اقتصاد آنلاین- فرزانه طهرانی؛ جلسات بین مقامات کشور ادامه دارد. ایران پیگیر گرفتن حقابه اش از هیرمند است. طالبان هم می گوید به معاهده ۱۳۵۱ متعهد است و ۲۶ مترمکعب در ثانیه از آب هیرمند را حق ایران می داند.
اما نتیجه همه این جلسات و توافقات هنوز منجر به رسیدن آب به داخل ایران نشده است. طالبان ۲۰ روز پیش اعلام کرد که دریچه های سد باز شده و حقابه هیرمند به سمت ایران روان شده است. اما بستر رودخانه در بخش ایران همچنان خشک است.
چرا آب هیرمند ۲۰ روز در راه مانده است؟
جبار وطن فدا مدیرکل دفتر رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو در گفت و گو با اقتصاد آنلاین گفت: وزارت نیرو، وزارت امور خارجه و معاون ویژه رییس جمهور در افغانستان پیگیر حقابه ایران از هیرمند هستند.
او با اشاره به اینکه وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران چندین جلسه و تماس تماس تلفنی در این خصوص با وزیر آب و انرژی افغانستان داشته تاکید کرد: آنچه از سوی مقامات طالبان به طور رسمی اعلام شده، رهاسازی آب از حدود ۲۰ روز گذشته است.
وطن فدا خاطرنشان کرد: موضوعی که باعث شده آب در این مدت به ایران نرسد، مسائلی است که در ۸۰ کیلومتر مسیر رودخانه وجود دارد. نخست وجود کانال هایی در مسیر است که این کانال ها مدتی خشک بوده و مردم منطقه با باز شدن سد بخشی از آب رودخانه را به سمت کانال های خود هدایت کرده و مصرف می کنند. مساله دیگر خاکی بودن مسیر است. اگر کل مسیر بتنی بود قاعدتا بعد از گذشت چند روز از رهاسازی باید آب به ایران می رسید اما با توجه به آنکه مسیر خاکی است؛ زمان رسیدن آب به ایران کند می شود.
تخمین دقیقی از زمان رسیدن آب هیرمند نمی توان داشت
وطن فدا متذکر شد: اگر این مسیر در خاک ایران بود و امکان بازدید داشتیم می توانستیم زمان تقریبی رسیدن آب را اعلام کنیم اما در حال حاضر با توجه به اینکه امکان بازدید وجود ندارد و تصاویر ماهواره ای نیز جزییات را نشان نمی دهد؛ مشخص نیست چه میزان خاک و رسوب در منطقه وجود دارد بنابراین تخمین درستی از زمان رسیدن آب به ایران نمی توان داشت.
به گفته او بر اساس اعلام مقامات طالبان از ۲۰ روز گذشته آب رهاسازی شده و نیمی از مسیر را نیز طی کرده است ولی با سرعتی که پیش بینی می شده به ایران نرسیده است. یعنی بعد از ۲۰ روز آب به نیمه راه رسیده است.
وطن فدا با اشاره به اینکه امیدوارم همان طور که افغانستان وعده داده کار پیش رود اظهار کرد: پیگیری برای رهاسازی آب از بند کمال خان و رسیدن آب هیرمند به ایران با جدیت و حساسیت بالا در سطوح مختلف در دستگاه های اجرایی ذیربط در دستور کار قرار دارد.
طالبان بخشی از آب هیرمند را به شوره زار گودزره منحرف می کند
مدیرکل دفتر رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو اظهار کرد: جریان آب در هیرمند و نیز رهاسازی آب از بند کمال خان به صورت پیوسته از طریق تصاویر ماهواره ای و به صورت روزانه پایش می شود. این تصاویر نشان می دهد که بخش قابل توجهی از آب رها شده از این بند به سمت گودزره جریان دارد و در مذاکرات فی مابین با طرف مقابل طی ماه گذشته به صورت رسمی به این اقدام طرف افغانستانی اعتراض شده است.
زیرا با این اقدام افغانستان گرچه ممکن است حقابه ۸۲۰ میلیون مترمکعب به ایران تحویل شود ولی قطعا با محدود کردن جریان آب در مسیر طبیعی به سمت تالاب های بین المللی هامون، اثر منفی بر روی حیات و اکوسیستم این تالاب ها و کل منطقه سیستان و زابل و نیز ولایت نیمروز در خاک افغانستان خواهد داشت.
وطن فدا افزود: در طی ۲۰ سال گذشته برای پیگیری حقابه جمهوری اسلامی ایران، مذاکره وتعامل با هر دولتی که در افغانستان مستقر بوده، وجود داشته است و در مقطع فعلی هم پیگیری و مطالبه حقابه ایران از رودخانه هیرمند از طالبان در جریان است.
او یادآور شد: طبق قرارداد افغانستان موظف است ۲۶ مترمکعب در ثانیه حقابه به ایران تحویل بدهد. مقامات فعلی افغانستان نیز می گویند ما خود را متعهد به قرارداد می دانیم که این میزان آب را به شما بدهیم.
مدیرکل دفتر رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو افزود: دولت افغانستان چه در زمان اشرف غنی و چه در زمان طالبان اعلام کرده اند که خود را متعهد به تحویل حقابه ایران طبق معاهده ۱۳۵۱ هیرمند می دانند و بر همین اساس طالبان تاکید دارد که دریچه های بند کمال خان را با همین هدف باز کرده است. گرچه مشخص است که آب رها شده از بند کمال خان علاوه بر جریان آب به سمت ایران، آب کشاورزی مناطق پایین دست را نیز تامین خواهد کرد.
وطن فدا گفت: در طی حدود ۲ سال گذشته آب رودخانه پایین دست بند کمال خان وارد نشده و این خشک بودن رودخانه، خود عامل مهمی در تاخیر برای رسیدن آب به مرز ایران شده است.
شایعه پراکنی بر اساس اخبار اشتباه
او به اخباری در خصوص ایجاد خاکریز از سوی ایران اشاره و تاکید کرد: اخبار متفاوتی با انگیزه های مختلف در روزهای گذشته درباره حقابه هیرمند منتشر شده که پایه و اساس کارشناسی و درستی ندارد. یکی از خبرهایی که در روزهای گذشته منتشر شد؛ بحث ایجاد خاکریز از سوی ایران در مسیر رودخانه بود که گفته شده مانع از دریافت حقابه هیرمند شده است.
به گفته وطن فدا این خبر از اساس اشتباه است چرا که به لحاظ علمی و شرایط جغرافیایی امکان ایجاد خاکریز در مسیر هیرمند در خاک ایران وجود ندارد. رودخانه هیرمند در همان ابتدای ورود به خاک ایران وارد رودخانه سیستان می شود.
او اظهار کرد: انتشار این دست خبرها منجر به انتشار شایعات بسیاری در خصوص حقابه ایران شد که اغلب آنها نادرست بود.
وطن فدا همچنین در خصوص ورود آب از شمال هامون سابوری هم گفت: این جریان آب که در تصاویر ماهواره ای هم دیده می شود مربوط به رودخانه فراه بوده و ارتباطی با جریان آب در هیرمند و حقابه ایران ندارد.
