اختلالاتی مانند عقب ماندگی ذهنی، ناشنوایی و نابینایی تا همان هفته هجدهم باید بررسی شود.

آیا در تمام ازدواج های فامیلی باید آزمایش ژنتیک داد؟

مشاوران ژنتیک و متخصصان بیماری های خاص معتقدند که تمام زوجین قبل از ازدواج باید آزمایشات قبل از ازدواج را حتما انجام بدهند. این آزمایشات شامل بررسی بیماری های مقاربتی و ایدز، تالاسمی و … است. برای زوج های فامیل که ریسک ابتلای آن ها به بیماری های ژنتیکی دو تا ۵ برابر زوج های دیگر است علاوه بر آزمایشات ازدواج باید ژنتیک آن ها نیز مورد بررسی قرار گیرد. امروزه با تکنولوژی جدید تا ۷۰ درصد از معلولیت ها قابل پیشگیری است. این آزمایشات قبل از بارداری نیز در زوجین گرفته می شود. اما توصیه ما به شما این است که حدالامکان سعی کنید ازدواج های فامیلی نداشته باشید زیرا ۱ درصد ممکن است نتوانند بیماری را شناسایی کنند.

هزینه آزمایش ژنتیک چقدر است؟

تعرفه آزمایشات ژنتیک در سال ۹۸ حدود ۱ میلیون و چهارصد هزار تومان برای هر دو زوج است. البته بعضی مراکز با برخی بیمه ها قرار داد دارند و این هزینه در بعضی مراکز کمتر است.

نتیجه این شد که :شرکت در آزمایش های غربالگری قبل از ازدواج مخصوصا در ازدواج های فامیلی ضروری است.آزمایش های ژنتیک برای خانم های ۳۵ سال به بالا و آزمایشات تکمیلی ژنتیک برای زوجین فامیل قبل از بارداری ضروری است.از لحاظ علم پزشکی ازدواج با فامیل مردود است. زیرا بیماری های توارثی و ژنتیکی تا چندین نسل قابل انتقال است.