بسیاری از صاحب‌نظران نبود سازوکاری مناسب برای شناسایی افراد با درآمدهای بالا را دلیل اصلی نافرجام بودن این اقدام می‌دانستند. اما اخیرا شنیده‌ها نشان می‌دهد که حذف یارانه دهک‌های بالا کلید خورده و گویی قرار بر این است که این داستان به پایان برسد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ابتکار، پرداخت یارانه به دهک‌های بالا از جمله مسائلی است که از ابتدای هدفمند شدن یارانه‌ها مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرار گرفت. در بازه زمانی پرداخت یارانه، دولت‌ها برخلاف قانون ماهانه مبالغ کلانی را تحت عنوان یارانه نقدی در اختیار افراد ثروتمند و بی‌نیاز قرار می‌دادند و برخلاف نظر کارشناسان و صاحب‌نظران تمایلی برای اصلاح روند نادرست پرداخت یارانه‌ها نداشتند. اما اکنون شرایط تغییر کرده و دولت تصمیم به اصلاح روند پرداخت یارانه طی یک ماه دارد. آنطور که گفته می‌شود قرار بر این است که دولت طی شش‌ماه یعنی تا پایان سال جاری به این ماجرا پایان دهد. محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تازه‌ترین اظهارات خود اعلام کرده است که دولت شناسایی دهک‌های پردرآمد را با دقت و وسواس بیشتری انجام داده و حذف یارانه آنها از آخر شهریورماه آغاز و تا پایان سال به اتمام می‌رسد. به گفته وی در قانون بودجه امسال دولت مکلف به حذف یارانه سه دهک بالاتر شده است یعنی افراد با درآمدهای بالا که نیاز به دریافت یارانه ندارند، حذف شوند. برای تحقق این هدف آیین‌نامه اجرایی پیش‌بینی شده بود که به هیئت دولت ارائه و تصویب شد و مقرر شد وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کشور و ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان برنامه و بودجه مسئول شناسایی دهک‌های بالا شوند و این اقدام از پایان شهریور انجام شود. با مطرح شدند این مسائل پرسش مهمی به وجود می‌آید و آن هم این است که اگر امکان اصلاح روند پرداخت یارانه طبق شنیده‌ها در مدت زمان کوتاه وجود دارد پس چرا تا کنون تغییر و اصلاحی صورت نگرفته و این روند نادرست ادامه داشته است؟ و آیا راهکاری برای حرکت در روند صحیح پرداخت یارانه وجود دارد؟ آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی روند درست پرداخت یارانه در جامعه را بررسی کرد و در این‌باره گفت: از ابتدا ماجرای پرداخت یارانه به این صورت بود که باید افراد نیازمند را شناسایی می‌کردند، دوم مقدار یارانه و سوم نحوه انتقال باید مورد بحث قرار می‌گرفت. ما در قسمت اول ساده‌ترین پاسخ را انتخاب کردیم و همه افراد را زیر چتر پرداخت یارانه بردیم. این در شرایطی بود که اطلاعات مالی افراد را در دست داشتیم اما از آن استفاده‌ای نکردیم. در گام دوم مقدار یارانه را 45 هزار 500 تومان تعیین کردیم که از ابتدا تا کنون همین مقدار مانده و ارزش آن یک دهم گذشته شده است. در سومین مرحله هم که روش پرداخت نقدی را انتخاب کردیم، به عبارتی دیگر آسان‌ترین راه را برای پرداخت در نظر گرفتیم. این ماجرا در آن شرایط به عنوان یک مسکن بود.
وی در ادامه افزود: در حال حاضر بحث حذف یارانه افراد به میان آمده و اینکه چه افرادی را حذف کنیم سوال بسیاری از صاحب‌نظران شده است. در این شرایط ما می‌توانیم با یک بررسی ساده به این پرسش پاسخ دهیم. به عنوان نمونه خانواده 4 نفره‌ای که با دریافت 200 هزار تومان یارانه دردی از معیشت‌شان دوا می‌شود، و یا افرادی که زیر یک‌میلیون و 500 هزار تومان درآمد دارند را شناسایی کنیم. پس از شناسایی این خانوارها مشخص می‌شود که چه افرادی باید یارانه دریافت کنند. در مقابل نیز می‌توان افرادی که سپرده بانکی دارند و از آن سود می‌گیرند، مالکانی که اجاره‌بها دریافت می‌کنند و افرادی که خودروهای گران‌قیمت دارند را شناسایی کنیم. این اطلاعات مالکیتی را می‌توان با اتصال به سیستم‌های اطلاعاتی بانکی، بورس، راهنمایی‌رانندگی و ثبت اسناد پیدا کرد. پس از این شناسایی مشخص می‌شود که یارانه چه افرادی باید حذف شود.
این استاد دانشگاه بررسی و شناسایی دهک‌های نیازمند را آسان دانست و در این خصوص گفت: بررسی این مسائل در گذشته به سادگی قابل اجرا بوده اما ما تا کنون فرصت را برای انجام این اقدام از دست داده‌ایم. با توجه به این مسائل اگر ملاک مشخص و منطقی باشد به راحتی می‌توان طی یک بازه زمانی کوتاه طبق گفته‌ها این کار را عملی کرد. در این میان اگر افرادی هم معترض باشند می‌توان به شکایات آنها به صورت انفرادی رسیدگی کنند. بنابراین می‌توانیم طی یک بازه زمانی یک یا دو ماه این اقدامات را عملی کرد اما همانطور که گفتم سال‌هاست ما این اقدام را عملی نکردیم.
بغزیان در پاسخ به این پرسش که آیا حذف یارانه‌ها باعث ابجاد تنش در اقتصاد می‌شود یا خیر؟ گفت: افراد ثروتمند و آنهایی که نیازمند نیستند قطعا اعتراضی نخواهند داشت. اما باید توجه داشته باشیم که در این میان جناح مخالفان دولت فعلی باقی می‌مانند، باید با آنها صحبت‌هایی شود تا جنجالی به پا نشود البته ممکن است چند شبکه برون‌مرزی هم به میان بیایند و آب و تاب ماجرا را افزایش دهند. این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: من معتقدم قبل از انجام این اقدامات باید زمینه‌سازی شود به عبارتی دیگر باید تاکید شود که این ماجرا نباید رای دولتی را کاهش دهد و یا ابزاری برای کسب رای برای افراد دیگر شود. ما نمونه‌هایی داشتیم که برای کسب رای مبالغی را برای پرداخت یارانه بیان می‌کردند. این در حالی است که باید بدانیم این ماجرا شوخی نیست و نمی‌توان اعداد و ارقامی را بدون پشتوانه اقتصادی مطرح کرد. اگر قرار بر این است که یارانه برخی از افراد با درآمدهای بالا حذف شود باید برنامه‌ای در دستور کار قرار گیرد که در زمان و دولتی دیگر یارانه‌ها بازنگردد. به عبارتی دیگر تصمیمات در این زمینه را باید تیم کارشناسی دولت اتخاذ کند و یارانه وسیله‌ای برای کسب آرا نباشد.
این استاد دانشگاه معتقد است که مبلغ صرفه‌جویی شده ناشی از حذف یارانه دهک‌های بالا باید به سمت بخش‌های تولیدی و خدماتی حرکت کند، وی در این‌باره گفت: مسئله مهم دیگری که وجود دارد این است که اگر یارانه این افراد حذف شد نیازی نیست که مبلغ یارانه دیگر افراد را افزایش دهیم. دولت کسری بودجه دارد و نباید یارانه پرداختی دیگر افراد جامعه را افزایش دهد. در این راه می‌توان مبلغی که صرفه‌جویی می‌شود را به سمت تولید، کمک به مدارس و... هدایت کرد. به بیانی دقیق‌تر باید زمینه‌ای فراهم شود که در آن شرایط هزینه‌های افراد کم‌درآمد کاهش یابد.
