اقتصادآنلاین – پرستو بهرامی راد؛ روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به نقطه تاریکی وارد شده اگرچه هنوز روزنههای امید در این شرایط وجود دارد. روز چهارشنبه هجدهم خرداد قطعنامه‌ای آمریکا و سه کشور اروپایی قطعنامه‌ای علیه ایران به تصویب رساندند.
پس از صدور این قطعنامه، ایران واکنش نشان داد و در پاسخ چند دوربین آژانس را خاموش کرد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینامللی انرژی اتمی از قطع اتصال 27 دوربین خبر داده است. سازمان انرژی اتمی ایران نیز با انتشار فیلمی این اقدام را تایید کرد. در واقع همزمان با صدور قطعنامه ایران نیز از اهرم‌های فشار خود رونمایی کرده است.
از سوی دیگر برخی از کارشناسان بین‌الملل، زمزمه خروج ایران از NPT را سر داده‌اند. محمود عباس‌زاده، مشکینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفته است: «شخصا پیشنهادم این است که باید در اولین فرصت تعلیق عضویت در NPT را در مجلس بررسی و در این زمینه تصمیم‌گیری کنیم.» در پی واکنش‌های ایران گروسی اعلام آمادگی کرده است که برای مذاکره با مقام‌های ایرانی در سریع‌ترین زمان ممکن به تهران سفر کند.
برخی کارشناسان صدور قطعنامه را عاملی برای فشار به ایران تلقی کردند تا زودتر به توافق مدنظر غرب رضایت دهد. از سوی دیگر به نظر میرسد ایران با قطع دوربین‌های آژانس نیز سعی بر فشار متقابل به غرب دارد. رافائل گروسی در این خصوص گفته است: «اقدام ایران به معنای آن است که یک پنجره فرصت سه تا چهار هفته‌ای برای بازگرداندن بخشی از نظارت‌هایی که حذف می‌شوند وجود خواهد داشت و در غیر این صورت، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توانایی خود را برای مطلع شدن از مهم‌ترین فعالیت‌های هسته‌ای ایران از دست خواهد داد. اگر برجام احیا شود، آن زمان آژانس امکان ارائه خدمات در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای ایران به طرف‌های امضاکننده را ندارد و نمی‌تواند به آنها بگوید که ایران در چه نقطه‌ای قرار دارد.»
در واقع به نظر میرسد ایران نیز سعی بر فشار حداکثری بر غرب داشته است تا در چند هفته آینده تکلیف پرونده برجام برای همیشه روشن شود.
تلاش آمریکا برای بقای مذاکرات
بعد از واکنش ایران به صدور قطعنامه علیه تهران اتفاقاتی به وقوع پیوسته که نشان می‌دهد غربی‌ها سعی در حفظ مذاکرات دارند. رابرت مالی، نماینده ویژه دولت امریکا در امور ایران ساعاتی پس از تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام در صفحه مجازی خود در توییتر نوشت: «شورا درباره تعهدات پادمانی ایران که جدا از برجام هستند، اظهارنظر کرد. ما آماده بازگشت دوجانبه به پایبندی کامل [به توافق] هستیم. ایران فقط لازم است تصمیم بگیرد مطالبات فرعی خود را کنار بگذارد و با توافقی که از ماه مارس در دسترس بوده موافقت کند.»
از سوی دیگر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در واکنش به صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس و گام‌های واکنشی ایران ادعا کرد که این قطعنامه مربوط به اختلاف‌های پادمانی میان دو طرف است و ارتباطی با برجام ندارد.
از سخنان مقامات آمریکایی به خوبی می‌توان برداشت کرد که طرف غربی مخصوصاً آمریکا خواهان ادامه مذاکرات و عدم خروج ایران از میز مذاکرات هستند. همچنین سعی دارند رویکرد آژانس را از مذاکرات برجامی کاملاً جدا نشان دهند.
رویداد کلیدی بعد از قطعنامه
همزمان با صدور قطعنامه علیه ایران و واکنش تهران، برخی بر این باورند که تلاش واشنگتن بر کاستن از تنش‌هایی است که میان طرفین ایجاد شده است.
سه منبع مطلع به خبرگزاری رویترز اعلام کردند که یک دادگاه یونانی حکم دادگاهی دیگر که اجازه مصادره بخشی از محموله نفتی ایران توسط آمریکا را می‌داد، لغو کرده است.
در واقع این خبر در شرایط پرتنش امروز می‌تواند گامی برای کاهش تنش باشد. البته باید دید که قدم بعدی آمریکا و غرب در خصوص پرونده برجام چه خواهد بود.
تهران و واشنگتن، توافقی موقت
تحولات بعد از صدور قطعنامه غربی‌ها را نگران شرایط تاسیسات هسته‌ای ایران کرده است. در واقع موافقان برجام در آمریکا این پرونده را تنها راه کنترل برنامه هسته‌ای ایران میدانند.
البته در این مرحله، مذاکرات برجامی می‌تواند به هر سمتی پیش برود. با این حال به نظر میرسد اتفاقات چند روز اخیر مقامات تهران و واشنگتن را برای دستیابی به توافقی تحریک کرده است.
متن توافق 27 صفحه‌ای که برای احیای برجام آماده و منتظر حل‌وفصل آخرین اختلاف‌ها میان تهران و واشنگتن بود، هنوز روی میز قرار دارد. تنها اختلافات سیاسی باقی مانده و باید دید که شاخ و شانه کشیدن تهران و واشنگتن که در روزهای گذشته شدت یافته به احیای برجام می‌انجامد یا خیر؟
در این میان برخی باورند که روند پیشرفت تاسیسات هسته‌ای ایران و سیاست داخلی آمریکا احتمال یک توافق موقت را افزایش می‌دهد. اما برای شکل‌گیری این توافق، اتحادیه اروپا نقش کلیدی خواهد داشت و باید راهی برای کاهش تنش و احیای میز مذاکره ارائه دهد.
