به گزارش اقتصاد آنلاین؛ به گزارش شرکت سلوشن انرژی، قیمت‌گذاری فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه‌ها بر اساس دو بنچمارک قیمتی سنگاپور و خلیج فارس انجام می‌شود. بررسی محدوده تغییرات ماهانه کرک اسپرد فرآورده‌ها در سنگاپور طی 5 سال منتهی به 2021، میانگین حدود 5 دلاری به ازای هر بشکه را نشان می‌دهد.
بر هم خوردن تعادل در بازار فرآورده‌های نفتی دنیا طی ماه‌های اخیر ناشی از بازگشت سریع اقتصادها پس از شیوع کووید - 19 در کنار تبعات جنگ روسیه - اوکراین سبب شده تا فاصله قیمت فرآورده‌ها با نفت خام از میانگین‌های تاریخی عبور کند. به طوری که در دو ماه اخیر کرک اسپرد بر اساس سبد فرآورده‌های تولیدی سنگاپور به سطوح تاریخی 20 دلار رسیده که نشانگر شرایطی جدید و ویژه در بازار فرآورده‌هاست.
جهش 5 برابری مارجین پالایشگاه‌های ایران در سال جاری
عواملی همچون کیفیت پایین فرآورده‌های تولیدی یا نوع فرمول قیمت گذاری نفت خام و فرآورده، سبب شده تا طی 5 سال اخیر میانگین حاشیه سود (مارجین( پالایش 1 بشکه نفت در 6 پالایشگاه بورسی کشور معادل ۴.۳ دلار باشد. بر اساس پیش بینی از قیمت نفت و فرآورده در سال 1401، جهش 5 برابری میانگین مارجین پالایشگاه‌های ایران دور از انتظار نخواهد بود.
معکوس شدن جریان مالی دولت با پالایشگاه ها در سال ۱۴۰۱
طبق قانون، انحصار خرید خوراک و فروش 5+1 فرآورده اصلی منحصرا با پالایش و پخش است. طی سال‌های اخیر 6 پالایشگاه بورسی بابت خرید خوراک (نفت خام یا میعانات) و تحویل فرآورده‌ها به دولت (پالایش و پخش)، «بدهکار» می‌شدند و آنچه باعث مثبت شدن مارجین این پالایشگاه‌ها در سال‌های اخیر شده، فروش فرآورده‌های ویژه تولیدی است که در نهایت همانطور که بیان شد، میانگین مارجین پالایشگاه‌ها را به ۴.۳ دلار در هر بشکه رسانده است.
در 4 سال اخیر به طور متوسط پالایشگاه ها بابت خرید 1 بشکه نفت خام و تحویل فرآورده، حدود ۲.۵ دلار به دولت «بدهکار» می‌شدند. اما با ادامه تلاطم فعلی در بازار نفت و فرآورده‌ها، این جریان در سال پیش رو معکوس شده به طوری که پالایشگاه‌ها با تحویل فرآورده‌های اصلی به ازای هر بشکه بیش از 3 دلار از دولت طلب خواهند داشت.
جریان تسویه حساب فرآورده‌ها، ناترازی که عمیق‌تر خواهد شد
منابع و مصارف فرآورده های نفتی شامل درآمدهای فروش داخل و صادراتی، بودجه شرکت پالایش و پخش و همچنین سهم ۱۴.۵ درصد شرکت ملی نفت از فروش داخلی نفت، همگی در جداول تبصره 14 بودجه‌های سنواتی ذکر می‌شود.
بیش برآورد صورت گرفته در قانون بودجه 1401 (به ویژه در تحقق درآمد صادرات فرآورده) باعث شده تا حتی با فرض دریافت ۲.۵ دلار همیشگی دولت از پالایشگاه‌ها، حدود 1 میلیارد دلار کسری در منابع - مصارف فرآورده‌ها ایجاد شود. در شرایط موجود و با احتمال معکوس شدن جریان مالی پالایشگاه‌ها با دولت، ناترازی قبلی عمیق‌تر شده و به 7 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.
نتیجه محتمل؛ افزایش مطالبات از دولت
جریان تسویه حساب فرآورده‌های اصلی با دولت در پالایشگاه‌هایی که سبد تولید با کیفیتی دارند، در سال‌های اخیر نیز به نفع پالایشگاه‌ها بوده به طوری که پالایشگاه اراک به ازای هر بشکه تحویل فرآورده اصلی به پالایش و پخش حدود 6 دلار بستانکار می‌شده است. اما عمده این مطالبات هر ساله در صورت‌های مالی پالایشگاه‌ها در قالب حساب‌های دریافتنی درج شده و در پایان سال 99 مجموعا معادل 13 هزار میلیارد تومان بوده است.
با ادامه شرایط موجود در بازار نفت و فرآورده، تجربه‌ای مشابه آنچه در حساب‌های شرکت‌های اوره‌ای در حال حاضر وجود دارد، برای سال جاری در انتظار پالایشگاه‌ها خواهد بود. نتیجه احتمالی این افزایش مطالبات نیز کاهش سود توزیعی پالایشگاه‌ها خواهد شد.
