به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، هر چند به نظر میرسد استرس واژهای معمولی است، تعریف آن کار سادهای نیست. جدیدترین تعریفی که متخصصان فن بیان کردهاند این است که استرس یک واکنش و سازگاری ذهنی و فیزیکی بدن ما نسبت به چالشها و تغییرات محیط اطرافمان است. هر عامل محیطی، اجتماعی، فیزیکی و روانی که تواناییهای ما را به چالش بکشد، عامل استرسزا محسوب میشود.عواملی بر نحوه واکنش ما نسبت به استرس؛ چه مثبت و چه منفی، تأثیر میگذارند، از جمله ماهیت عامل استرسزا، عوامل بیولوژیک و تجربیات و ترسهای گذشته. استرس میتواند حاد یا مزمن باشد. استرس حاد به همان سرعتی که به وجود آمده از بین میرود و تأثیر مخربی روی فرد ندارد، مثلاً وقتی که قرار است یک سخنرانی ارائه بدهید، تحت فشار عصبی شدیدی قرار میگیرید اما با پایان یافتن سخنرانی استرس شما هم از بین میرود. در مقابل استرس مزمن به صورت تدریجی و بیصدا بر سلامت فرد تأثیر مخرب میگذارد. از دست دادن عزیزی و دست و پنجه نرم کردن با غم از دست دادن او و ترس از تنهایی یا وقتی که فردی از بیماری مراقبت میکند که برای او عزیز است و ... فرد را دچار استرس مزمن میکنند که میتواند آثار سوئی روی بدن فرد بگذارد.
تأثیرات فیزیکی استرس
هرچه سطح استرس بالاتر باشد و زمان طولانیتری دوام پیدا کند اثر مخربی که روی بدن میگذارد شدیدتر میشود. به عبارت دیگر هر چقدر یک فرد در زندگی حوادث آسیبزای بیشتری را تجربه کند، متعاقب آن به بیماریهای بیشتری مانند بیماریهای دستگاه گوارش، قلبی- عروقی، آرتریت و بیماریهای شبیه آن مبتلا میشود. علاوه بر این در این شرایط احتمال، بیماریهای روانی و پرخاشگری هم بیشتر خواهد شد.افزایش وزن هم یکی دیگر از آثار مخرب استرس است. حتماً این حالت را تجربه کردهاید که وقتی دچار استرس میشوید تمایل به خوردن در شما بیشتر میشود. علت پرخوری این است که استرس بالا موجب افزایش ترشح کورتیزول و در نتیجه ایجاد گرسنگی میشود. همچنین آنزیمهای ذخیرهکننده چربی را فعال میکند. نتایج مطالعات اخیر نشان داده کورتیزول نقش مهمی در جمع شدن چربی دور شکم و میل به خوردن بازی میکند.استرس زیاد همچنین موجب ریختن موی سر میشود. معمولاً فولیکولهای مو در افرادی که عزیزی را از دست میدهند یا ناگهان دچار کاهش وزن شدیدی میشوند، وارد فاز استراحت میشود، در نتیجه تارهای مو نازک شده و میریزد.
تأثیرات روانی استرس
استرسهای شدید موجب میشود هورمونها و واسطههای شیمیایی مغز به شدت تحت تأثیر قرار بگیرند و در نتیجه بر نحوه تفکر، تصمیمگیری و واکنش ما نسبت به شرایط استرسزا اثر سوئی میگذارند. همچنین در مطالعات دیگری روشن شد احتمال ابتلا به آلزایمر در زنانی که در طول زندگی در معرض استرسهای شدید هستند، بسیار بالاست.
عوامل استرسزا کدامند؟
هر یک از ما روزانه استرسهای مثبت و منفی را به گونهای تجربه میکنیم.اگر بتوانیم عامل استرسزا را به خوبی شناسایی کنیم بهتر میتوانیم آن را کنترل یا از آن اجتناب کنیم. کنار آمدن با تغییرات یکی از عوامل استرسزای روانی است. هر تغییری؛ چه مثبت و چه منفی که در جریان عادی زندگی انسان رخ دهد موجب نگرانی فرد میشود. عوامل درونی از قبیل کمی اعتماد به نفس، احساس بیکفایتی و افکار منفی هم میتوانند از جمله عوامل تأثیرگذار باشند. وقتی ما با دادههای جدید مواجه میشویم، مغزمان بر اساس دانستهها و تجربیات گذشته ما شروع به ارزیابی و تفسیر آن دادهها میکند و آنگاه تصمیم میگیرد که آیا از عهده مدیریت آن بر میآید یا نه؟ هرگاه خودمان را در برابر موضوع ناتوان احساس کنیم دچار استرس میشویم. فردی که اعتماد به نفس پایینی دارد هنگام مواجهه با مشکلات بیشتر در معرض فرار از مشکل قرار میگیرد.
چگونه استرس را مدیریت کنیم؟
هر چند ما نمیتوانیم تمامی عوامل استرسزا را در زندگیمان حذف کنیم، میتوانیم یاد بگیریم عوامل استرسزا را در زندگیمان بشناسیم و پیشبینی کنیم که واکنش ما نسبت به آن چگونه خواهد بود. در این صورت با مدیریت رخداد و شرایط میتوان تأثیرات روانی و فیزیکی استرسهای شدید را کنترل کرد. یکی از مؤثرترین روشهای مقابله با عوامل استرسزا به کار گرفتن مهارتها و راهکارهای مدیریتی است، از جمله:
خوب فکر کنید
به دقت به خودتان نگاه کنید زیرا برداشتهای ذهنی شما معمولاً بخشی از مشکل است. باورها و گفتارهای خود را ارزیابی کنید. چرا مضطرب هستید؟ این استرس تا چه حد زاییده برداشت شماست و تا چه حد واقعی است؟
نحوه اندیشیدن خود را تغییر دهید
داشتن تفکر منفی و بدبینانه نسبت به شرایط و وقایع اطرافمان، انتظار بیش از حد داشتن از خود، سرزنش مستمر خود برای پیش آمدن هر چیزی، کمالگرا بودن و همه چیز را سیاه و سفید دیدن عواملی است که موجب استرس و آسیب به ما میشود. هرگاه با هجوم این افکار غیرمنطقی و منفی مواجه شدید با صدای بلند بگویید «بس است» و جلوی این افکار را بگیرید و سعی کنید مثبت فکر کنید. دوستانی پیدا کنید و با آنها در تعامل باشید. لازم نیست حتماً تعداد زیادی دوست داشته باشید. چند دوست خوب و صمیمی میتوانند به نوعی حمایتگر باشند.
یاد بگیرید که بخندید و گریه کنید
آیا تا به حال تجربه کردهاید که بعد از خندیدن یا گریه کردن حالتان بهتر میشود؟ خندیدن و از سوی دیگر گریه کردن تنشی را که در وجودتان هست از بین میبرد و حالتان را بهتر میکند.فعالیت بدنی داشته باشید، خوب بخوابید، رژیم غذایی مناسبی را انتخاب کنید و وقت خود را برای انجام کارهای مختلف تنظیم کنید.استرسهای مزمن سیستم ایمنی بدن را تضعیف و بدن را مستعد ابتلا به بیماریهای میکروبی میکنند. اگر در دوره امتحانات هستید و استرس زیادی را تحمل میکنید، خیلی کم میخوابید و خیلی نگران هستید مطمئناً احتمال اینکه سیستم ایمنی بدنتان بتواند در برابر ویروس سرماخوردگی تاب بیاورد، کمتر میشود.
راهکارهایی برای کاستن استرس
یکی از تکنیکهای مدیریت استرس را تمرین کنید. بهعنوان مثال 10 دقیقه ورزش هوازی انجام دهید یا به موضوعی خوشحال کننده و مثبت فکر کنید. در یک دفتر تمامی موضوعاتی را که موجب استرس شما شده یا علائم استرسی را که در روز تجربه کردهاید بنویسید و ببینید چه تأثیری روی شما گذاشتهاند. فهرستی از کارهایی که باید انجام دهید تهیه کرده و برای انجام آنها برنامهای تهیه کنید. سعی کنید برنامه را طوری بنویسید که قابل انجام باشد و مطمئن باشید میتوانید آن را تمام کنید. در مورد توانایی خود واقعبین باشید. یک ورزش را انتخاب کنید که بتوانید به صورت مرتب انجام دهید. به دیگران کمک کنید. تعاملات اجتماعی داشته باشید. مراقب سلامت خودتان باشید. به دنیای اطرافتان توجه کنید. برای آینده خود هدف بگذارید. خوشبین باشید.
«نه» گفتن را یاد بگیرید
اگر برنامه کاری شما پر است، آیا قادر هستید به دیگران بگویید نه؟ وقتی که از شما خواسته میشود کاری را انجام دهید و شما مایل به انجام آن نیستید، چه؟ با تمرین کردن این راهکارها میتوانید رفتاری منطقی داشته باشید و استرس کمتری را تحمل کنید.
همدردی کنید اما مصمم باشید. برای طرف مقابلتان توضیح دهید البته این ایده خوبی است اما شما نمیتوانید در حال حاضر کار دیگری را قبول کنید و اگر پافشاری کردند تسلیم نشوید.
نگویید باید راجع به آن فکر کنم و بعداً به شما جواب بدهم. این حرف تنها منجر به پافشاری بیشتر میشود.
به یاد داشته باشید شما به کسی بدهکار نیستید.
حتی اگر ایدهای به نظرتان خیلی جالب میرسد یاد بگیرید فوراً شرکت در آن پروژه را قبول نکنید، بگویید فکر میکنم بعد جواب میدهم. وقتتان را اول به اولویتهای خود بدهید. اول کارهایی را انجام دهید که دوست دارید.