رییسجمهور بعدی امریکا، میراث باراک اوباما، یعنی جنگ همیشگی در خاورمیانه را به ارث خواهد برد. الجزیره در گزارشی به قلم مگان اتول نوشت، باراک اوباما سعی میکرد از مداخله نظامی تمامعیار خودداری و به حملات با هواپیماهای بدون سرنشین بسنده کند و حالا، در پایان دوره ریاستجمهوری خود میراثی بحثبرانگیز بر جای میگذارد؛ درگیریها در سوریه، عراق، یمن و لیبی فاجعهآمیز هستند، تونس، ترکیه و لبنان شاهد حملات شدید بودند و در حالی که فلسطینیهای ساکن نوار غزه هنوز از حملات سال 2014 اسراییل بهبود نیافتهاند، ناآرامیهای جدیدی در کرانه باختری آغاز شده است.
به نوشته تعادل ، استفان والت، استاد امور بینالملل در دانشکده کندی دانشگاه هاروارد، در این باره گفته است: «میراث اوباما، تقریبا یک شکست کامل است. راهحل دو کشوری برای حل اختلافها بین فلسطین و اسراییل، حالا بیشتر از هر زمان دیگری دور از دسترس به نظر میرسد. مداخله امریکا در لیبی و یمن درنهایت به فاجعهیی در این کشورها تبدیل شد. اصرار بر اینکه اسد باید برود و حمایت از دیگر گونههای مداخله، به جنگ داخلی سوریه دامن زد. تنها حکایت قابل روایت از موفقیت اوباما در دو دوره ریاستجمهوری، توافق تاریخی هستهیی با ایران در سال گذشته بود که به توقف برنامه هستهیی تهران در مقابل لغو تحریمهای اعمالی علیه این کشور منجر شد.»
والت در ادامه گفته: «من بر این باورم که کلینتون سیاستی مشابه اوباما را در پیش خواهد گرفت، اگرچه وی احتمالا سعی میکند در انجام آن سرسختتر به نظر برسد. مخاطره اصلی که با آن مواجه خواهد بود، شیب لغزنده در سیاستهای کنونی است، بهطوریکه مداخله محدود در سوریه یا هر کشور دیگری، به تدریج در حال گسترش است. در مورد ترامپ، هیچ ایدهیی نداریم که وی چه اقداماتی انجام خواهد داد، البته خود او هم نمیداند میخواهد چه کند.»
امریکاییها سهشنبه به وقت محلی راهی صندوقهای رای شدند و این در حالی است که تحلیلگران، رقابتی نزدیک میان دو نامزد دموکرات و جمهوریخواه را پیشبینی کردهاند. اگرچه همچنان انتظار میرود که کلینتون پیروز میدان باشد، اما ترامپ در یک هفته گذشته موفق شده است حمایت بسیاری از امریکاییها را جلب کند و خود را به رقیبش برساند. سامر عبود، استادیار مطالعات بینالملل در دانشگاه آرکادیا گفت: «رییسجمهور بعدی، میراث اوباما در جنگافروزی دایمی در منطقه را به دست میآورد. اگرچه اوباما با دیدگاه تغییر شکل حضور امریکا در خاورمیانه پس از دوران فاجعهآمیز بوش، وارد کاخ ریاستجمهوری شد و با اینکه دولت اوباما بر خلاف رویکرد بوش در عراق و افغانستان، از اعزام نیروهای زمینی ارتش و جنگافروزی مستقیم خودداری کرد، باز هم واشنگتن به مداخله هوایی در منطقه ازجمله عراق و سوریه ادامه داد. از آنجایی که اینگونه جنگافزاری به اندازه مداخله نظامی قابل توجه و همهگیر نیست، ما بهطور عمده آن را نادیده میگیریم. امریکا اساسا به سرتاسر دنیا رفته و به اراده خود و به نام مبارزه با تروریسم، مناطقی را بمباران کرده است.»
تحلیلگران در عین حال بر این باورند که دولت امریکا در دستیابی به راهحلی برای درگیریهای دیرینه فلسطین و اسراییل هم شکست خورده است. اسراییل در 8 سال گذشته، 3 جنگ علیه نوار غزه به راه انداخت و بهطور همزمان برنامه شهرکسازی در مناطق اشغالی در کرانه باختری را نیز تسریع کرد. تلاشهای جان کری، وزیر خارجه امریکا برای شروع روند مذاکرات صلح فلسطین و اسراییل هم با شکست مواجه شد. علی ابونیمه، موسس پایگاه اینترنتی انتفاضه الکترونیک و مشاور سیاسی در این باره گفت: «در ورای همه این مسائل، اوباما یک توافقنامه بسته کمک نظامی 38 میلیارد دلاری برای حمایت بدون شرط از اشغال و استعمار اسراییل در یک دهه آینده، امضا کرد.» در این حال، کلینتون و ترامپ هر دو اعلام کردهاند به سنت دیرینه امریکا در حمایت بیچون و چرا از اسراییل عمل خواهند کرد.
بهگفته تحلیلگران، انتخابات سهشنبه بر سیاستهای امریکا در خاورمیانه از چند جهت تاثیر خواهد گذاشت، اما پیشبینی میزان این تغییر و تحولات دشوار است. درگیریها در سوریه 6سال متوالی است که ادامه دارد و هنوز هیچ نشانهیی دال بر پایان خونریزیها یا بهبود شرایط دیده نمیشود. دو نامزد ریاستجمهوری تاکنون در مورد سوریه دیدگاههای متفاوتی داشتهاند. ترامپ گفته است که در جنگ با حکومت عراق و شام (داعش)، طرف دولت سوریه و متحدان روس این دولت را خواهد گرفت. نامزد جمهوریخواه در مناظره انتخاباتی ماه گذشته اعلام کرد: «من بشار اسد رییسجمهور سوریه را اصلا دوست ندارم، اما اسد نیروهای داعش را میکشد. روسیه نیروهای داعش را میکشد و ایران داعشیها را میکشد.» در این حال، کلینتون ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوریه را خواستار شده است تا به این ترتیب «اهرم فشاری» در مقابل روسیه به دست آورد.
عبدالله آریان، استادیار رشته تاریخ در دانشکده خدمات خارجی دانشگاه جورج تاون در قطر، در این باره گفت: «هیلاری کلینتون به وضوح اعلام کرده قصد مداخله در چندین درگیری در جناحهای متفاوت را دارد که یکی از آنها سوریه است؛ اما در عین حال ترامپ هم در مورد جنگ دایمی با اسلامگرایی افراطی اظهارات زیادی بیان کرده است. این ایده ترامپ که همه در جنگ با افراطگرایان اسلامی در منطقه هستند، نشان میدهد که وی از استفاده از نیروهای نظامی امریکا در منطقه ابایی نخواهد داشت و متاسفانه این اتفاقی است که انتظار میرود در صورت پیروزی هر یک از نامزدها در این انتخابات، رخ دهد. میراث امریکایی در حمایت از منافع منطقهیی حتی به قیمت آسیب به جمعیت بومی در خاورمیانه بهطور قطع به رییسجمهور بعدی منتقل خواهد شد و فرقی نمیکند چه کسی در انتخابات پیروز شود.»
کنت پولاک یکی از مقامات ارشد مرکز سیاست خاورمیانه در موسسه بروکینگز به این مساله اشاره کرد که کلینتون احتمالا سیاستی در میانه خودداری اوباما از مداخله مستقیم نظامی و مداخله تماما نظامی بوش را در منطقه در پیش خواهد گرفت. وی با اعلام اینکه چنین راهبردی محکوم به فناست، گفت: «مشکلات در خاورمیانه به اندازهیی بد است که گزینههای میانی یا گزینههای محدود، اثرگذار نخواهند بود؛ بلکه شرایط را وخیمتر میکنند.»
اما اگر ترامپ پیروز میدان شود، گمانهزنی در مورد اینکه چه روندی را در پیش خواهد گفت، دشوار خواهد بود. عبود در این باره گفت: «اگر ترامپ پیروز شود، پیشبینی اینکه باید منتظر چه باشیم، بسیار دشوار خواهد بود. هر اتفاقی از جرایم جنگی گرفته تا خودداری کلی از مداخله در امور منطقه، امکانپذیر است. شک دارم که دولت ترامپ افزایش مداخله نظامی در منطقه را از نظر سیاسی یا راهبردی عملی بداند.» با وجود خستگی روزافزون مردمان امریکا از نقش و مداخله کشورشان در خاورمیانه، این منطقه همچنان از نظر راهبردی برای واشنگتن مهم است و احتمالا بهعنوان موضوع اصلی در سیاستگذاری خارجی در سالهای آینده باقی خواهد ماند. اوباما سعی کرد منافع امریکا در خاورمیانه و توانایی امریکا در تغییر شرایط در این منطقه را بیاهمیت جلوه داده و نشان دهد خاورمیانه، امریکا را از تمرکز بیشتر بر مناطقی از جهان که میتوانستند اهمیت بیشتری داشته باشند بهویژه توجه به آسیا، باز داشته است. اما رییسجمهور بعدی احتمالا دیدگاه متفاوتی به خاورمیانه خواهد داشت و احتمالا خیلی سریع برای مشارکت و مداخله در چندین جبهه در منطقه دست به کار خواهد شد.